Dịch tiết âm đạo bình thường chứa hỗn hợp chất nhầy cổ tử cung, dịch âm đạo, tế bào chết và vi khuẩn. Tiết dịch âm đạo thường xuyên là dấu hiệu của hệ thống sinh sản nữ khỏe mạnh.
Phụ nữ có thể tiết nhiều dịch âm đạo do kích thích hoặc trong thời kỳ rụng trứng. Tuy nhiên, tiết dịch âm đạo quá nhiều có mùi hôi hoặc màu sắc trông bất thường có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân gây tiết nhiều dịch âm đạo và cách điều trị.
1. Bị kích thích
Kích thích tình dục kích hoạt một số phản ứng vật lý trong cơ thể, làm tăng lưu lượng máu trong cơ quan sinh dục. Kết quả là các mạch máu giãn rộng, đẩy chất lỏng lên bề mặt của thành âm đạo.
Dịch kích thích có màu trong và nhiều nước và nhờn. Chất lỏng này giúp bôi trơn âm đạo khi quan hệ tình dục. Các dấu hiệu khác của kích thích ở phụ nữ bao gồm:
- Tăng nhịp tim và nhịp thở
- Đỏ bừng mặt, cổ và ngực
- Sưng vú
- Núm vú cương cứng
2. Sự rụng trứng
Dịch cổ tử cung là một chất lỏng giống như gel có chứa protein, carbohydrate và axit amin. Kết cấu và lượng dịch cổ tử cung đều thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.
Ví dụ, sau khi hành kinh, dịch cổ tử cung có kết cấu đặc, giống như chất nhầy, có thể có lợn cợn, trắng hoặc vàng.
Mức độ estrogen tăng lên gần ngày rụng trứng làm cho dịch cổ tử cung trở nên trong và trơn, tương tự như ở lòng trắng trứng sống.
Dịch cổ tử cung tiết ra nhiều hơn trong những ngày trước khi rụng trứng và giảm sau khi rụng trứng. Phụ nữ có thể không tiết dịch trong vài ngày sau kỳ kinh.
3. Sự mất cân bằng nội tiết tố
Sự mất cân bằng nội tiết tố bị ảnh hưởng do căng thẳng, chế độ ăn uống hoặc các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn có thể khiến dịch tiết âm đạo nhiều hơn.
Ví dụ, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) đề cập đến một tập hợp các triệu chứng xảy ra do sự mất cân bằng nội tiết tố. Những người bị PCOS có mức độ nội tiết tố nam được gọi là androgen cao hơn. Tăng nồng độ androgen có thể:
- Thay đổi số lượng hoặc kết cấu của dịch cổ tử cung
- Gây ra kinh nguyệt không đều
- Ngăn rụng trứng
Không phải ai bị hội chứng buồng trứng đa nang cũng sẽ bị tăng tiết dịch âm đạo. Chú ý đến các triệu chứng khác có thể giúp xác định và tìm cách điều trị tình trạng này nhanh hơn.
Một số triệu chứng khác của hội chứng buồng trứng đa nang cần chú ý bao gồm:
- Chu kỳ kinh không ổn định
- Mọc lông nhiều ở mặt, chân hay các vùng cơ thể
- Tóc mỏng hoặc rụng tóc
- Mụn trên mặt và cơ thể
- Tăng cân
- Sạm da ở cổ, bẹn hoặc vú
- Xuất hiện skintag ở nách hoặc cổ
Kiểm soát sinh sản bằng nội tiết tố, chẳng hạn như thuốc tránh thai và dụng cụ tử cung, cũng có thể gây ra tăng tiết dịch âm đạo, đặc biệt là trong vài tháng đầu tiên sử dụng.
Tiết dịch âm đạo quá mức và các triệu chứng khác, chẳng hạn như ra máu và chuột rút, thường biến mất khi cơ thể thích nghi với biện pháp kiểm soát sinh sản bằng nội tiết tố.
4. Viêm âm đạo
Viêm âm đạo là tình trạng viêm nhiễm vùng kín, có thể xảy ra do nhiễm trùng hoặc kích ứng do các yếu tố như thụt rửa, bôi trơn âm đạo không đúng cách hay mặc quần áo không vừa vặn.
Viêm âm đạo có thể gây ra dịch âm đạo dày có thể có màu trắng, xám, vàng hoặc xanh lá cây. Các triệu chứng khác của viêm âm đạo bao gồm:
- Âm đạo có mùi hôi
- Ngứa hoặc cảm giác nóng rát ở vùng sinh dục
- Đỏ hoặc viêm âm đạo
- Đau hoặc khó chịu khi đi tiểu
- Đau khi quan hệ tình dục.
5. Viêm âm đạo do vi khuẩn
Viêm âm đạo do vi khuẩn là tình trạng do vi khuẩn phát triển quá mức trong âm đạo. Nhiễm trùng âm đạo phổ biến nhất ở phụ nữ từ 15–44 tuổi. Nguyên nhân gây viêm âm đạo do vi khuẩn vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, phụ nữ có thể bị viêm âm đạo do vi khuẩn sau khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, tình trạng này không phải là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI).
Theo Office on Women’s Health, những người bị viêm âm đạo do vi khuẩn có thể nhận thấy dịch âm đạo có màu trắng đục hoặc xám. Một số còn cho biết âm đạo có mùi tanh nồng, đặc biệt là sau khi quan hệ tình dục.
Viêm âm đạo do vi khuẩn cũng có thể gây ra:
- Khó chịu khi đi tiểu;
- Đau rát hoặc ngứa ở âm đạo;
- Kích ứng da xung quanh âm đạo.
6. Nhiễm nấm âm đạo
Nhiễm nấm âm đạo là kết quả của sự phát triển quá mức của nấm Candida. Phụ nữ ở mọi lứa tuổi đều có thể bị nhiễm nấm âm đạo và gần 70% số phụ nữ sẽ bị nhiễm nấm âm đạo vào một thời điểm nào đó trong đời.
Triệu chứng phổ biến nhất của nhiễm trùng nấm âm đạo là ngứa dữ dội ở âm đạo và âm hộ. Nhiễm trùng nấm âm đạo cũng có thể gây ra dịch âm đạo không mùi, hoặc có mùi hơi nồng.
Nhiễm trùng nấm âm đạo có thể điều trị tại nhà bằng thuốc chống nấm không kê đơn. Các triệu chứng sẽ cải thiện trong vòng vài ngày. Tuy nhiên, tình trạng nhiễm trùng nặng có thể kéo dài hơn và có thể phải điều trị y tế.
7. Nhiễm Trichomonas
Nhiễm Trichomonas là một bệnh lây truyền qua đường tình dục do ký sinh trùng gây ra. Phụ nữ có thể mắc phải sau khi quan hệ tình dục với người mang ký sinh trùng.
Mặc dù hầu hết những người bị nhiễm trichomonas không gặp phải các triệu chứng.
Tình trạng này cũng có thể gây tiết nhiều dịch âm đạo, có mùi hôi hoặc tanh và có màu trắng, vàng hoặc xanh.
Dịch âm đạo thế nào là bình thường?
Tiết dịch âm đạo bình thường khác nhau ở mỗi người và thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.
Nhìn chung, dịch tiết âm đạo khỏe mạnh có thể loãng và nhiều nước hoặc đặc và đục. Dịch âm đạo trong, trắng hoặc trắng cũng là hoàn toàn bình thường.
Một số phụ nữ có thể tiết dịch âm đạo màu nâu, đỏ hoặc đen vào cuối chu kỳ kinh nguyệt nếu dịch âm đạo của họ vẫn có máu từ tử cung.
Những thay đổi nội tiết tố tự nhiên trong thời kỳ rụng trứng có thể làm tăng tiết dịch âm đạo, sau khi rụng trứng sẽ trở lại bình thường.
Khi nào đến gặp bác sĩ
Không phải lúc nào cũng cần đến gặp bác sĩ về tình trạng tiết dịch âm đạo quá nhiều. Tuy nhiên, phụ nữ có thể cân nhắc đến gặp bác sĩ nếu dịch âm đạo có biểu hiện bất thường. Dịch tiết âm đạo có màu vàng, xanh lá cây, xám hoặc có mùi hôi có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng. Các vấn đề khác để đến gặp bác sĩ bao gồm:
- Ngứa hoặc rát gần bộ phận sinh dục;
- Khó chịu hoặc đau khi đi tiểu;
- Khó chịu hoặc đau khi quan hệ tình dục.
Các lựa chọn điều trị
Điều trị âm đạo tiết nhiều dịch phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản.
Có thể giảm các triệu chứng của viêm âm đạo bằng cách tránh nguồn gây kích ứng. Điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn và nhiễm nấm bằng cách sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm.
Các bác sĩ cũng có thể điều trị bệnh trichomonas bằng kháng sinh. Các chuyên gia khuyến cáo phụ nữ nên tránh quan hệ tình dục trong 7–10 ngày sau khi điều trị.
Điều trị hội chứng buồng trứng đa nang sẽ tùy thuộc vào từng cá nhân. Bác sĩ có thể đề nghị kết hợp thay đổi lối sống và dùng thuốc để giúp kiểm soát các triệu chứng và điều chỉnh mức độ hormone.
Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh và ăn một chế độ ăn uống đa dạng ít đường bổ sung cũng có thể giúp cải thiện một số triệu chứng của hội chứng này. Thuốc tránh thai có chứa estrogen hoặc progestin có thể giúp cân bằng lượng nội tiết tố androgen dư thừa.
Mẹo để kiểm soát tiết dịch âm đạo nhiều
Ngay cả khi tiết dịch âm đạo khỏe mạnh đôi khi cũng có thể gây ra cảm giác khó chịu. Dưới đây là một số mẹo để kiểm soát tiết dịch âm đạo nhiều:
- Mặc quần lót sạch và khô
- Chọn đồ lót thoáng khí làm từ sợi tự nhiên như cotton.
- Tránh mặc quần bó sát
- Tránh sử dụng các sản phẩm vệ sinh có chứa thêm hương liệu, chất tạo màu hoặc các hóa chất mạnh khác
- Giữ vùng kín sạch sẽ và khô ráo
- Lau âm đạo từ trước ra sau khi đi vệ sinh để tránh nhiễm khuẩn âm đạo.
Tổng kết
Tiết dịch âm đạo quá mức có thể xảy ra do kích thích, rụng trứng hoặc nhiễm trùng. Dịch tiết âm đạo bình thường có màu từ trong suốt hoặc trắng đục. Độ đặc của dịch tiết âm đạo cũng thay đổi khác nhau ở mỗi người. Nói chung, dịch tiết âm đạo khỏe mạnh tương đối không có mùi.
Phụ nữ có thể nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của nhiễm trùng để có những chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
