Các biện pháp hỗ trợ tự nhiên trong kiểm soát triệu chứng ho

Tổng quan

Ho là một phản xạ bảo vệ sinh lý nhằm làm sạch đường hô hấp khỏi dị vật, chất tiết hoặc tác nhân gây viêm. Tuy nhiên, ho kéo dài hoặc ho dai dẳng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau như nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh lý dị ứng, trào ngược dạ dày–thực quản (GERD) hoặc hen suyễn.

Việc điều trị ho phụ thuộc vào nguyên nhân nền tảng. Bên cạnh các biện pháp y tế, một số liệu pháp tự nhiên có thể góp phần cải thiện triệu chứng ho một cách an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, cần thận trọng khi phối hợp các sản phẩm từ thảo dược hoặc thực phẩm bổ sung với thuốc điều trị để tránh tương tác bất lợi.

Các biện pháp hỗ trợ tự nhiên trong điều trị ho

1. Mật ong

Mật ong được chứng minh có khả năng làm dịu họng và giảm tần suất ho, đặc biệt là trong viêm đường hô hấp trên. Một tổng quan hệ thống năm 2021 ghi nhận rằng mật ong có hiệu quả tương đương, thậm chí vượt trội hơn so với dextromethorphan – một hoạt chất thường dùng trong các thuốc giảm ho không kê đơn.

Cách sử dụng: Uống trực tiếp 1 thìa cà phê mật ong hoặc pha vào nước ấm, trà gừng, trà hoa cúc…

Chú ý: Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi do nguy cơ ngộ độc botulinum.

2. Gừng (Zingiber officinale)

Gừng có đặc tính chống viêm, chống oxy hóa và chống co thắt, giúp giảm ho khan và hỗ trợ điều trị hen suyễn mức độ nhẹ. Ngoài ra, gừng còn giúp làm dịu cảm giác buồn nôn và viêm họng.

Cách dùng: Sử dụng trong trà gừng, thêm vào món ăn, hoặc kết hợp với mật ong.
Tác dụng phụ: Có thể gây kích ứng dạ dày hoặc ợ nóng ở một số người.

3. Đồ uống nóng

Nhiều nghiên cứu lâm sàng cho thấy uống nước ấm hoặc đồ uống nóng có thể giúp cải thiện tạm thời các triệu chứng như đau họng, ho và nghẹt mũi.

Gợi ý:

• Trà thảo mộc (bạc hà, hoa cúc)

• Nước ép trái cây ấm

• Nước ấm pha chanh và mật ong

4. Liệu pháp xông hơi (steam inhalation)

Hơi nước giúp làm lỏng chất nhầy và làm dịu niêm mạc hô hấp. Có thể thực hiện bằng cách tắm nước nóng hoặc xông hơi với tinh dầu.

Hướng dẫn thực hiện:

• Đổ nước nóng vào một thau lớn

• Thêm vài giọt tinh dầu (ví dụ: bạch đàn, hương thảo)

• Trùm khăn lên đầu, hít hơi nước trong 10–15 phút

5. Súc miệng bằng nước muối sinh lý

Súc miệng bằng nước muối ấm giúp làm sạch hầu họng, giảm viêm và làm dịu niêm mạc. Dù không tiêu diệt virus, biện pháp này vẫn được khuyến nghị trong các trường hợp viêm hô hấp trên.

Cách pha: 1/2 thìa cà phê muối hòa tan trong 1 cốc nước ấm.

6. Bromelain

Là enzyme có trong lõi quả dứa, bromelain có tác dụng chống viêm và làm loãng chất nhầy trong đường hô hấp. Mặc dù nước ép dứa được cho là có lợi, hàm lượng bromelain trong nước ép thường không đủ để đạt hiệu quả lâm sàng. Dạng thực phẩm chức năng chứa bromelain được đánh giá hiệu quả hơn trong một số nghiên cứu sơ bộ.

Chống chỉ định: Người dị ứng với dứa hoặc đang dùng thuốc chống đông nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

7. Điều chỉnh chế độ ăn đối với bệnh nhân trào ngược dạ dày – thực quản

GERD là nguyên nhân phổ biến gây ho mãn tính. Tránh các thực phẩm có thể gây kích thích trào ngược là yếu tố quan trọng trong kiểm soát triệu chứng ho liên quan.

Thực phẩm nên hạn chế:

• Cafein, rượu bia

• Chocolate

• Thức ăn cay, nhiều dầu mỡ

• Cà chua, cam quýt

• Tỏi, hành tây, bạc hà

8. N-Acetylcysteine (NAC)

Là dẫn xuất của axit amin L-cysteine, NAC có tác dụng long đờm và làm loãng chất nhầy. NAC cũng được sử dụng để điều trị các bệnh lý hô hấp mãn tính như COPD, viêm phế quản mạn.

Liều dùng khuyến nghị: Cần theo chỉ định bác sĩ, thường từ 600–1200 mg/ngày tùy trường hợp.

Biện pháp hỗ trợ bổ sung

• Uống nhiều nước ấm, hạn chế sữa và rượu

• Duy trì độ ẩm không khí bằng máy tạo ẩm

• Hít hơi nước ẩm từ vòi hoa sen

• Nghỉ ngơi đầy đủ và tránh tiếp xúc với các tác nhân kích thích (khói thuốc, bụi, hóa chất)

Khi nào cần khám bác sĩ?

Người bệnh nên đến cơ sở y tế nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài trên 3 tuần

• Ho ra đờm xanh hoặc vàng có mùi hôi

• Sốt cao ≥ 38,8°C hoặc sốt kéo dài > 3 ngày

• Khó thở, thở khò khè

• Ớn lạnh, mệt mỏi toàn thân

• Đau ngực, ho ra máu

• Dấu hiệu mất nước

Kết luận

Một số biện pháp tự nhiên có thể hỗ trợ làm dịu triệu chứng ho, đặc biệt trong các trường hợp nhẹ và không do nguyên nhân nghiêm trọng. Tuy nhiên, người có bệnh lý nền hoặc đang sử dụng thuốc nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ phương pháp điều trị bổ sung nào. Việc xác định nguyên nhân ho và lựa chọn biện pháp điều trị thích hợp là điều kiện tiên quyết để đạt hiệu quả lâm sàng tối ưu.