Tim có bốn van, các van này có nhiệm vụ giữ cho dòng máu chạy theo đúng chiều, van hai lá là một trong bốn van đó. Bốn van này nằm tại vị trí giữa các buồng tim với nhau và giữa buồng tim với các mạch máu lớn mang máu đi ra khỏi tim. Một trong số đó là van hai lá.
Van hai lá là mảnh mô nhỏ nằm ở phía bên trái trong tim, ở giữa tâm thất trái và tâm nhĩ trái. Van có chức năng điều phối dòng máu di chuyển theo một chiều từ tâm nhĩ đến tâm thất, ngăn chặn máu chảy theo chiều ngược lại.
Bài viết này sẽ cung cấp một số thông tin về các van tim, điển hình là van hai lá, và các bệnh liên quan đến van hai lá, bao gồm triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị của chúng.
Van hai lá là gì?
Tim có tổng cộng bốn loại van:
- Van động mạch chủ: Nằm ở giữa tâm thất trái và động mạch chủ.
- Van hai lá: Nằm ở giữa tâm thất trái và tâm nhĩ trái.
- Van động mạch phổi: Nằm ở giữa tâm thất phải và động mạch phổi.
- Van ba lá: Nằm ở giữa tâm thất phải và tâm nhĩ phải.
Các van này được cấu tạo bởi các mảnh mô nhỏ được gọi là lá van. Các lá van sẽ đóng và mở theo chu kỳ để cho phép dòng máu di chuyển qua chúng. Van hai lá và van ba lá, đúng như tên gọi, có lần lượt hai lá van và ba lá van.
Van hai lá cho phép máu di chuyển từ tâm nhĩ trái đến tâm thất trái, ngăn chặn máu chảy ngược lại từ tâm thất vào tâm nhĩ.
Bệnh van hai lá xảy ra khi van hai lá mất chức năng hoạt động bình thường. Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến cho van hoạt động không bình thường. Bệnh van hai lá có thể khiến cho dòng máu chảy ngược về nhĩ trái. Và van hai lá bất thường cũng có thể khiến cho máu đến tâm thất trái không đủ.
Sự xáo trộn dòng chảy trong tim cũng có thể khiến cho máu có oxy không được bơm đầy đủ đến các cơ quan trong cơ thể, khiến cho bệnh nhân trở nên mệt mỏi hoặc khó thở. Nếu như không được điều trị thì có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng đe dọa mạng sống, trong đó có suy tim.
Các bệnh của van hai lá
Bệnh van hai lá có ba nhóm chính.
Sa van hai lá
Sa van hai lá là tình trạng hai lá van trở nên quá lỏng lẻo, không còn đóng lại hoàn chỉnh được nữa. Sa ở đây có nghĩa là khi tim co bóp để tống máu từ nhĩ trái vào thất trái thì một hoặc cả hai lá của van hai lá bị sa ngược vào nhĩ trái, khiến cho một phần máu chảy ngược từ tâm thất vào tâm nhĩ. Trường hợp này còn được gọi là hội chứng Barlow.
Hở van hai lá
Hở van hai lá là tình trạng van hai lá không đóng lại một cách bình thường. Cũng giống như sa van hai lá, hở van hai lá khiến cho dòng máu chảy ngược về qua van mỗi khi thất trái co.
Hở van hai lá là bệnh van tim phổ biến nhất trên thế giới. Nếu như không được điều trị, hở van hai lá có thể dẫn đến các bệnh tim mạch khác, như rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp, và suy tim.
Hẹp van hai lá
Hẹp van hai lá là tình trạng lỗ van hai lá trở nên hẹp lại hoặc có thể là tắc nghẽn. Hẹp xảy ra khi các lá van không mở ra rộng như bình thường. Hẹp van hai lá gây hạn chế lại dòng máu chảy từ nhĩ trái đến thất trái.
Dòng chảy bị hạn chế khiến cho lượng máu chứa oxy từ phổi giảm đi, làm cho bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và khó thở. Hẹp van hai lá còn khiến lượng máu chứa trong nhĩ trái càng lúc càng nhiều hơn, dẫn đến áp lực bên trong nhĩ trái cũng tăng lên.
Các ảnh hưởng trên có thể khiến cho tâm thất trái bị giãn to và có thể khiến cho phổi bị ứ đọng dịch.
Nguyên nhân
Các dạng bệnh van hai lá khác nhau có các nguyên nhân khác nhau. Phần dưới đây sẽ đưa ra thêm thông tin về các nguyên nhân đó.
Sa van hai lá
Nguyên nhân thường gặp nhất là các lá van bị giãn và chùng xuống. Bệnh thường xảy ra do sự thoái hóa của lá van. Viêm nội tâm mạc cũng có thể gây ra sa van.
Một số người mang trong mình các nguy cơ mắc phải sa van hai lá từ mới sinh ra. Sa van hai lá cũng có thể xảy ra do các bệnh khác, như bệnh liên quan đến mô liên kết của lá van.
Hở van hai lá
Hở van hai lá xảy ra khi các lá van không đóng lại bình thường. Hở van hai lá có thể xảy ra do các lá van trở nên quá lỏng lẻo (sa van hai lá) hoặc do vòng cơ bao bọc xung quanh van trở nên quá rộng.
Tổn thương tại van hai lá hay các dây chằng, cơ của tim cũng có thể gây ra hở van hai lá. Viêm nội tâm mạc cũng có thể gây hở van hai lá.
Nguy cơ mắc hở van hai lá tăng theo tuổi.
Hẹp van hai lá
Có nhiều nguyên nhân gây ra hẹp van hai lá:
- Dị tật bẩm sinh ở tim;
- Sa van hai lá;
- Sốt thấp khớp;
- Lupus;
- Tích tụ canxi tại van tim.
Sốt thấp khớp là biến chứng của nhiễm Streptococcus nhóm A, ví dụ như viêm họng hạt hay bệnh ban đỏ. Sốt thấp khớp xảy ra khi bệnh nhân không được điều trị nhiễm trùng hoặc không được điều trị triệt để. Sốt thấp khớp gây ảnh hưởng lên tim và có thể gây viêm dẫn đến các bệnh như:
- Viêm nội tâm mạc;
- Viêm cơ tim;
- Viêm màng ngoài tim.
Nếu như sốt thấp khớp gây tổn thương van tim thì nó có thể gây ra bệnh thấp tim. Thấp tim có thể gây ra hẹp van hai lá, đây được gọi là bệnh hẹp van hai lá hậu thấp.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
