Tác động của tình trạng thiếu hụt estrogen đến sức khỏe nữ giới

Estrogen là hormone sinh dục nữ đóng vai trò thiết yếu trong nhiều quá trình sinh lý, không chỉ liên quan đến hệ sinh sản mà còn ảnh hưởng toàn thân. Sự suy giảm nồng độ estrogen – thường gặp trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc do một số nguyên nhân bệnh lý – có thể dẫn đến nhiều biểu hiện lâm sàng và tăng nguy cơ bệnh tật. Dưới đây là các ảnh hưởng tiêu biểu:

1. Thay đổi cấu trúc và chức năng da

Estrogen giúp kích thích tổng hợp collagen và glycosaminoglycan, duy trì độ ẩm, độ đàn hồi, cũng như độ dày của lớp biểu bì. Khi nồng độ estrogen suy giảm, quá trình tái tạo collagen bị giảm, da trở nên mỏng hơn, khô hơn, mất độ săn chắc và hình thành nếp nhăn sớm, là biểu hiện thường gặp của lão hóa da nội sinh.

2. Rối loạn kinh nguyệt

Estrogen tham gia vào việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt trong giai đoạn tăng sinh nội mạc tử cung. Thiếu estrogen có thể gây thiểu kinh (kinh nguyệt ra ít), kinh thưa, hoặc thậm chí vô kinh thứ phát ở phụ nữ trẻ. Đây là một dấu hiệu thường gặp ở bệnh nhân hội chứng buồng trứng đa nang, suy buồng trứng sớm, hoặc rối loạn trục hạ đồi - tuyến yên - buồng trứng.

3. Rối loạn tâm thần – thần kinh

Estrogen ảnh hưởng đến hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine, acetylcholine, và endorphin – các chất liên quan đến tâm trạng, giấc ngủ và chức năng nhận thức. Giảm estrogen có thể gây:

Tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu.
Thay đổi khí sắc, dễ cáu gắt, mất ổn định cảm xúc.
Giảm trí nhớ tạm thời và khả năng tập trung.

4. Rối loạn niệu – sinh dục

Estrogen giúp duy trì sự tưới máu, đàn hồi và bôi trơn niêm mạc âm đạo. Thiếu hụt estrogen dẫn đến:

Khô âm đạo, đau khi giao hợp (dyspareunia).
Giảm ham muốn tình dục.
Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn âm đạo do thay đổi hệ vi sinh.
Rối loạn tiểu tiện như tiểu gấp, tiểu rắt do teo niêm mạc niệu đạo và bàng quang.

5. Tăng nguy cơ loãng xương và bệnh tim mạch

Estrogen có tác dụng:

Ức chế hủy xương và kích thích tạo xương thông qua điều hòa hoạt động của osteoblast và osteoclast, do đó thiếu estrogen là yếu tố nguy cơ chính của loãng xương sau mãn kinh.
Bảo vệ tim mạch bằng cách:
- Làm giảm LDL, tăng HDL.
- Ức chế hình thành mảng xơ vữa, giảm phản ứng viêm nội mạc mạch máu.
- Giảm nguy cơ rối loạn chuyển hóa lipid và đái tháo đường type 2.
  Do đó, phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao hơn đáng kể về nhồi máu cơ tim và đột quỵ so với phụ nữ tiền mãn kinh.

Kết luận

Suy giảm estrogen không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống của phụ nữ mà còn là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh lý mạn tính. Việc tầm soát hormone sinh dục nữ định kỳ, kết hợp với can thiệp lối sống, chế độ dinh dưỡng hợp lý, và liệu pháp hormone thay thế (HRT) nếu được chỉ định, là các giải pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho phụ nữ trong từng giai đoạn của cuộc đời.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP