✴️ Tiền sản giật ở phụ nữ mang thai – biến chứng nguy hiểm

Tiền sản giật ở phụ nữ mang thai là gì?

Tiền sản giật là một trong những biến chứng nguy hiểm đe dọa đến sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi. Tình trạng này gây ra do nhiễm độc thai nghén và thường phát triển sau tuần thứ 20 của thai kỳ và xuất hiện nhiều nhất từ tuần thứ 37, chiếm tỉ lệ khoảng 5-8% trong tổng số phụ nữ mang thai.

Bệnh xuất hiện do các cơ quan bị giảm tưới máu vì mạch máu co thắt và nội mạch phù dày, xuất hiện nhiều ở những thai phụ mắc các bệnh lý liên quan như bệnh thận, bệnh basedow, bệnh tiểu đường… có thể khiến người mẹ bị tổn thương gan, thận, chảy máu (máu chảy không cầm được hay co giật khi chuyển dạ) và làm thai nhi chậm phát triển, suy thai, thậm chí chết trong tử cung.

Tiền sản giật là biến chứng nguy hiểm mà nhiều mẹ bầu gặp phải

Tùy mức độ nặng nhẹ, tiền sản giật sẽ biểu hiện thành các triệu chứng bất thường như huyết áp tăng đột ngột, thở gấp, co giật… Thế nhưng không phải mẹ bầu nào cũng nhận thức được hết tầm nguy hiểm của biến chứng thai kỳ này.

Nguyên nhân của tiền sản giật

Có nhiều nghiên cứu cho rằng, hiện tượng tiền sản giật có thể xuất phát từ nhau thai. Đây là cơ quan nuôi dưỡng thai nhi phát triển suốt thai kỳ.

Ở giai đoạn đầu của thai kỳ, các mạch máu sẽ phát triển để đưa lượng máu cần thiết đến nhau thai, giúp nuôi dưỡng bào thai lớn lên. Thế nhưng, ở những mẹ bầu bị tiền sản giật, các mạch máu ấy lại phát triển không đầy đủ. Chúng thường hẹp hơn mạch máu bình thường và cũng vì thế mà đáp ứng không đúng với kích thước nội tiết tố. Từ đó, lượng máu truyền đến nhau thai cũng giảm dần.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể là do lượng máu đến tử cung không đủ, mạch máu bị tổn thương hoặc cũng có thể do gen và mắc các bệnh về hệ thống miễn dịch.

Yếu tố nguy cơ bị tiền sản giật

Cho đến nay, chưa có một nghiên cứu khoa học nào chứng minh nguyên nhân cụ thể gây nên chứng tiền sản giật. Tuy nhiên, có một vài yếu tố được cho là có nguy cơ gây nên biến chứng nguy hiểm này cho bà bầu:

Thừa cân cũng có thể là nguyên nhân khiến mẹ bầu bị tiền sản giật

• Thai phụ bị cao huyết áp mãn tính

• Mẹ mắc một số chứng rối loạn như: máu khó đông, bệnh thận, tiền sử mắc bệnh tiểu đường, bệnh tự miễn như lupus (lở ngoài da)…

• Mẹ bị thừa cân, béo phì cũng tăng nguy cơ bị tiền sản giật

• Trong gia đình có tiền sử người thân như mẹ, bà, cô, dì… bị tiền sản giật

• Mẹ bầu mang song thai hoặc đa thai

• Mẹ sinh con so (con đầu lòng)

• Đã từng bị tiền sản giật trước đó

• Chế độ dinh dưỡng nghèo nàn trong suốt thai kỳ

• Mang thai muộn, mang thai khi đã ngoài 40 tuổi

• Có con với chồng thứ 2 trở lên thì nguy cơ bị tiền sản giật sẽ nhiều hơn so với lần mang thai với người chồng trước đó

• Do màu da: Phụ nữ da đen có nguy cơ mắc tiền sản giật cao hơn phụ nữ ở những chủng tộc khác

• Khoảng cách giữa các lần mang thai cũng có ảnh hưởng và là nguy cơ gây tiền sản giật khi khoảng cách giữa hai lần mang thai ít hơn 2 năm hoặc nhiều hơn 10 năm

• Người mẹ có thai bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người mẹ có thai tự nhiên

Biến chứng của tiền sản giật

Tiền sản giật là một trong những biến chứng thai kỳ vô cùng nguy hiểm. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi, thậm chí gây tử vong cho cả hai mẹ con nếu biến chứng nặng.

Những biến chứng của tiền sản giật là vô cùng nguy hiểm. Nó ảnh hưởng đến cả mẹ bầu và thai nhi.

Đối với mẹ bầu

Tiền sản giật nếu được kiểm soát cũng có nguy cơ gây chứng tiền sản. Biểu hiện lâm sàng của biến chứng này là những cơn co giật liên tục và kết thúc bằng hôn mê. Nếu không được xử lý kịp thời, sản phụ có thể có thể co giật cho đến lúc tử vong.

Tiền sản giật có thể khiến huyết áp của mẹ tăng cao

Tiền sản giật làm tăng nguy cơ mẹ bầu bị bong nhau non. Nếu trường hợp nặng, bong rau non gây chảy máu nhiều, có thể đe dọa đến tính mạng của mẹ và bé. Bên cạnh đó, các biến chứng chảy máu có thể xảy ra là xuất huyết võng mạc, chảy máu trong gan rất nguy hiểm.

Tiền sản giật làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch cho mẹ bầu. Những bệnh lý này ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và cuộc sống của mẹ giai đoạn sau này.

Tiền sản giật gây nên biến chứng suy giảm chức năng gan và rối loạn đông máu. Đặc biệt, chứng rối loạn đông máu rất nguy hiểm và là một trong những nguyên nhân khiến mẹ tử vong vì điều trị chứng đông máu rất khó khăn.

Tiền sản giật biến chứng gây nên hội chứng HELLP. Đây là từ viết tắt của tán huyết, men gan cao và số lượng tiểu cầu thấp. Chúng gây nên các triệu chứng như buồn nôn, nôn, đau bụng, đau đầu. Hội chứng này rất nguy hiểm và có thể nhanh chóng trở thành mối đe dọa cho tính mạng của cả mẹ và bé.

Suy thận cấp cũng là một biến chứng nguy hiểm của tiền sản giật. Chúng là nguyên nhân gây tử vong ở mẹ bầu lên đến 23%. 

Bên cạnh đó, tiền sản giật còn gây nên biến chứng phù phổi cấp và suy tim cấp. Những biến chứng này thường xảy ra trước hoặc sau khi đẻ một vài giờ. Nếu không được xử lý kịp thời, chúng có nguy cơ cao đe dọa đến sức khỏe của mẹ.

Biến chứng xấu nhất của tiền sản giật là gây tử vong cho người mẹ. Đây cũng là điều mà không một ai mong muốn.

Đối với thai nhi

Tiền sản giật không chỉ ảnh hưởng đến mẹ bầu mà nó còn ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi.

Nếu mẹ bị tiền sản giật có thể khiến thai nhi chết lưu ngay từ trong bụng mẹ. Ngoài ra, do lượng máu truyền đến nhau thai hạn chế sẽ khiến thai nhi không được cung cấp đủ dinh dưỡng, thai không được phát triển toàn diện.

Mẹ bị tiền sản giật có thể khiến bé sinh ra bị suy dinh dưỡng

Ngoài ra, tiền sản giật cũng có thể khiến bé bị sinh non và suy dinh dưỡng. Đặc biệt, thai nhi cũng có nguy cơ bị tử vong ngay sau khi sinh do bị ngạt, chấn thương, chảy máu phổi…

Các triệu chứng của chứng tiền sản giật

Tiền sản giật biểu hiện gồm 3 triệu chứng chính là tăng huyết áp, tăng protein niệu và phù.

Nếu thấy xuất hiện các triệu chứng dưới đây, mẹ bầu hãy đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

• Cao huyết áp: Huyết áp 140/90 mmHg hoặc cao hơn

• Dư thừa protein trong nước tiểu: > 0,3g/l

• Suy giảm thị lực, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng

•  Sưng (phù) tay chân, mặt. Tuy nhiên hiện tượng này cũng thường xảy ra ở nhiều thai phụ trong thai kỳ nên không thể khẳng định bị tiền sản giật hay không

• Mẹ bầu bị đau bụng trên, hay đau ở dưới xương sườn phía bên phải

• Mẹ tăng cân đột ngột không rõ nguyên nhân, có thể tăng tới 2kg/tuần

• Mẹ thường cảm thấy buồn nôn và ói mửa

• Cảm giác đau nhức đầu, chóng mặt thường xuyên xuất hiện

• Lượng nước tiểu của mẹ giảm sút

Những dấu hiệu trên đây cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh lý khác hoặc chỉ là thay đổi thông thường trong thai kỳ. Để chắc chắn nhất, mẹ bầu hãy đến khám ở những cơ sở y tế uy tín.

Điều trị tiền sản giật như thế nào?

Điều trị tiền sản giật phụ thuộc vào các giai đoạn của thai kỳ và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. 

Nếu có tiền sản giật nhẹ đến trung bình và ít hơn 36 tuần mang thai, bạn có thể được khuyên nên nghỉ ngơi tại nhà. Huyết áp của bạn sẽ được thường xuyên để kiểm tra đảm bảo nó không được tăng quá cao. Một số phụ nữ sẽ phải theo dõi trong bệnh viện và có chế độ nghỉ ngơi đặc biệt. 

Nhiều trường hợp bị tiền sản giật nặng mẹ phải kích thích sinh sớm

Nếu tiền sản giật nặng và thai nhi đủ trưởng thành thì thúc sinh hoặc sinh mổ được khuyến khích. Trước khi chuyển dạ, người mẹ có thể phải tiêm corticoid để giúp phổi của bào thai trưởng thành. Trong trường hợp hiếm hoi, tiền sản giật nặng phát triển trước tuần 24 thì phải yêu cầu chấm dứt thai kỳ để cứu mẹ. 

Bất kể mức độ nghiêm trọng, nếu tiền sản giật sau hơn 36 tuần mang thai, bác sĩ có thể khuyên người mẹ nên sinh mổ hoặc dùng phương pháp kích thích sinh sớm.  

Nếu sản giật phát triển, người mẹ có thể được cho thuốc hạ huyết áp và thuốc chống co giật để ngăn chặn cơn động kinh. Mổ lấy thai khẩn cấp sau đó được thực hiện.

Phòng ngừa tiền sản giật

Hiện nay, vì chưa có một nghiên cứu nào chỉ rõ được nguyên nhân gây tiền sản giật nên cũng chưa có một biện pháp nào có khả năng phòng ngừa triệt để biến chứng nguy hiểm này cho bà bầu.

Chính vì vậy, điều quan trọng và cấp thiết nhất chính là dự phòng tiền sản giật. Các chế độ ăn uống, sinh hoạt đóng vai trò thiết yếu, giúp hạn chế tiền sản giật cho mẹ bầu.

• Bổ sung đầy đủ DHA, EPA để phòng ngừa tiền sản giật. Các sản phẩm chứa hàm lượng Omega-3 gồm: cá hồi, súp lơ, quả óc chó, hạt vừng…

• Mẹ bầu nên bổ sung đủ canxi trong suốt thai kỳ để giảm tới 49% nguy cơ tiền sản giật ở những mẹ bầu có nguy cơ thấp và tới 82% ở những mẹ bầu có nguy cơ cao. Các thực phẩm giàu canxi gồm: sữa, măng tây, đậu bắp, súp lơ xanh…

• Bên cạnh đó, mẹ cũng cần bổ sung vitamin D đầy đủ để giúp giảm 27% nguy cơ mắc tiền sản giật. Các sản phẩm giàu canxi như dầu gan cá, ngũ cốc nguyên hạt, nấm hương…

• Tập thể dục thường xuyên cũng là biện pháp giúp mẹ nâng cao sức khỏe và hạn chế tối đa nguy cơ bị tiền sản giật. 

• Ngoài ra, điều mà tất cả bà bầu cần lưu ý đó là phải theo dõi sát sao trong suốt thai kỳ. Nếu có bất thường gì, mẹ nên đi khám ngay để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Tiền sản giật là tình trạng rất nguy hiểm đối với mẹ bầu. Chính vì thế, phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị kịp thời là việc làm mà các mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp