Liên quan giữa thuốc điều trị hen phế quản trong thai kỳ và nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em

Một nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học tại Đại học Drexel (Hoa Kỳ) đã gợi ý mối liên quan giữa việc sử dụng thuốc điều trị hen phế quản trong thai kỳ và sự gia tăng nguy cơ mắc rối loạn phổ tự kỷ (ASD – Autism Spectrum Disorder) ở trẻ em.

Bối cảnh nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ các hồ sơ bệnh án quốc gia của Đan Mạch, bao gồm khoảng thời gian từ năm 1997 đến 2007. Tập trung vào nhóm đối tượng là phụ nữ mang thai có sử dụng nhóm thuốc chủ vận beta-2 adrenergic (β₂-agonists) – một loại thuốc phổ biến trong điều trị hen phế quản và một số bệnh lý hô hấp khác.

Kết quả chính

Theo phân tích của nhóm nghiên cứu, trẻ em có mẹ sử dụng thuốc chủ vận β₂ trong vòng 90 ngày trước khi mang thai hoặc trong thời kỳ mang thai có nguy cơ cao hơn 30% mắc rối loạn phổ tự kỷ so với nhóm không phơi nhiễm. Khoảng 3,7% trẻ em mắc ASD trong nghiên cứu có mẹ từng sử dụng nhóm thuốc này trong thời kỳ mang thai.

Giải thích và cân nhắc lâm sàng

Theo TS. Craig Newschaffer, đồng tác giả nghiên cứu, kết quả này củng cố thêm các bằng chứng trước đây cho thấy việc sử dụng một số loại thuốc trong thai kỳ, đặc biệt là thuốc điều trị hen, có thể có tác động nhất định đến sự phát triển thần kinh của thai nhi.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng lưu ý rằng bản thân tình trạng hen phế quản không kiểm soát trong thai kỳ cũng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi, bao gồm giảm oxy máu, tăng nguy cơ sinh non hoặc chậm phát triển trong tử cung. Vì vậy, không nên ngừng điều trị hoàn toàn mà không có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ chuyên khoa.

Một giả thuyết được đặt ra là yếu tố nguy cơ có thể xuất phát từ chính bệnh lý nền (hen phế quản), chứ không hoàn toàn do tác dụng của thuốc. Điều này tạo ra thách thức trong việc tách biệt tác động riêng rẽ của bệnh và của điều trị.

Khuyến nghị và hướng nghiên cứu tương lai

TS. Nicole Gidaya – trưởng nhóm nghiên cứu – nhấn mạnh rằng hiện vẫn còn thiếu các dữ liệu đánh giá đầy đủ tác động thần kinh lâu dài của nhiều loại thuốc được sử dụng trong thai kỳ. Do đó, nghiên cứu này có thể đóng vai trò định hướng cho các nghiên cứu dịch tễ học và dược lý học tiếp theo về ảnh hưởng của thuốc trên sự phát triển thần kinh thai nhi.

Các chuyên gia khuyến cáo phụ nữ mang thai đang điều trị hen phế quản nên được theo dõi và tư vấn chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa sản – hô hấp để cân nhắc giữa lợi ích điều trị và các nguy cơ tiềm ẩn đối với thai nhi. Việc đưa ra quyết định dừng, duy trì hay thay đổi thuốc cần dựa trên đánh giá toàn diện, có sự phối hợp đa chuyên khoa.

Tài liệu tham khảo

Gidaya, N. B., et al. (n.d.). Beta-2 adrenergic receptor agonist use during pregnancy and risk of autism spectrum disorders. Drexel University.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP