Ung thư vú và những điều cần biết

Ung thư vú bắt đầu khi có một khối u phát triển ở vú. Khi khối u lớn lên, bạn có thể cảm thấy khối nhô lên. Tuy nhiên, khối u vú rất thường gặp và không phải tất cả đều là ung thư.

Nhiều người phát hiện mình bị ung thư vú sau khi tầm soát định kì bằng nhũ ảnh. Tuy nhiên, với một số người, triệu chứng sớm nhất là có khối u ở vú hoặc dưới nách, núm vú bị tụt hoặc những thay đổi khác.

Những người mắc ung thư vú bội nhiễm thường sẽ không có khối u nhưng có thể có những triệu chứng khác.

Các dấu hiệu sớm và triệu chứng

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), triệu chứng sớm thường gặp nhất của ung thư vú là một khối u. Tuy nhiên, không phải trong tất cả các trường hợp đều như vậy.

Khối u có khả năng là dấu hiệu của ung thư vú khi:

Không đau;
Cứng;
Có đường viền bất thường.

Tuy nhiên, một khối u vú cũng có thể sờ thấy mềm, tròn đều.

Một số triệu chứng khác có thể gặp như:

Đau vú hoặc núm vú;
Sưng, kích ứng hoặc thay đổi màu sắc của vú hoặc núm vú;
Núm vú bị tụt;
Một nốt ruồi mới xuất hiện hoặc một thay đổi ở nốt ruồi có sẵn ở vú hoặc núm vú;
Một vết loét ở vú hoặc núm vú không lành;
Các hạch bạch huyết mềm hoặc to lên dưới nách hoặc ở vùng cổ;
Tiết dịch núm vú;
Một thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc hình thể tổng thể của vú hoặc núm vú.

Angiosarcoma là một loại ung thư vú có thể gồm một khối u nhưng cũng có thể có các nốt trên vú có màu khác với màu da thông thường. Có thể chỉ có các nốt và không có khối u.

Không phải tất cả các loại ung thư vú đều có sự xuất hiện của khối u.

Ung thư vú dạng viêm

Ung thư vú dạng viêm là một loại ung thư vú hiếm gặp, các tế bào ung thư phát triển trong mạch bạch huyết ở vú. Thường không có khối u ở loại này và ung thư có thể không nhìn thấy được trên nhũ ảnh.

Thay vào đó, các triệu chứng sau sẽ ảnh hưởng đến một phần ba hoặc nhiều hơn ở vú:

Thay đổi màu da;
Sưng tấy có thể khiến một bên vú trông to hơn bên còn lại;
Tình trạng viêm nhiễm;
Đau và ngứa;
Da gợn sóng hoặc có hõm;
Cảm giác nặng nề, mềm hoặc bỏng rát;
Núm vú bị tụt;
Sưng hạch bạch huyết gần xương đòn, dưới nách hoặc cả hai.

Các triệu chứng của ung thư vú dạng viêm sẽ tiến triển rất nhanh so với các loại ung thư vú khác.

Bệnh phần lớn khởi phát trước 40 tuổi. Theo ACS, các chỉ số cao hơn ở người da đen so với người da trắng.

Bệnh Paget ở vú

Có một loại ung thư vú khác có thể không gây ra khối u, gồm một vài triệu chứng sau:

Da đỏ ửng, bong tróc hoặc đóng vảy xung quanh núm vú;
Núm vú phẳng hoặc tụt vào trong;
Bỏng rát hoặc ngứa ở núm vú.

Tình trạng này có thể giống với bệnh chàm.

Ung thư vú có cảm giác như thế nào?

Cảm giác ở khối u vú tùy thuộc vào nguyên nhân, vị trí và sự phát triển. Chúng có thể thay đổi từ đau, cứng và kém di động đến mềm, không đau và rất di động.

Các khối u có nhiều khả năng là ung thư nếu không gây đau và cứng, có hình dạng gồ ghề và kém di động.

Các khối u khác có thể có cảm giác khác hơn:

U sợi tuyến thường không đau, dễ di động, mịn và tròn đều. Chúng có thể tự biến mất;
U nang vú mịn nhưng cứng chắc;
Áp xe vú và viêm vú thường gây đau, sưng tấy và cũng có thể gây sốt và đỏ quanh vùng da bị ảnh hưởng.

Các mẹo tự kiểm tra

ACS không còn khuyến nghị tự kiểm tra vú nữa, vì một số nghiên cứu cho thấy việc này có thể không hữu ích. Tuy nhiên, ACS khuyến khích mọi người nhận biết được cảm giác và hình thể của bầu ngực và đến khám bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào xảy ra.

Các tổ chức khác vẫn coi việc tự kiểm tra là nên làm, miễn bạn cũng thường xuyên thực hiện tầm soát. Bạn có thể kiểm tra vú trong khi tắm, trước gương hoặc khi nằm xuống.

Cách cảm nhận các thay đổi

Thực hiện những bước sau đây, bạn có thể cảm nhận được những thay đổi như khối u, sự dày lên hoặc điểm đau:

Sử dụng mặt gan các ngón tay di chuyển theo chuyển động tròn từ bên trong, gần núm vú hướng ra ngoài.
Sờ toàn bộ vùng vú từ đường khe ngực đến vùng ngực xung quanh, xương quai xanh và vùng nách.
Thực hiện cả hai động tác từ bên này sang bên kia và từ trên xuống dưới.
Dùng lực nhẹ gần bề mặt vú và núm vú.
Dùng lực vừa và chắc chắn để kiểm tra phần mô sâu hơn và gần hơn xương sườn và các cơ lưng.
Để kiểm tra núm vú, bóp nhẹ nhàng và kiểm tra dịch tiết, các khối u và cơn đau.

Hãy thực hiện quy trình tương tự khi nằm xuống lúc các mô vú tựa đều vào thành ngực.

Cách nhận biết các thay đổi

Khi đứng trước gương, bạn nên nhìn tổng thể hình dạng của vú và núm vú. Sau đây là một số câu hỏi giúp nhận biết các thay đổi khi nhìn vào gương:

Chúng có giống nhau về kích thước, hình dạng và chiều cao không?
Có bên vú nào có màu khác bên còn lại không?
Có bất cứ sang thương, dấu vết, thay đổi màu sắc hoặc nốt ruồi nào ở da nào có thể thấy được không?
Có bất cứ dấu hiệu nào của tình trạng sưng, u nhô lên, lõm đi hay thay đổi đường nét không?
Núm vú lồi ra hay tụt vào?

Bạn nên kiểm tra theo danh sách này hai lần: một lần với cách tay xuôi theo người, một lần khi đưa tay lên đầu.

Hai bên vú hiếm khi giống hệt nhau nhưng nhận ra những thay đổi có thể giúp phát hiện sớm vấn đề. Hiểu về kích thước, hình dạng, bề ngoài và cảm giác về bộ ngực bình thường có thể giúp bạn nhận biết được bất kỳ thay đổi nào.

Các khối u vú khác

Hội Dịch vụ Sức khỏe Hoa Kỳ (NHS) lưu ý rằng hầu hết các khối u vú không phải ung thư mà chỉ là lành tính.

Khối u lành tính có thể đau và không gây ra các thay đổi ở vú nhưng thường không đe dọa tới tính mạng. Một số khối u có thể cần điều trị hoặc phẫu thuật.

Khối u vú lành tính có thể gồm:

U xơ tuyến;
Bệnh xơ nang vú;
Tăng sản ống dẫn hoặc thùy;
U nang, áp xe hoặc nhiễm trùng;
Viêm vú;
U mỡ;
U nhú trong lòng ống dẫn;
Hoại tử mỡ;
Giãn ống dẫn sữa;
Tổn thương phức tạp hoặc sẹo do sinh thiết vú trước đây.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Các chuyên gia không biết rõ tại sao ung thư vú phát triển nhưng các yếu tố nguy cơ sau đây có thể góp phần gây bệnh:

Tuổi từ 50 trở lên;
Có những thay đổi ở gen BRCA1 hoặc BRCA2 hoặc những gen khác;
Dậy thì trước 12 tuổi và bắt đầu mãn kinh sau 55 tuổi;
Có bộ ngực lớn;
Có tiền sử ung thư vú hoặc các bệnh lý vú khác;
Có tiền sử gia đình bị ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng;
Trải qua quá trình điều trị bằng xạ trị trong quá khứ;
Không hoạt động thể chất đủ;
Thừa cân hoặc béo phì;
Sử dụng phương pháp điều trị hormone để tránh thai hoặc trong thời kỳ mãn kinh;
Chưa từng mang thai hoặc mang thai lần đầu sau 30 tuổi;
Không cho con bú;
Uống nhiều rượu bia.

Ung thư vú ở nam giới

ACS dự đoán sẽ có khoảng 2650 ca chẩn đoán mắc ung thư vú ở nam giới vào năm 2021. Tỉ lệ này ở nam da trắng thấp hơn khoảng 100 lần so với nữ da trắng và ở nam da đen thấp hơn 70 lần so với nữ da đen.

Một số triệu chứng gồm:

Khối u hoặc khối sưng ở vú;
Da đỏ ửng, bong tróc hoặc nhăn nheo;
Kích ứng da ở vú;
Tiết dịch núm vú;
Tụt núm vú;
Đau núm vú;
Thay đổi màu sắc da.

Nam giới thường được chẩn đoán ở giai đoạn trễ hơn. Điều này có thể do nam giới ít nhận thức được các nguy cơ và ít được khám tầm soát.

Khi nào cần đến khám bác sĩ

Bạn nên khám bác sĩ nếu nhận thấy có bất cứ triệu chứng nào nghĩ tới ung thư vú. Phần lớn các khối u không phải là ung thư nhưng bác sĩ có thể giúp loại trừ bệnh.

Tầm soát có thể giúp phát hiện các thay đổi trước khi nhận thấy khối u. Ở giai đoạn này, ung thư vú dễ điều trị hơn.

Các hướng dẫn hiện nay của Trường Cao Đẳng Y Hoa Kỳ khuyến nghị phụ nữ nên nói chuyện với bác sĩ về việc tầm soát ung thư vú từ 40 tuổi. Họ cũng khuyến cáo rằng phụ nữ có nguy cơ ung thư vú trung bình nên chụp nhũ ảnh 2 năm một lần từ 50-74 tuổi.

Những người có nguy cơ cao, như có tiền sử gia đình mắc ung thư vú, có thể cần tầm soát thường xuyên hơn.

Cần lưu ý rằng các cơ quan chức năng khác nhau, như ACS, có các hướng dẫn khác nhau. Bác sĩ có thể giúp đề xuất một lựa chọn phù hợp.

Tóm tắt

Khối u ở vú có thể là một triệu chứng của ung thư, đặc biệt nếu nó không đau, cứng và có đường viền không đều.

Tuy nhiên, có nhiều triệu chứng của ung thư vú và ung thư vú dạng viêm thường không hình thành khối u.

Nhận thức được những thay đổi ở vú, khám tầm soát thường xuyên và đi khám bác sĩ nếu những thay đổi xảy ra là những cách để giảm nguy cơ hoặc ảnh hưởng của ung thư vú.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP