TIỀN MÃN KINH
Định nghĩa
Là giai đoạn kéo dài khoảng 2-5 năm trước khi mãn kinh.
Đây là giai đoạn đặc trưng của sự suy giảm hoặc thiếu Progesteron, FSH và LH tăng.
Hậu quả của những chu kỳ không rụng trứng và cơ chế phản hồi ngược âm đưa đến tình trạng cường estrogen tương đối.
Lâm sàng
Tăng tính thấm thành mạch: đau vú, dễ bị phù.
Chất nhờn CTC trong và lỏng suốt chu kỳ.
Tăng phân bào ở mô vú và nội mạc TC tổn thương dị dưỡng hoặc tăng sinh nội mạc TC.
RLKN: chu kỳ ngắn hoặc thưa, rong kinh, rong huyết, cường kinh.
Hội chứng tiền kinh: tăng cân, chướng bụng, trằn bụng dưới, đau vú, lo âu, căng thẳng, bất an.
Cận lâm sàng
Đo lường nội tiết không có ý nghĩa.
Điều trị
Có nhu cầu ngừa thai bằng thuốc: thuốc ngừa thai.
Không có nhu cầu ngừa thai bằng thuốc: điều trị bằng Progesteron.
Thuốc ngừa thai thế hệ mới 20mcg Ethinyl Estradiol và 1mg Desogestrel thích hợp cho những trường hợp có triệu chứng lâm sàng nặng. Có thể sử dụng thuốc ngừa thai cho đến khi mãn kinh ở những phụ nữ không có nguy cơ tim mạch, nhưng tối đa là đến 50 tuổi phải đổi sang nội tiết thay thế.
Progestins: Được dùng trong 10 ngày mỗi tháng để gây ra kinh khi ngưng thuốc.
MÃN KINH
Định nghĩa
Mất kinh liên tiếp 12 tháng.
Lâm sàng
Xảy ra êm đềm hoặc có xáo trộn: bốc hỏa, chóng mặt, nhức đầu, rối loạn tâm lý, mệt mỏi, tê đầu chi, tăng cân.
Hoặc không xuất huyết TC sau khi ngưng điều trị Progestogen ở những trường hợp RLTMK.
Điều trị
Mục đích: ĐT các triệu chứng than phiền.
Chỉ định
Triệu chứng vận mạch nhẹ.
Thay đổi lối sống: tập thể dục, yoga, thư giãn.
Điều trị nội tiết.
Vitamin E, thuốc bổ.
Khẩu phần ăn có đậu nành & chế phẩm estrogen thực vật.
Khẩu phần ăn cá ít thịt, nhiều rau quả tươi.
Chống chỉ định tuyệt đối
K sinh dục phụ thuộc estrogen: vú, NMTC.
Thuyên tắc mạch đang diễn tiến.
Bệnh lý gan, nhất là gan mật đang diễn tiến.
Chống chỉ định tương đối
Rối loạn mãn tính chức năng gan.
THA không kiểm soát.
Tiền căn thuyên tắc mạch.
Tiểu porphyrine cấp từng hồi.
Tiểu đường không kiểm soát được.
Tác dụng phụ của estrogen thay thế
Xuất huyết âm đạo.
Tăng cân, giữ nước, buồn nôn, đau vú, thay đổi tính khí.
Tăng sinh NMTC, K.NMTC, xuất huyết AĐ bất thường.
K vú: estrogen trị liệu làm bộc lộ K vú chưa biểu hiện tăng xuất độ K vú.
Thời gian sử dụng
HRT nên dùng ở liều thấp nhất & thời gian ngắn nhất có thể trong ĐT trước MK, nên bắt đầu điều trị sớm trước khi mãn kinh thật sự.
Không nên dùng sau 60 tuổi.
Lựa chọn thuốc
Chọn thành phần Estrogen: Nên chọn loại tự nhiên.
Nên bổ sung progestin ≥10 ngày/ tháng.
Các loại HRT trên thị trường Việt Nam
Estradiol valerate 2mg (Climen).
Cyproteron acetate 1mg.
Estradiol valerate 2mg (Cyclo-Progynova).
Norgestrel 0.5mg.
Tibolone 2.5mg (Livial).
Estradiol 2mg (Pausogest).
Norethisteron acetate 1mg.
Estradiol valerate 2mg (Progyluton) .
Norgestrel 0.5mg.
Estradiol valerate 2mg (Progynova).
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
