Hướng dẫn kiểm soát bệnh vẩy nến: Những điều nên và không nên thực hiện

1. Giới thiệu

Bệnh vẩy nến (Psoriasis) là một bệnh da mạn tính, không lây nhiễm, đặc trưng bởi tình trạng tăng sinh và viêm lớp sừng biểu bì, gây ra các mảng hồng ban, bong vảy, ngứa và khô da. Ngoài ảnh hưởng thể chất, bệnh còn tác động tiêu cực đến tâm lý và chất lượng sống của người bệnh. Việc kiểm soát tốt bệnh lý đòi hỏi sự phối hợp giữa điều trị y khoa và chăm sóc tại nhà. Dưới đây là những khuyến nghị về những việc nên làm và cần tránh để hỗ trợ kiểm soát triệu chứng hiệu quả.

2. Những điều nên làm

2.1. Tham vấn bác sĩ chuyên khoa Da liễu

• Người bệnh nên được khám và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa da liễu, đặc biệt là trong các trường hợp bệnh tiến triển, kháng trị hoặc có biểu hiện toàn thân.

• Cần cung cấp đầy đủ thông tin về lịch sử khởi phát bệnh, yếu tố khởi phát, tiền sử điều trị và đáp ứng với các liệu pháp trước đó.

2.2. Dưỡng ẩm da thường xuyên

• Dưỡng ẩm là biện pháp cơ bản nhưng thiết yếu trong điều trị vẩy nến.

• Nên sử dụng các kem hoặc mỡ dưỡng ẩm chứa chất làm mềm, giữ nước (như urea, glycerin, petrolatum) ngay sau khi tắm, khi da còn ẩm.

• Cần đặc biệt chú ý trong mùa đông, khi nhiệt độ thấp và không khí khô làm tình trạng bong vảy dễ trở nặng.

2.3. Ngâm tắm hỗ trợ điều trị

• Ngâm mình trong nước ấm (không quá nóng) trong 10–15 phút mỗi ngày có thể giúp làm mềm và bong vảy.

• Có thể thêm muối biển, yến mạch keo, nhựa than (coal tar) hoặc dầu dưỡng vào nước tắm để tăng hiệu quả làm dịu da.

• Tránh dùng xà phòng có tính tẩy rửa mạnh.

2.4. Liệu pháp ánh sáng (Phototherapy)

• Tắm nắng có kiểm soát hoặc điều trị bằng tia cực tím B (UVB) là một trong các phương pháp điều trị hiệu quả.

• Chỉ nên để vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian ngắn (10–15 phút/ngày).

• Tránh phơi nắng quá mức và không sử dụng giường tắm nắng nhân tạo, vì nguy cơ ung thư da tăng cao.

2.5. Hỗ trợ tâm lý và kết nối cộng đồng

• Bệnh vẩy nến có thể ảnh hưởng đến hình ảnh cơ thể và sức khỏe tinh thần.

• Người bệnh nên chia sẻ cảm xúc với người thân, bác sĩ và tìm đến các nhóm hỗ trợ trực tiếp hoặc trực tuyến.

• Các tổ chức như Tổ chức Bệnh vẩy nến Quốc gia (National Psoriasis Foundation) có thể cung cấp tài nguyên, thông tin và kết nối cộng đồng.

3. Những điều không nên làm

3.1. Tránh chà xát, gãi hoặc bóc vảy da

• Các tổn thương vẩy nến nên được xử lý nhẹ nhàng, không bạo lực để tránh hiện tượng Koebner (tổn thương mới xuất hiện tại vị trí da bị tổn thương cơ học).

• Gãi, bóc vảy, tắm nước quá nóng hoặc sử dụng chất tẩy rửa mạnh có thể gây chảy máu và làm nặng thêm triệu chứng.

3.2. Quản lý căng thẳng

• Căng thẳng là một trong những yếu tố kích phát hoặc làm trầm trọng thêm vẩy nến.

• Người bệnh nên thực hành các kỹ thuật thư giãn, bao gồm:

  • Thiền, yoga, phản hồi sinh học (biofeedback)

  • Giấc ngủ đầy đủ, chế độ dinh dưỡng lành mạnh

  • Hạn chế caffein, rượu, thuốc lá

​​​​​​​

3.3. Không chủ quan với các đợt bùng phát

• Bệnh vẩy nến có đặc điểm diễn tiến theo đợt, với các giai đoạn lui bệnh xen kẽ tái phát.

• Người bệnh không nên tự ngưng điều trị khi triệu chứng thuyên giảm.

• Mỗi đợt bùng phát cần được đánh giá lại phác đồ điều trị, có thể cần điều chỉnh hoặc phối hợp các liệu pháp.

3.4. Không từ bỏ kế hoạch điều trị

• Mỗi bệnh nhân có đáp ứng khác nhau với từng liệu pháp.

• Cần kiên trì và tuân thủ điều trị, đồng thời phối hợp với bác sĩ để điều chỉnh phác đồ phù hợp.

• Việc duy trì đều đặn các biện pháp điều trị là chìa khóa để kiểm soát lâu dài và ngăn ngừa tổn thương lan rộng.

4. Kết luận

Việc sống chung với bệnh vẩy nến đòi hỏi người bệnh chủ động hợp tác điều trị, chăm sóc da đúng cách và duy trì tinh thần lạc quan. Với chiến lược kiểm soát triệu chứng toàn diện, bao gồm cả điều trị y khoa và điều chỉnh lối sống, người bệnh hoàn toàn có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm thiểu biến chứng của bệnh.