Sử dụng thuốc an toàn cho phủ nữ có thai

FDA đã phân loại các loại thuốc không cần kê đơn và các loại thuốc cần kê đơn thành từng nhóm. Những loại thuốc trong nhóm A, B và C được coi là an toàn để sử dụng trong quá trình mang thai. Nguyên nhân là vì lợi ích của việc dùng thuốc để điều trị bệnh sẽ lớn hơn nguy cơ do việc không dùng thuốc đem lại. Phân loại cụ thể như sau:

Thuốc nhóm A: Các nghiên cứu có nhóm chứng trên phụ nữ mang thai đã chứng minh rằng những thuốc này không có nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi trong 3 tháng đầu hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ.

Thuốc nhóm B: Nghiên cứu trên động vật chưa chứng minh được các ảnh hưởng tiêu cực lên thai nhi, nhưng cũng chưa có nghiên cứu kiểm chứng tính an toàn trên người. HOẶC nghiên cứu trên động vật cho thấy có các ảnh hưởng tiêu cực lên thai nhi nhưng những ảnh hưởng này chưa được kiểm chứng bởi nghiên cứu trên người trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Thuốc nhóm C: Nghiên cứu trên động vật cho thấy các ảnh hưởng tiêu cực lên thai nhi VÀ không có các nghiên cứu có nhóm chứng trên phụ nữ hoặc trên động vật. Các thuốc thuộc nhóm này sẽ được sử dụng một cách thận trọng và chỉ được sử dụng khi cân nhắc kỹ càng cho thấy lợi ích nhiều hơn nguy cơ.

Thuốc nhóm D: Có những bằng chứng cho thấy thuốc gây nguy cơ với thai nhi trên động vật hoặc trên người. Thuốc thuộc nhóm này vẫn có thể được sử dụng nếu lợi ích nhiều hơn nguy cơ, ví dụ như trong trường hợp đe doạ tính mạng.

Thuốc thuộc nhóm X: Nghiên cứu trên người hoặc động vật đã chứng minh được các tác dụng tiêu cực với thai nhi HOẶC các tác dụng tiêu cực đã được chứng minh bằng các nghiên cứu cộng đồng. Nguy cơ xảy ra khi uống thuốc lớn hơn bất cứ lợi ích nào mà thuốc mang lại. Tuyệt đối không được kê đơn cho phụ nữ đang mang thai hoặc chuẩn bị mang thai.

Thuốc giảm đau hoặc thuốc đau đầu

Paracetamon (thuộc nhóm B) là loại thuốc thường được sử dụng để giảm đau trong khi mang thai. Loại thuốc này được sử dụng khá rộng rãi và có rất ít tài liệu ghi chép lại các tác động bất lợi của thuốc.

Ngược lại, aspirin và các thuốc chống viêm không chứa steroid (NSAIDs) lại là các loại thuốc nên tránh sử dụng trong quá trình mang thai. Các thuốc NSAIDs bao gồm:

Ibuprofen
Ketoprofen
Naproxen

Nếu bạn bị đau dữ dội, như sau phẫu thuật, bác sỹ có thể sẽ kê đơn sử dụng các thuốc opioid trong thời gian ngắn. Khi được sử dụng đúng chỉ dẫn, các thuốc này sẽ không gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Nguyên nhân là vì sử dụng opioid trong quá trình mang thai sẽ có thể đem lại nguy cơ mắc hội chứng cai sau khi sinh.

Thuốc cảm lạnh

Các thuốc cảm lạnh chưa được nghiên cứu đầy đủ về việc sử dụng trong quá trình mang thai. Một số bác sỹ gợi ý rằng, nên đợi sau khi thai đã được 12 tuần mới sử dụng thuốc cảm lạnh để hạn chế tối đa các tác động bất lợi lên em bé.

Các loại thuốc cảm lạnh có thể sử dụng được bao gồm:

Các loại siro ho đơn giản
Siro ho có chứa dextromethorphan (thuốc loại C) hoặc dextromethorphan-guaifenesin (thuốc loại C)
Thuốc ho long đờm sử dụng ban ngày
Thuốc giảm ho vào ban đêm
Paracetamol (thuốc loại B) để hạ sốt và giảm đau.

Các bác sỹ thường khuyên phụ nữ nên thử các biện pháp điều trị tại nhà trước khi dùng thuốc điều trị cảm lạnh, ví dụ như:

Nghỉ ngơi nhiều
Uống đủ nước thông qua việc uống nước lọc và các loại nước ấm, ví dụ như trà hoặc nước súp
Nhỏ nước muối vào mũi để chống ngạt mũi
Làm ẩm không khí trong phòng
Sử dụng menthol chà xát lên ngực
Súc miệng bằng thuốc ho hoặc thuốc ngậm ho

Ợ nóng và trào ngược axit

Các thuốc kháng axit không cần kê đơn có chứa acid alginic, muối nhôm, magie và canxi thường được coi là an toàn khi mang thai, bao gồm:

Các thuốc có chứa nhôm hydroxit-magie hydroxit (thuốc nhóm B)

Canxi carbonate (thuốc nhóm C)
Simethicone (thuốc nhóm C)
Famotidine (thuốc nhóm B)

Với tình trạng ợ nóng nghiêm trọng, bác sỹ có thể khuyên bạn nên sử dụng các thuốc chẹn H2, ví dụ như:

Ranitidine (thuốc nhóm B)
Cimetidine (thuốc nhóm B)

Thay đổi lối sống cũng có thể giúp làm giảm tình trạng ợ nóng, bao gồm:

Mặc quần áo rộng để không làm tăng áp lực lên vùng bụng
Ghi chép lại nhật ký ăn uống để phát hiện ra các loại thực phẩm có thể gây trào ngược
Chỉ nằm sau khi ăn 3 tiếng. Tránh ăn ngay trước giờ đi ngủ
Ngủ trong tư thế nâng cao đầu
Ăn nhiều bữa nhỏ trong suốt cả ngày.

Trao đổi với bác sỹ nếu tình trạng ợ nóng của bạn trở nên nặng hơn. Trong những trường hợp hiếm gặp, ợ nóng có thể là dấu hiệu của hội chứng HELLP – một biến chứng nghiêm trọng khi mang thai.

Dị ứng nhẹ và nghiêm trọng

Dị ứng nhẹ có thể sẽ đáp ứng rất tốt với việc thay đổi lối sống. Trong trường hợp cần thiết, bạn có thể sử dụng thêm một vài loại thuốc kháng histamine đường uống không cần kê đơn và được coi là an toàn trong khi mang thai, ví dụ như:

diphenhydramine (thuốc nhóm B)
chlorpheniramine (thuốc nhóm B)
loratadine (thuốc nhóm B)
cetirizine (thuốc nhóm B)

Nếu bạn bị dị ứng nghiêm trọng hơn, bác sỹ có thể sẽ gợi ý sử dụng một loại thuôc corticosteroid dạng xịt không cần kê đơn với liều thấp cùng với việc sử dụng thuốc kháng histamine đường uống, bao gồm:

budesonide (thuốc nhóm C)
fluticasone (thuốc nhóm C)
mometasone (thuốc nhóm C)

Bạn cũng có thể thử thay đổi một vài thói quen sống, ví dụ như:

Tránh ra ngoài hoặc mở cửa sổ trong những ngày nhiều phấn hoa
Cởi bỏ quần áo mà bạn đã dùng để mặc ra ngoài. Rửa sạch phấn hoa trên da và tóc bằng vòi sen
Đeo khẩu trang khi làm việc nhà ở ngoài trời hoặc nhờ người khác giúp đỡ làm các công việc như làm cỏ.
Rửa khoang mũi bằng nước muối
Táo bón

Buồn nôn và nôn mửa

Ốm nghén trong 3 tháng đầu thai kỳ là vô cùng phổ biến. Tình trạng ốm nghén không phải lúc nào cũng cần phải điều trị. Bạn có thể thử các liệu pháp tại gia, như ăn nhiều bữa nhỏ trong suốt cả ngày hoặc nhấm nháp chút nước gừng trước khi dùng thuốc.

Bạn có thể thử sử dụng:

Vitamin B6, 25g chia 3 lần/ngày
Doxylamine succinate (thuốc nhóm B)
Dimenhydrinate (thuốc nhóm B)

Bác sỹ cũng có thể sẽ kê đơn một vài loại thuốc nếu bạn bị bồn nôn và nôn mửa nghiêm trọng.

Doxylamine succinate-pyridoxine hydrochloride (thuốc nhóm A)
Ondansetron (thuốc nhóm B)

Táo bón

Các loại thuốc làm mềm phân được coi là khá an toàn khi mang thai. Tuy nhiên, bạn cũng nên hỏi ý kiến bác sỹ trước khi sử dụng các loại thuốc này.

Các lựa chọn điều trị khác cho chứng táo bón bao gồm:

Uống nhiều nước, uống nước ép mận là một lựa chọn tốt
Luyện tập thể thao nhiều hơn mỗi ngày
Ăn nhiều chất xơ. Chất xơ có nhiều trong các loại trái cây, rau xanh, các loại đậu và ngũ cốc nguyên cám

Hỏi ý kiến bác sỹ về việc sử dụng các loại thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ.

Trĩ

Trĩ có thể phát triển trong quá trình mang thai do các mạch máu bị sưng phù hoặc do bị táo bón.

Các lựa chọn điều trị bệnh trĩ an toàn trước khi sử dụng thuốc bao gồm:

Ngâm vùng hậu môn trong nước ấm, chú ý không cho xà phòng hoặc sữa tắm vào
Đứng hoặc nằm nghiêng về một phía, nếu có thể
Sử dụng loại gối đặc biệt dành cho người bị trĩ khi bạn bắt buộc phải ngồi
Điều trị tình trạng táo bón bằng việc sử dụng các loại thuốc làm mềm phân, uống nhiều nước, luyện tập thể thao nhiều hơn và ăn nhiều chất xơ hơn.

Nhiễm nấm

Nhiễm nấm là một tình trạng phổ biến trong quá trình mang thai. Do vậy, tốt hơn hết, bạn nên hỏi ý kiến bác sỹ để được chẩn đoán chính xác trước khi tự điều trị ở nhà.

Các loại thuốc an toàn bạn có thể sử dụng bao gồm:

miconazole (thuốc nhóm C)
clotrimazole (thuốc nhóm C)
butoconazole (thuốc nhóm C)

Các giải pháp tại gia và tự nhiên thường không được khuyến khích áp dụng để điều trị nhiễm nấm khi mang thai.

Sử dụng thực phẩm chức năng trong quá trình mang thai

Hãy trao đổi với bác sỹ về bất cứ loại thực phẩm chức năng nào mà bạn đang hoặc định sử dụng trong quá trình mang thai.

Mặc dù đa vitamin dành cho bà bầu được khuyến nghị sử dụng để bổ sung vitamin và khoáng chất, như folate nhưng các loại thực phẩm chức năng khác có thể sẽ gây ra các nguy cơ đối với em bé. Những loại thực phẩm chức năng này cũng có thể sẽ tương tác với các loại thuốc mà bạn đang sử dụng.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP