Một trong những cấu trúc quan trọng nhất ở phần tai trong của chúng ta là xương chũm. Mặc dù được gọi là xương, nhưng xương chũm không có cấu trúc điển hình liên quan đến các xương khác trong cơ thể con người. Nó được tạo nên từ các túi khí, trông giống như một miếng bọt biển, chứ không hề rắn và cứng như hầu hết các loại xương khác trên cơ thể.
Xương chũm nhận không khí từ các bộ phận khác của tai, bao gồm cả vòi tai để hoạt động bình thường. Ống thính giác (ống eustachian) kết nối tai giữa với phía sau cổ họng. Viêm tai xương chũm là tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn trong các tế bào xương chũm, hầu hết là kết quả của viêm tai giữa nhưng không được điều trị triệt để. Viêm xương chũm rất nguy hiểm, cần điều trị kịp thời để tránh các biến chứng.
Mặc dù tình trạng này phổ biến nhất ở trẻ em, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn. Đặc biệt, những người có nguy cơ cao mắc bệnh bao gồm:
– Trẻ em, đặc biệt từ 6 tháng đến 13 tháng tuổi
– Người có sức đề kháng yếu
– Người bị viêm tai giữa sau chấn thương
– Người bị viêm tai giữa không được phát hiện và điều trị triệt để và kịp thời
Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm xương chũm là do người bệnh bị nhiễm trùng tai giữa mà không điều trị triệt để. Nó có thể lan đến tai trong, xâm lấn vào các túi của xương chũm khiến cho xương chũm bắt đầu bị phân huỷ, thối rữa, từ đây sẽ dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng cho tai.
Các triệu chứng của viêm xương chũm tương tự như khi bị nhiễm trùng tai, thường bao gồm:
– Đau tai, cơn đau thường sâu trong tai và diễn ra âm ỉ và lan tỏa ra nửa đầu bên cạnh.
– Tai chảy ra nhiều dịch – đây được xem là triệu chứng chính. Dịch tai thường có mùi thối như cóc chết – một dấu hiệu nguy hiểm cảnh báo tai có chứa chất cholesteatoma, có khả năng ăn mòn xương, và gây ra biến chứng cho nội sọ.
– Sốt cao, khoảng 39 – 40 độ C
– Đau đầu âm ỉ
– Mất thính giác ở tai bị ảnh hưởng, nghe kém tăng dần lên
– Phía sau tai bị đỏ, sưng, đau
– Trong một số trường hợp, viêm xương chũm có thể biến chứng thành các ổ áp xe não, hoặc biến chứng khác liên quan tới hộp sọ. Lúc này, người bệnh có thể có thêm các triệu chứng khác như đau đầu dữ dội, phù nề mắt…
Khi người bệnh có các triệu chứng của nhiễm trùng tai, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng vùng tai và xung quanh đầu, để xác định xem nhiễm trùng đã lan tới xương chũm hay chưa. Tuy nhiên, do xương chũm nằm phía trong tai, và khó có thể quan sát được nhiễm trùng, do vậy, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm giúp xác định như:
– Xét nghiệm công thức máu: theo dõi bạch cầu xem có dấu hiệu của nhiễm trùng không
– Nội soi tai mũi họng
– Chụp CT scan vùng thái dương
– Chụp MRI vùng tai và đầu
– Chụp X-quang hộp sọ…
– Nếu các xét nghiệm xác nhận chẩn đoán viêm xương chũm, bác sĩ cũng có thể chỉ định chọc dò thắt lưng hoặc vòi cột sống, xác định nhiễm trùng đã lan tới cột sống hay chưa.
Trước tiên, cần hiểu rằng viêm tai xương chũm là một tính trạng có thể đe doạ tính mạng người bệnh. Do đó, khi có chẩn đoán viêm xương chũm, người bệnh có chỉ định nhập viện để điều trị khẩn cấp.
Phương pháp điều trị thường là tiêm kháng sinh qua tĩnh mạch. Sau khi người bệnh ra viện, tiếp tục dùng kháng sinh theo đơn bác sĩ đã kê; Trong trường hợp bệnh không đáp ứng với thuốc kháng sinh, hoặc song song với việc dùng thuốc, bác sĩ có thể cân nhắc điều trị ngoại khoa như:
– Mở sào bào dẫn lưu mủ nhiễm trùng và làm sạch mô viêm, tạo sự thông thương giữa tai giữa và các tế bào chũm.
– Phẫu thuật tiệt căn xương chũm nếu như điều trị kháng sinh không hiệu quả…
Điều trị viêm xương chũm tương đối khó khăn vì xương chũm nằm sâu bên trong tai của bạn, do đó đòi hỏi kinh nghiệm và tay nghề cao của bác sĩ. Trường hợp tình trạng nhiễm trùng không được điều trị kịp thời hoặc điều trị không hiệu quả, có thể gây ra các biến chứng về sức khoẻ như:
– Chóng mặt
– Liệt mặt
– Mất thính lực
– Viêm màng não – bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn của màng bao phủ não và tủy sống
– Áp xe ngoài màng cứng, tình trạng tụ mủ ở bên ngoài não và tủy sống
– Nhiễm trùng huyết – tình trạng lây lan nhiễm trùng khắp cơ thể
Chính bởi những nguy hiểm nêu trên, cần can thiệp sớm để ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn nếu viêm xương chũm phát triển. Ngay cả khi điều trị thành công, viêm xương chũm rất dễ tái phát, do đó người bệnh cần tuyệt đối theo chỉ dẫn và tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ.
Cách tốt nhất để ngăn ngừa viêm xương chũm đó là điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng tai. Tuân thủ tuyệt đối theo lời khuyên của bác sĩ về điều trị khi bị nhiễm trùng tai, dùng thuốc đầy đủ, hết liệu trình.
Như vậy, viêm tai xương chũm là bệnh lý nguy hiểm, không chỉ ảnh hưởng tới khả năng nghe của người bệnh mà còn có thể gây ra các biến chứng cho toàn cơ thể. Do vậy, nhận biết các dấu hiệu và điều trị kịp thời là việc làm vô cùng cần thiết.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh