Hội chứng rượu bào thai là gì?

Hội chứng rượu bào thai là chứng rối loạn phổ rượu ở bào thai nghiêm trọng nhất. Đây là nhóm dị tật bẩm sinh có thể xảy ra khi bà bầu uống rượu. Các rối loạn hội chứng rượu bào thai (FASDs) khác bao gồm:

Hội chứng rượu bào thai một phần
Dị tật bẩm sinh liên quan đến rượu
Rối loạn phát triển thần kinh liên quan đến rượu
Rối loạn hành vi liên quan đến việc tiếp xúc với rượu trước khi sinh

Hội chứng rượu bào thai và các rối loạn phổ khác có những ảnh hưởng khác nhau tới trẻ. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng, bao gồm:

Các vấn đề về tim, thận và xương
Khuyết tật học tập và chỉ số IQ thấp
Gặp vấn đề về trí nhớ, khả năng phối hợp và sự chú ý
Tăng động
Các vấn đề về giấc ngủ và khả năng bú khi còn nhỏ

Các triệu chứng của hội chứng rượu bào thai có xu hướng trở nên tồi tệ hơn qua quá trình phát triển của trẻ.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng rượu bào thai

Chất cồn, có trong rượu vang, bia và rượu mạnh, là nguyên nhân hàng đầu gây ra dị tật bẩm sinh ở Hoa Kỳ. Khi còn trong bụng mẹ, gan của trẻ chưa phát triển đầy đủ để chuyển hóa hoặc phân hủy cồn nên chúng dễ dàng xâm nhập và làm tổn thương các cơ quan. Điều này có thể gây ra:

Sảy thai. Trẻ có thể tử vong trong vài tháng đầu của thai kỳ.
Thai chết lưu. Thai có thể mất khi còn trong bụng mẹ vào nửa sau của thai kỳ.
Chuyển dạ sớm. Uống rượu có thể khiến trẻ được sinh ra quá sớm. Trẻ sinh non có thể gặp nhiều vấn đề về sức khỏe. Những bệnh này thường bao gồm khó thở và các vấn đề khác liên quan đến phổi chưa trưởng thành hoặc các vấn đề về phát triển do não kém phát triển hoặc các bất thường về não.
Dị tật bẩm sinh. Một số em bé sinh ra đã có vấn đề về tim hoặc thận. Những trẻ khác có thể gặp khó khăn khi nhìn, nghe hoặc gặp các vấn đề sức khỏe khác.

Một số vấn đề nghiêm trọng nhất xảy ra khi bà bầu uống rượu trong ba tháng đầu, khi não của trẻ bắt đầu phát triển. Nhưng khoảng thời gian 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ cũng không an toàn. Khi đó não vẫn đang phát triển và quá trình này có thể bị gián đoạn nếu uống một lượng rượu vừa phải. Do đó, không có lượng rượu “an toàn” dành cho bà bầu. Và không có thời điểm nào trong thời kỳ mang thai mà việc uống rượu được coi là an toàn.

Triệu chứng của hội chứng rượu bào thai

Hội chứng rượu bào thai có thể có nhiều triệu chứng, bao gồm:

Khiếm khuyết về thể chất:

Kích thước đầu và não nhỏ
Các vấn đề về thị giác hoặc thính giác
Biến dạng khớp, chân tay và ngón tay
Các đặc điểm đặc biệt trên khuôn mặt như mắt nhỏ, môi trên mỏng và có một đường gờ giữa mũi và môi trên

Vấn đề về thần kinh:

Vấn đề học tập
Vấn đề phối hợp và cân bằng
Khó lý luận
Tăng động
Tâm trạng ủ rũ

Vấn đề về hành vi:

Kỹ năng xã hội kém
Khó khăn trong việc học
Kiểm soát xung động kém

Chẩn đoán hội chứng rượu bào thai

Không có xét nghiệm nào có thể chứng minh trẻ mắc hội chứng rượu bào thai. Nhiều triệu chứng có thể giống như rối loạn tăng động giảm chú ý.

Để chẩn đoán hội chứng rượu bào thai, bác sĩ sẽ tìm kiếm các đặc điểm bất thường trên khuôn mặt, chiều cao và cân nặng thấp hơn mức trung bình, kích thước đầu nhỏ, các vấn đề về khả năng chú ý và hiếu động thái quá cũng như khả năng phối hợp kém. Họ cũng cố gắng tìm hiểu xem người mẹ có uống rượu khi mang thai hay không và nếu có thì uống bao nhiêu.

Các triệu chứng của hội chứng rượu bào thai không thể chữa khỏi nhưng chẩn đoán và điều trị sớm có thể cải thiện sự phát triển và triển vọng của trẻ. Nghiên cứu cho thấy trẻ học tốt hơn khi:

Được chẩn đoán trước 6 tuổi
Được sống trong tình yêu thương, sự nuôi dưỡng và gia đình ổn định trong suốt những năm đi học
Không phải đối mặt với bạo lực
Nhận được giáo dục đặc biệt và các dịch vụ xã hội

Điều trị hội chứng rượu bào thai

Trị liệu có thể giúp giải quyết các vấn đề về hành vi và giáo dục. Cha mẹ cũng có thể được đào tạo để giúp con mình. Không có loại thuốc nào có thể điều trị hội chứng rượu bào thai. Nhưng một số loại thuốc giúp giảm các triệu chứng như hiếu động thái quá, không có khả năng tập trung hoặc lo lắng. Những loại thuốc này bao gồm:

Thuốc chống trầm cảm để điều trị các vấn đề về tâm trạng, khó chịu khi ngủ, hung hăng và các vấn đề trong trường học.
Thuốc chống lo âu.
Thuốc kích thích để điều trị các vấn đề về hành vi như hiếu động thái quá, khó tập trung và kiểm soát xung động kém.
Thuốc an thần được sử dụng để điều trị các vấn đề về hành vi cũng như sự hung hăng và lo lắng.

Một đứa trẻ mắc hội chứng rượu bào thai cần được theo dõi chặt chẽ để xem liệu có cần điều chỉnh cách điều trị hay không.

Các liệu pháp bổ sung có thể mang lại một số lợi ích. Chúng bao gồm:

Mát xa
Châm cứu
Thể dục
Yoga

Điều trị để cải thiện tình trạng nghiện rượu ở mẹ cũng được khuyến khích. Điều này không chỉ ngăn ngừa chứng rối loạn hội chứng rượu bào thai ở trẻ em trong tương lai mà còn có thể cung cấp cho người mẹ những kỹ năng nuôi dạy con cái để giúp đỡ những trẻ có hội chứng rượu bào thai.

Biến chứng của hội chứng rượu bào thai

Hội chứng rượu bào thai có thể dẫn đến các vấn đề về hành vi trong cuộc sống sau này. Bao gồm:

Trầm cảm, lo lắng, rối loạn ăn uống và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác
Lạm dụng rượu hoặc ma túy
Hành vi tình dục không phù hợp
Không thể tiếp tục đi học hoặc hoàn thành xong việc học
Các vấn đề về sống độc lập hoặc làm việc
Rối loạn tăng động giảm chú ý
Các vấn đề về hành vi như gây hấn, vi phạm quy tắc hoặc pháp luật và hành vi xã hội không phù hợp
Tử vong đột ngột do tự tử, tai nạn hoặc giết người

Phòng ngừa hội chứng rượu bào thai

Nếu bạn nghĩ mình có vấn đề về việc sử dụng rượu, hãy tìm sự giúp đỡ trước khi mang thai từ những chuyên gia chuyên điều trị chứng nghiện rượu.

Đừng uống rượu khi đang cố gắng mang thai. Nếu bạn vẫn uống rượu khi biết mình có thai hoặc nghĩ rằng mình có thể mang thai, hãy dừng lại ngay lập tức.

Tránh uống rượu khi đang mang thai. Trẻ được sinh ra từ mẹ không sử dụng rượu khi mang thai sẽ không mắc hội chứng rượu bào thai.

Nếu đang quan hệ tình dục không an toàn, hãy nghĩ đến việc từ bỏ hoàn toàn rượu bia.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP