Chọc dò tủy sống sơ sinh

✴️ Chọc dò tủy sống sơ sinh

ĐẠI CƯƠNG

Chọc dò tuỷ sống là một kỹ thuật được thực hiện với mục đích lấy dịch não tủy xét nghiệm hoặc đo áp lực khoang dịch não tủy

CHỈ ĐỊNH

Chẩn đoán bệnh lý của thần kinh trung ương như viêm màng não, xuất huyết màng não

Đánh giá đáp ứng điều trị kháng sinh -Giảm áp lực trong não úng thuỷ -Đưa thuốc trong điều trị ung thư

CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Suy hô hấp nặng chưa được hỗ trợ hô hấp

Tăng áp lực nội sọ -Đang choáng nặng

Rối loạn đông máu nặng

Bất thường bẩm sinh vùng cùng cụt

Nhiễm trùng da vùng chọc dò

CHUẨN BỊ

Người thực hiện

Bác sĩ, điều dưỡng viên

Phương tiện

Kim chọc dò tủy sống hoặc kim tiêm thường số 20 - 24G

1 bộ găng tay vô khuẩn

2 bộ găng sạch

Khăn trải có lỗ vô khuẩn

Bông, gạc vô khuẩn

Cồn 70º, hộp đựng cồn

Dung dịch sát khuẩn tay nhanh

Panh, kéo vô khuẩn

Khay quả đậu -Băng dính, khẩu trang

Ống đựng bệnh phẩm DNT: 2 ống thường và 1 ống vô trùng

Người bệnh

Giải thích lý do chọc dịch não tủy cho gia đình người bệnh

Kiểm tra lại các dấu hiệu sinh tồn của trẻ

Đặt trẻ nằm nghiêng đầu phẳng

Hồ sơ bệnh án

Ghi rõ chỉ định

Tình trạng người bệnh trước, trong và sau chọc dò

CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Bước 1: Rửa tay

Người làm thủ thuật mang khẩu trang, rửa tay thường qui

Người phụ 1 và 2 mang găng sạch

Người phụ 2 giúp bác sĩ sát khuẩn tay nhanh và mang găng vô khuẩn

Bước 2: Chuẩn bị người bệnh

Người phụ 1 giữ trẻ ở tư thế cong người gập gối sát vào bụng sao cho các gai của các đốt sống thắt lưng giãn rộng, trẻ có thể đặt nằm nghiêng hoặc ngồi. (Lưu ý không gập cổ của trẻ tránh gây ngừng thở)

Người phụ 2 sát trùng da vùng cột sống thắt lưng và vùng da xung quanh kể cả sát trùng vùng trên mào chậu.

Bác sĩ trải khăn có lỗ lên vùng chọc dò

Bước 3: Xác định vị trí chọc dò

Ngón tay chỏ bàn tay trái tựa vào mào chậu

Ngón cái tay trái xác định vị trí chọc : Khoang đốt sống L₂_-3hay L₄_-5

Tay phải cầm kim chọc dò vào vị trí đã xác định ngay dưới ngón cái tay trái theo hướng vuông góc với mặt da, đầu vát mũi kim hướng về phía mặt người bệnh

Bước 4: Chọc dò tủy sống

Đưa kim từ từ vào sâu khoảng 1-1,5 cm đến khi có cảm giác nhẹ tay, rút nòng ra nếu dùng kim có nòng. Trong lúc đâm kim ngón cái tay trái vẫn giữ nguyên vị trí ban đầu giúp hướng dẫn đâm kim dễ dàng hơn

Lấy dịch não tủy vào 3 ống xét nghiệm theo thứ tự ống vô trùng trước (ống đựng dịch để làm xét nghiệm vi trùng), ống thử xét nghiệm tế bào, sinh hóa sau. Lượng dịch mỗi ống 0,5 – 1 ml

Nếu có cảm giác vướng khi đâm kim thì rút kim lùi ra một chút và đâm kim lại theo hướng dẫn như trên

Nếu chọc không ra dịch hoặc chạm mạch máu thì có thể chọc lên cao hơn một đốt sống nhưng không được cao quá đốt sống thắt lưng 3

Bước 5: Kết thúc chọc dò

Rút kim chọc dò, dùng gạc ép vào nơi chọc từ 3 -5 phút sau đó băng ép lại

Đặt trẻ nằm ngửa đầu phẳng ít nhất 6 giờ

Viết giấy xét nghiệm và gửi dịch não tủy tới trung tâm xét nghiệm

Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay, ghi hồ sơ

THEO DÕI

Theo dõi sát người bệnh trong 15 phút đầu sau chọc dò các dấu hiệu sinh tồn

Theo dõi các tai biến sau chọc

TAI BIẾN – XỬ TRÍ

Tai biến	Xử trí
Chọc chạm tĩnh mạch nhưng có ra dịch não tủy	Hứng vào 4 ống: Ống 1 và ống 4 dùng để đếm tế bào hồng cầu, nếu số lượng hồng cầu ở ống 4 ít hơn nhiều so với ống 1 thì có thể khẳng định là chạm tĩnh mạch Ống 2 làm XN vi trùng Ống 3 làm XN sinhhóa
Chảy máu	Giữ trẻ không để kích thích trong khi làm thủ thuật Băng ép chặt chỗ chọc dò
Nhiễm khuẩn	Đảm bảo qui trình vô khuẩn khi thực hiện thủ thuật
Suy hô hấp khi đang chọc dò	Đảm bảo các dấu hiệu sinh tồn trước khi làm thủ thuật Ngừng chọc dò và đặt trẻ nằm phẳng