Căng sữa sau sinh – vấn đề không nên chủ quan

Thế nào là căng sữa sau sinh?

Căng sữa sau sinh là hiện tượng ngực của sản phụ đang quá đầy sữa. Hiện tương này thường xảy ra vào khoảng 3 – 5 ngày sau sinh.

Căng sữa là do bên trong cơ thể mẹ có sự chênh lệch giữa 2 hoocmon là prolactin bà oxytocin. Trong đó, prolactin có trách nhiệm tạo sữa còn oxytocin có trách nhiệm co bóp tuyến sữa để dòng sữa lưu thông và giải phóng sữa ra ngoài qua núm vú. Thời gian đầu mới sinh, hoocmon prolactin nhiều nhưng cơ thể lại chưa sản xuất đủ oxytocin sẽ khiến sữa bị ứ đọng, không được đẩy ra ngoài hết dẫn đến hiện tượng căng sữa, gây đau nhức, khó chịu.

Dấu hiệu khi bị căng sữa sau sinh

Hiên tượng căng sữa sau sinh thường xảy ra khi mẹ sinh em bé được 3 – 5 ngày. Tuy nhiên cũng có nhiều sản phụ sau sinh 15 ngày mới gặp và cũng cũng có những người không phải đối mặt với hiện tượng này.

Khi bị căng sữa sau sinh, mẹ sẽ gặp phải các dấu hiệu như:

Ngực cương cứng, đau nhức. Nếu bị căng sữa nặng, bầu ngực sưng rất to, nóng rát, sờ vào cảm giác hơi sần sùi do các cục sữa gây nên.
Núm vú của mẹ dẹt trong khi đó quầng vú lại cứng nên khiến bé khó ngậm ti và ngậm không đúng khớp.
Mẹ có thể bị sốt trên 38 độ.
Các hạch bạch huyết ở vùng nách bị sưng lên.

Tình trạng căng sữa khiến mẹ rất khó chịu, đôi khi là đau đớn. Tuy nhiên, mẹ cũng không nên lo lắng quá vì hiện tượng này sẽ giảm dần khoảng 2 – 3 tuần sau sinh. Ngực của mẹ sẽ mềm hơn và sữa tiết ra đều hơn.

Nếu căng sữa kéo dài, không thuyên giảm, cộng thêm sốt cao thì mẹ nên đi khám để phòng ngừa hiện tương căng tức sữa, tắc sữa và nguy hiểm hơn là áp xe vú.

3 nguyên nhân gây ra tình trạng bị căng sữa sau sinh

Căng sữa sau sinh là hiện tượng bình thường, do nhiều nguyên nhân gây nên. Trong đó có 3 nguyên nhân chính sau:

Cho bé bú không đúng cách

Những ngày đầu sau khi sinh, nếu mẹ không cho bé bú thường xuyên hoặc bé bú không đúng cách, không đúng khớp ngậm sẽ dễ dẫn đến hiện tượng căng sữa do sữa không được làm cạn trong bầu ngực. Vì thế, mẹ nên tích cực cho bé bú dù sữa lúc này mới tiết ra được một lượng nhỏ.

Tắc tia sữa

Dù bé bú thường xuyên nhưng sản phụ vẫn gặp tình trạng căng sữa sau sinh phần lớn là do bị tắc tia sữa. Đây là hiện tượng sữa không được đẩy ra ngoài mà bị ứ đọng và tắc nghẽn trong ống dẫn sữa. Lượng sữa bị tắc lâu và nhiều sẽ gây căng sữa, khiến bạn cảm thấy đau và căng tức ngực.

Áo ngực của mẹ quá chật

Mặc áo ngực quá chật khiến bầu ngực bị ép là một trong 3 nguyên nhân chính gây tắc tia sữa dẫn đến hiện tượng căng sữa sau sinh. Vì thế, mẹ nên chọn áo có kích cỡ phù hợp với size ngực.

Mặc áo ngực quá chật có thể là nguyên nhân gây căng sữa sau sinh

Ảnh hưởng của căng sữa sau sinh

Hiện tượng căng sữa sau sinh ảnh hưởng khá nhiều đến cả mẹ và bé.

Ảnh hưởng tới bé

Căng sữa khiến ngực mẹ căng tức, dịch xung quanh tuyến sữa tụ lại và tuyến sữa sưng lên. Điều này khiến cho quầng vú, núm vú của mẹ cứng dần và sưng to, gây khó khăn cho việc con bú. Bé gặp khó khăn khi ngậm vú, thậm chí có bé không ngậm được núm vú của mẹ. Điều này sẽ gây nên sự khó chịu cho cả hai mẹ con.

Ảnh hưởng tới mẹ

Căng tức sau sinh gây ra cho mẹ những cơn đau nhức và khó chịu. Ngoài ra, nó còn dẫn tới việc mất sữa do tuyến sữa không hoạt động. Thậm chí, căng sữa có thể khiến mẹ gặp một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như viêm tuyến vú , áp xe vú…

Căng sữa sau sinh kéo dài trong thời gian bao lâu

Thông thường, căng sữa sau sinh chỉ kéo dài vài ngày sau sinh và sau đó sẽ dần dần thuyên giảm và biến mất. Mẹ càng cho bé bú nhiều và bú đúng cách thì hiện tượng này càng nhanh chóng được chữa khỏi.

Nếu em bé không chịu bú, mẹ có thể dùng máy hút sữa đế hút cạn sữa trong bầu ngực với tần suất 2-3 giờ/lần để giảm bớt sự khó chịu. Sau khi hết căng sữa, ngực của mẹ sẽ mềm hơn và dễ chịu hơn.

Cách xử lý khi bị căng sữa sau sinh

Để làm giảm hiện tượng căng sữa, mẹ hãy áp dụng một số biện pháp sau:

Thử các tư thế cho con bú khác nhau

Bầu ngực của mẹ gồm rất nhiều ống dẫn sữa. Vì thế, mỗi lần cho bé bú bạn có thể thay đổi nhiều tư thế khác nhau như bú ngồi, bú nằm… để đảm bảo bé bú được hết sữa ở tất cả các ống dẫn sữa, giúp sữa không bị ứ đọng gây căng sữa.

Cho con bú thường xuyên

Cho bé bú thường xuyên được đánh giá là hiệu quả nhất trong việc giảm căng sữa cũng như giúp mẹ gọi sữa về nhiều hơn. Bé càng bú nhiều, nang sữa càng được làm trống. Sữa không những không bị tắc mà còn về nhiều hơn để đảm bảo đủ cho nhu cầu của bé.

Cho con bú thường xuyên giúp thuyên giảm tình trạng căng sữa sau sinh

Khi mới sinh, mẹ nên cho bé bú 2 – 3 giờ/lần, và mỗi lần nên bú ít nhất là 15 phút để đảm bảo sữa trong ngực đã được bú cạn. Mẹ nên cho bé bú cạn một bên bầu ngực rồi mới chuyển sang ngực bên kia.

Sử dụng máy hút/vắt sữa

Sau khi bé bú, nếu mẹ vẫn bị căng tức sữa thì dùng máy hút sữa để hút kiệt sữa đang tồn trong ống dẫn sữa. Trường hợp này là do mẹ tiết quá nhiều sữa nhưng bé lại bú ít nên sữa vẫn còn trong ống dẫn sữa và dẫn đến căng sữa, tắc sữa.

Ngoài ra, có nhiều trường hợp bé gặp khó khăn khi bú như núm vú tụt, núm vú quá to, bé không biết ngậm đúng khớp thì mẹ nên vắt sữa bằng tay hoặc dùng máy hút sữa. Không chỉ là hút hết sữa để giảm căng tức mà hút sữa bằng máy còn giúp núm vú được nhô ra để bé bú mẹ dễ hơn trong trường hợp mẹ có núm vú tụt.

Tuy nhiên, mẹ cần lưu ý về thời gian hút sữa. Nếu sữa nhiều, mẹ chỉ nên hút đến khi hết căng tức, không nên hút quá lâu vì càng hút nhiều thì sữa càng về nhiều, bé bú không hết lại dễ dẫn đến căng tức sữa và phải phụ thuộc vào máy hút nhiều hơn. Trường hợp mẹ ít sữa thì nên hút 20 – 30 phút/cữ để kích sữa về thêm, đáp ứng đủ nhu cầu bú của bé.

Uống thuốc giảm đau

Đối với những trường hợp căng sữa sau sinh gây đau nặng, ngoài sức chịu đựng thì bạn có thể sử dụng acetaminophen hoặc một loại thuốc giảm đau nhẹ khác được kê bởi bác sĩ. Nếu bạn cần sử dụng thuốc giảm đau, hãy hỏi ý kiến bác sĩ và nên dùng sau khi đã cho bé bú xong.

Chườm nóng

Có thể nhiều mẹ không biết tác dụng nhiệt trong thời gian ngắn có thể giúp làm mềm núm vú và giúp sữa chảy ra dễ dàng hơn khi bé bú. Vì thế, trước khi con bú, hãy nhúng một chiếc khăn vào nước ấm rồi đắp lên bầu ngực hoặc bạn có thể xông hơi ngực với nước nóng.

Massage nhẹ nhàng vú để dòng sữa chảy ra

Trước khi cho bé bú, hãy dùng tay bóp một ít sữa ra để làm giảm sự căng sữa. Điều này còn giúp làm mềm núm vú để bé có thể mút tốt hơn.

Khi cho bé bú, mẹ hãy massage nhẹ nhàng bên ngực mà trẻ đang bú. Việc này giúp kích thích dòng sữa chảy và cũng làm giảm tình trạng ngực căng khó chịu. Mẹ có thể xoa bóp ngực từ bên dưới cánh tay và dưới núm vú để giúp giảm cơn đau và sữa dễ chảy hơn.

Tắm nước ấm

Tắm nước ấm, đặc biệt là tắm dưới vòi hoa sen có tác dụng làm giảm căng sữa rất hiệu quả mà không phải mẹ nào cũng biết. Trước khi cho con bú, mẹ có thể tắm vòi hoa sen với nước ấm sẽ giúp giảm căng tức, giúp mẹ cảm thấy dễ chịu hơn và sữa cũng chảy ra dễ dàng hơn khi bé bú.

Chườm lạnh

Ngoài việc chườm ấm, chườm lạnh cũng giúp xoa dịu cơn đau và giúp giảm căng tức khi mẹ bị căng sữa sau sinh. Mẹ hãy dùng khăn lạnh đắp lên ngực khoảng 10 phút trước và sau khi bé bú. Mẹ có thể dùng đá bào bỏ trong túi nhựa hoặc một miếng vải mỏng để chườm.

Chườm lạnh là biện pháp giúp hỗ trợ điều trị căng sữa sau sinh hiệu quả

Chườm nước đá sau khi cho bé bú là cách làm giảm tình trạng căng sữa hiệu quả. Ngoài ra mẹ cũng có thể lấy lá bắp cải ướp lạnh rồi chườm. Cách này giúp giảm sưng nhanh chóng.

Trang phục phù hợp

Khi bị căng sữa sau sinh, sản phụ không nên mặc áo chật vì sẽ khiến bạn cảm thấy đau và khó chịu hơn. Thay vào đó, hãy mặc áo rộng rãi thoải mái để không gây cọ xát nhiều lên bầu ngực đang căng sữa.

Mẹ nên chọn loại áo dành riêng cho mẹ cho con bú, chọn vừa size. Tốt nhất hãy mặc áo không có gọng và có chất liệu vải mềm mại để cảm thấy dễ chịu nhất.

Phòng ngừa căng sữa sau sinh

Sau sinh, mẹ có thể áp dụng một số cách dưới đây để giảm thiểu nguy cơ mắc phải vấn đề căng sữa sau sinh:

Cho trẻ bú sớm nhất có thể, được khuyến cáo trong vòng 2 tiếng đồng hồ sau khi sinh.
Cho trẻ bú thường xuyên, khoảng 2 – 3 giờ/lần
Cho trẻ bú cạn một bên ngực trước khi chuyển sang ngực bên kia. Thông thường, trẻ sẽ bú khoảng 10 – 20 phút. Nếu trẻ không bú ngực còn lại trong cữ đó, thì cữ bú sau mẹ hay cho con bú ngực này.
Cho bé bú mẹ trực tiếp nhiều nhất có thể, hạn chế cho con bú bình.
Trường hợp bé phải bú bình thì tốt nhất mẹ nên vắt sữa cho con bú. Sữa mẹ luôn tốt hơn sữa công thức.
Nếu trẻ bỏ bữa hoặc trẻ không bú tốt, mẹ hãy vắt sữa bằng tay hoặc bằng máy để làm cạn bầu sữa, tránh hiện tượng căng sữa, tắc tia sữa.

Sau sinh, mẹ nên cho bé bú sớm nhất và nhiều nhất có thể vì “sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ”. Chính vì thế, việc nuôi con bằng sữa mẹ luôn được khuyến khích.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP