Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất, chiếm khoảng 2% trọng lượng với cân nặng khoảng từ 1,2 – 1,5kg. Trong cơ thể, gan có hơn 500 chức năng quan trọng đóng vai trò sống còn đối với cơ thể, trong đó có thể kể đến: chuyển hóa bột đường, chất béo và protein thành các chất mà cơ thể có thể sử dụng, lưu trữ và cung cấp chúng cho tế bào khi cần; xử lý độc tố; sản xuất mật… Một khi gan bị tổn thương sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hiểm.
Đau gan là đau chỗ nào?
Gan có hình dạng như quả bóng với bề ngang dài khoảng 28cm, cao khoảng 8cm. Vị trí của gan nằm bên phải ổ bụng, đằng sau các xương sườn, bên dưới cơ hoành, dưới vòm hoành phải nhưng có một phần lấn sang trái, bên dưới vòm hoành trái và vùng thượng vị.
Gan tiếp giáp với nhiều cơ quan bên trong cơ thể, phía bên phải giáp với dạ dày, phía sau giáp với thận phải và phía dưới giáp với ruột non và ruột già. Chính vì lẽ đó nên nếu có cơn đau từ vị trí của gan thì sẽ rất khó xác định là do gan hay do những bộ phận tiếp giáp xung quanh.
Nhìn chung, dựa vào vị trí của gan, nếu bạn bị đau ở vùng hạ sườn phải hoặc vùng bụng trên bên phải thì có thể nghi ngờ mình bị đau gan. Một số trường hợp, cơn đau có thể lan ra sau lưng hoặc lan đến vùng bả vai bên phải do sự to ra của gan gây kích thích cơ hoành.
Cũng giống như nhiều cơn đau khác, đau gan cũng có nhiều sắc thái, bạn có thể cảm thấy đau nhói hoặc âm ỉ những cũng có trường hợp đau dữ dội, đau buốt đến mức khó thở.
Ngoài ra, để xác định có phải đau gan hay không, bạn cũng có thể căn cứ vào một số dấu hiệu bệnh gan có thể đi kèm như:
- Vàng da hoặc vàng mắt
- Nước tiểu có màu nâu sẫm
- Phân nhạt màu
- Sưng ở mắt cá chân hoặc chân
- Da hay bị ngứa
- Mệt mỏi, ăn không ngon
- Bụng to
- Dễ bị bầm tím hơn bình thường.
1. Viêm gan
Tình trạng gan bị viêm, chủ yếu do virus gây ra. Hiện có 3 loại viêm gan là viêm gan A, viêm gan B và viêm gan C. Vị trí đau gan do viêm gan thường là phía trên bên phải của bụng, ngoài ra còn các dấu hiệu như nước tiểu sẫm màu, vàng da, vàng mắt, buồn nôn, nôn và mệt mỏi.
2. Viêm gan do rượu
Tình trạng gan bị tổn thương do uống quá nhiều rượu. Cơn đau do nguyên nhân này thường có thể khiến bụng cảm thấy khó chịu, bạn cũng có thể chán ăn, buồn nôn, sốt nhẹ và mệt mỏi.
3. Gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là thuật ngữ mô tả tình trạng mỡ bị tích tụ quá nhiều bên trong gan. Nguyên nhân có thể là do thừa cân, béo phì, bệnh tiểu đường hoặc chế độ ăn nhiều cholesterol.
Gan nhiễm mỡ thường không có nhiều triệu chứng rõ nét. Nhưng tình trạng này có thể khiến bạn mệt mỏi và cảm thấy đau âm ỉ liên tục ở phần trên bên phải bụng.
4. Hội chứng Fitz-Hugh-Curtis
Hội chứng Fitz-Hugh-Curtis là biến chứng hiếm gặp của bệnh lý viêm nhiễm vùng tiểu khung. Hội chứng này có thể gây viêm các mô xung quanh gan, có thể ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày và chủ yếu gặp ở phụ nữ.
Vị trí đau gan là vùng hạ sườn phải với triệu chứng đặc trưng là đau dữ dội, đột ngột ở gan, đau nhiều hơn khi hít sâu, ho, cười, hắt hơi hoặc khi thay đổi tư thế. Cơn đau có thể lan đến cánh tay phải, vai phải và có thể gây ra các triệu chứng như sốt, rét run, ra mồ hôi trộm, buồn nôn, nôn, đau đầu…
5. Áp xe gan hoặc nang gan
Áp xe gan là hiện tượng hình thành ổ mủ trong gan do nhiễm khuẩn hoặc nhiễm ký sinh trùng. Nếu bị áp xe gan, bạn có thể thấy khó chịu ở phần trên bên phải bụng đi cùng với đó là sốt hoặc ớn lạnh. Khi thăm khám, bác sĩ có thể thấy gan đang phình to ra.
Trong khi đó, nang gan là hiện tượng hình thành ổ chứa dịch trong gan. Đây có thể được xem là khối u lành tính nhưng nếu các u nang quá lớn, bạn có thể cảm thấy “đầy” trong bụng. Nếu u nang chảy máu, bạn có thể bị đau dữ dội, đột ngột ở vùng bụng trên bên phải và vùng vai.
6. Gan bị tổn thương
Gan có thể bị tổn thương sau tai nạn, ngã hoặc do các chấn thương khác. Nếu nghiêm trọng, bạn có thể bị đau và cảm thấy căng tức ở vùng bụng và vai phải.
7. Vị trí đau gan trong ung thư gan
Ở giai đoạn đầu, ung thư gan có thể không có nhiều triệu chứng và bạn chỉ cảm thấy đau gan khi ung thư đã ở giai đoạn nghiêm trọng.
Vị trí đau gan do ung thư có thể bắt đầu ở bất cứ đâu từ vùng bụng đến vai. Bác sĩ có thể sờ thấy khối u bằng cách ấn vào bên phải bụng. Ngoài ra, bạn cũng có thể bị buồn nôn, nôn, chán ăn, nhanh no, sút cân không rõ nguyên nhân, da hay bị ngứa, vàng da, vàng mắt, sưng bụng…
Phương pháp điều trị đau gan sẽ phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân. Khi đi khám, bác sĩ sẽ kiểm tra vùng bụng và hỏi bạn một số vấn đề liên quan đến chế độ ăn và thói quen sinh hoạt. Ngoài ra, bạn cũng có thể được yêu cầu xét nghiệm máu, siêu âm, chụp MRI, chụp CT, sinh thiết gan để kiểm tra chức năng gan và xem có khối u hoặc áp xe ở gan hay không. Tùy thuộc vào kết quả mà bác sĩ sẽ chỉ định cách điều trị phù hợp nhất.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
