Các biện pháp chăm sóc và bảo vệ da cho bệnh nhân viêm da dị ứng trong mùa đông

1. Bảo vệ da khi ra ngoài

Viêm da dị ứng có xu hướng trầm trọng hơn vào mùa đông do độ ẩm môi trường thấp và nhiệt độ lạnh. Người bệnh thường xuất hiện các tổn thương dạng khô nứt, bong tróc hoặc mụn nước ở các vùng tiếp xúc như bàn tay, lòng bàn tay và ngón tay. Việc đeo găng tay khi ra ngoài trời lạnh là cần thiết để bảo vệ da khỏi mất nước và tránh tiếp xúc với các tác nhân kích thích.

Đối với cổ, mặt và da đầu, nên sử dụng khăn quàng cổ và mũ để che chắn. Tuy nhiên, cần lưu ý lựa chọn chất liệu vải mềm, không gây kích ứng, chẳng hạn như cotton, bamboo, hoặc len lông cừu mịn. Tránh sử dụng vải len thô, polyester hoặc các loại vải tổng hợp có thể gây ngứa và làm trầm trọng thêm tình trạng gãi ngứa.

2. Tăng cường dưỡng ẩm đúng cách

Dưỡng ẩm là nền tảng trong kiểm soát viêm da dị ứng. Việc duy trì hàng rào bảo vệ da bằng các chế phẩm dưỡng ẩm có tác dụng giảm khô da, cải thiện ngứa và tăng khả năng chống lại các tác nhân kích thích.

• Tần suất: Thoa kem dưỡng ít nhất 2 lần mỗi ngày (sáng và tối), đặc biệt sau khi tiếp xúc với nước (sau tắm, rửa tay).

• Dạng bào chế ưu tiên: Trong mùa lạnh, nên sử dụng kem (cream) hoặc thuốc mỡ (ointment) thay vì lotion. Thuốc mỡ chứa hàm lượng dầu cao giúp duy trì độ ẩm lâu hơn, mặc dù có thể gây cảm giác nhờn.

• Thời điểm bôi: Bôi khi da còn ẩm để tăng hiệu quả giữ ẩm.

3. Tránh các chất gây kích ứng

Trong mùa đông, làn da nhạy cảm cần tránh tiếp xúc với các sản phẩm có khả năng gây kích ứng:

• Tránh xà phòng và chất tạo mùi: Ưu tiên sử dụng sữa rửa mặt hoặc bánh xà phòng không chứa xà phòng (soap-free). Tránh dùng xà phòng sát khuẩn, xà phòng khử mùi hoặc các sản phẩm có chứa hương liệu.

• Chất tẩy rửa gia dụng: Sử dụng nước giặt không chứa mùi thơm và không có thuốc nhuộm.

• Nước hoa và mỹ phẩm có hương liệu: Nên chọn sản phẩm ghi nhãn "fragrance-free" thay vì "unscented", vì loại sau có thể vẫn chứa chất tạo mùi đã bị khử mùi.

4. Tắm rửa hợp lý

• Thời gian tắm: Không quá 10 phút.

• Nhiệt độ nước: Sử dụng nước ấm vừa phải, tránh nước nóng vì dễ gây mất lipid bảo vệ tự nhiên trên da.

• Lau khô: Dùng khăn mềm vỗ nhẹ, không chà xát. Thoa kem dưỡng ẩm ngay khi da còn ẩm.

5. Xử lý khi cơ thể bị ướt hoặc ra mồ hôi

• Thay đồ ướt ngay lập tức: Loại bỏ quần áo, tất hoặc găng tay ẩm ướt để tránh kích ứng. Dưỡng ẩm lại da sau khi thay đồ.

• Tắm và thay đồ sau vận động: Sau khi ra mồ hôi nhiều do tập thể dục, nên tắm sạch, thoa kem dưỡng ẩm và mặc quần áo khô, sạch.

6. Mặc nhiều lớp áo mỏng

Để duy trì nhiệt độ da ổn định, nên mặc nhiều lớp áo mỏng thay vì 1–2 lớp áo dày. Điều này giúp dễ dàng điều chỉnh theo cảm giác nóng – lạnh. Lớp áo tiếp xúc trực tiếp với da nên là loại thấm hút tốt và nhanh khô, chẳng hạn như cotton mềm.

7. Duy trì độ ẩm không khí

Không khí khô trong nhà, đặc biệt khi sử dụng hệ thống sưởi, làm trầm trọng thêm tình trạng da khô. Việc sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ có thể giúp duy trì độ ẩm lý tưởng cho da. Tuy nhiên, cần vệ sinh thiết bị định kỳ để tránh phát tán vi sinh vật, đặc biệt là nấm mốc, vốn có thể làm nặng thêm tình trạng dị ứng da.

8. Lựa chọn chăn ga phù hợp

• Tránh sử dụng chăn quá dày gây tăng nhiệt độ cơ thể, dẫn đến ra mồ hôi và ngứa.

• Nên sử dụng ga giường bằng cotton mềm, đắp nhiều lớp chăn mỏng thay vì một chăn dày để dễ điều chỉnh.

9. Thăm khám chuyên khoa khi cần thiết

Viêm da dị ứng có thể tiến triển bất chấp các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc tại nhà. Nếu tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng hơn, người bệnh nên đến khám bác sĩ chuyên khoa Da liễu. Các lựa chọn điều trị bao gồm:

• Corticosteroid bôi tại chỗ

• Thuốc ức chế calcineurin (như tacrolimus, pimecrolimus)

• Liệu pháp sinh học (biologic)

• Thuốc ức chế miễn dịch toàn thân

Kết luận

Việc chăm sóc da phù hợp, đặc biệt trong mùa đông, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát viêm da dị ứng. Kết hợp giữa phòng ngừa kích ứng, dưỡng ẩm đúng cách và điều trị y khoa sẽ giúp người bệnh duy trì chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa biến chứng.