Các chất bổ sung có thể hỗ trợ tăng cường nồng độ testosterone

Testosterone là một hormon steroid chủ yếu thuộc nhóm androgen, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển cơ quan sinh dục nam, điều hòa ham muốn tình dục, duy trì khối lượng cơ và mật độ xương. Mặc dù thường được xem là “hormon sinh dục nam”, testosterone cũng được tổng hợp ở nữ giới với hàm lượng thấp hơn và tham gia vào nhiều quá trình sinh lý thiết yếu.

Nồng độ testosterone có xu hướng giảm dần theo tuổi, với mức giảm trung bình khoảng 1% mỗi năm sau tuổi 30. Ngoài lão hóa sinh lý, một số bệnh lý như đái tháo đường, rối loạn chức năng tuyến giáp, hội chứng chuyển hóa và tác dụng phụ của thuốc (ví dụ: opioid, glucocorticoid) cũng có thể gây suy giảm testosterone nội sinh.

Trong bối cảnh đó, một số chất bổ sung dinh dưỡng đã được nghiên cứu với tiềm năng hỗ trợ duy trì hoặc tăng cường nồng độ testosterone. Dưới đây là các thành phần có bằng chứng nghiên cứu lâm sàng hỗ trợ:

1. Vitamin D

Vitamin D là một vitamin tan trong chất béo, có thể được tổng hợp qua da khi tiếp xúc với tia UVB từ ánh nắng mặt trời. Ngoài vai trò cổ điển trong chuyển hóa canxi – phospho và duy trì mật độ xương, vitamin D còn có liên quan đến điều hòa hormon sinh dục.

Một số nghiên cứu can thiệp cho thấy việc bổ sung vitamin D3 liều 3.000 IU/ngày trong 12 tháng có thể làm tăng nồng độ testosterone toàn phần, testosterone tự do và testosterone có hoạt tính sinh học ở nam giới bị thiếu hụt vitamin D (Pilz et al., 2011). Cơ chế được cho là thông qua tăng biểu hiện của thụ thể vitamin D tại tế bào Leydig và cải thiện chức năng sinh tinh.

2. Chiết xuất cỏ cà ri (Trigonella foenum-graecum)

Cỏ cà ri là một loài thực vật có nguồn gốc từ Địa Trung Hải, được sử dụng truyền thống trong y học Ayurveda và Unani để hỗ trợ sinh lý nam giới. Một số hợp chất hoạt tính như saponin furostanolic có thể kích thích quá trình sinh tổng hợp androgen.

Nghiên cứu lâm sàng cho thấy, nam giới sử dụng chiết xuất cỏ cà ri chuẩn hóa (khoảng 500–600 mg/ngày) trong 6–8 tuần có sự cải thiện đáng kể về nồng độ testosterone huyết thanh và các chỉ số liên quan đến chức năng sinh dục (Wankhede et al., 2016). Tác dụng có thể thông qua ức chế enzym aromatase và tăng hoạt động của hormon luteinizing (LH).

3. Kẽm (Zn)

Kẽm là nguyên tố vi lượng thiết yếu tham gia hơn 300 phản ứng enzym trong cơ thể, trong đó có các enzym liên quan đến tổng hợp testosteron và sinh tinh. Thiếu kẽm có liên quan đến giảm nồng độ testosterone, giảm chất lượng tinh trùng và tăng tỷ lệ vô sinh nam.

Bổ sung kẽm ở liều 30–50 mg/ngày trong các trường hợp thiếu hụt có thể phục hồi nồng độ testosterone huyết thanh. Tuy nhiên, liều cao kéo dài có thể gây ức chế hấp thu đồng và dẫn đến thiếu máu vi thể. Do đó, việc sử dụng kẽm cần được giám sát y tế để tránh ngộ độc mạn tính.

4. Magiê (Mg)

Magiê là khoáng chất cần thiết cho nhiều chức năng sinh học bao gồm hoạt hóa ATP, điều hòa hệ thần kinh – cơ và ổn định màng tế bào. Các nghiên cứu quan sát và can thiệp cho thấy nồng độ magie thấp có liên quan đến giảm testosterone, đặc biệt ở nam giới lớn tuổi hoặc có bệnh nền.

Một nghiên cứu cho thấy bổ sung magie (10 mg/kg/ngày) trong 4 tuần kết hợp với luyện tập sức bền làm tăng đáng kể nồng độ testosterone toàn phần ở nam thanh niên khỏe mạnh (Cinar et al., 2011). Tác dụng có thể thông qua giảm stress oxy hóa và cải thiện tín hiệu hormon sinh dục.

5. Gừng (Zingiber officinale)

Gừng là một loại thực vật có đặc tính chống viêm, chống oxy hóa và được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền. Một số bằng chứng sơ bộ từ nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng quy mô nhỏ cho thấy gừng có thể cải thiện nồng độ testosterone thông qua:

• Tăng hoạt động enzym liên quan đến steroidogenesis tại tế bào Leydig.

• Giảm stress oxy hóa tại tinh hoàn.

• Tăng tiết hormon LH, kích thích sản xuất testosterone nội sinh.

Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện tại còn hạn chế về cỡ mẫu và chưa có kết luận chắc chắn, do đó cần thêm các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng quy mô lớn hơn để xác minh hiệu quả và độ an toàn của gừng trong hỗ trợ tăng testosterone.

Khuyến nghị và thận trọng

Mặc dù các chất bổ sung trên có tiềm năng hỗ trợ mức testosterone, chúng không thay thế cho các can thiệp y tế chính thống trong trường hợp suy giảm testosterone bệnh lý. Người bệnh có biểu hiện mệt mỏi mạn tính, giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương hoặc rối loạn chuyển hóa nên được xét nghiệm định lượng testosterone huyết thanh vào buổi sáng (thường từ 7h–10h).

Bệnh nhân có testosterone toàn phần <300 ng/dL cần được đánh giá thêm hormon LH/FSH, prolactin và xét chỉ định liệu pháp thay thế testosteron (TRT) bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết hoặc nam khoa.

Tổng kết

Các chất bổ sung như vitamin D, kẽm, magie, chiết xuất cỏ cà ri và gừng có thể góp phần hỗ trợ duy trì hoặc cải thiện nồng độ testosterone trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt khi kết hợp với điều chỉnh lối sống lành mạnh. Tuy nhiên, việc sử dụng cần dựa trên cơ sở y học cá thể hóa, có sự tư vấn chuyên môn và không nên lạm dụng hoặc tự ý điều trị.