Kem và ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch

1. Giới thiệu chung

Kem là món tráng miệng đông lạnh có cấu trúc mịn, thường chứa đường và chất béo, được sản xuất từ các thành phần như sữa, kem béo, trứng và chất tạo hương (vani, socola, trái cây...). Mặc dù là món ăn phổ biến, đặc biệt trong mùa hè, nhưng kem có hàm lượng calo cao, chứa nhiều chất béo bão hòa và đường bổ sung – những yếu tố dinh dưỡng liên quan đến nguy cơ rối loạn lipid máu và bệnh tim mạch.

2. Mối liên hệ giữa kem và cholesterol máu

Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và đường bổ sung có thể góp phần làm tăng nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-cholesterol – "cholesterol xấu") và triglyceride máu – các yếu tố nguy cơ quan trọng trong sinh bệnh học của xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch.

2.1. Chất béo bão hòa

Theo khuyến nghị của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), lượng chất béo bão hòa nên giới hạn ở mức <10% tổng năng lượng, tương đương khoảng 16g/ngày với khẩu phần 2000 kcal. Một cốc (khoảng 132g) kem socola có thể chứa tới 15.36g chất béo bão hòa, gần bằng giới hạn khuyến nghị hàng ngày.

• Để sử dụng kem mà không vượt quá giới hạn chất béo bão hòa, cần loại bỏ các nguồn chất béo bão hòa khác trong khẩu phần như thịt đỏ, phô mai, bơ và sữa nguyên kem.

• Ngược lại, khi sử dụng kem, nên ưu tiên nguồn dinh dưỡng từ thực phẩm có nguồn gốc thực vật như ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, trái cây, các loại hạt và đậu để cân bằng tổng lượng chất béo bão hòa trong ngày.

2.2. Đường bổ sung

AHA khuyến cáo lượng đường bổ sung không vượt quá 5–10% tổng năng lượng tiêu thụ hàng ngày, tương đương khoảng 100–200 kcal/ngày, tương đương 25–50g đường.

• Ví dụ: ½ cốc kem vani (66g) có thể chứa tới 17g đường bổ sung, tương đương khoảng 66 kcal – chiếm một phần đáng kể giới hạn đường hàng ngày.

3. Khuyến nghị lâm sàng

3.1. Cách tiêu thụ kem an toàn trong chế độ ăn lành mạnh với tim mạch

• Hạn chế tiêu thụ kem hàng ngày; nên sử dụng như món ăn không thường xuyên.

• Chọn kem ít béo hoặc không béo, hạn chế chất tạo ngọt, ưu tiên các sản phẩm có gắn nhãn “low-fat”, “reduced sugar”.

• Kiểm soát khẩu phần ăn: sử dụng lượng nhỏ, ví dụ ½ cốc thay vì một cốc đầy.

• Kết hợp kem vào chế độ ăn cân đối: đảm bảo tổng năng lượng và chất béo bão hòa trong ngày không vượt khuyến nghị.

• Cảnh giác với các loại kem dừa, kem chứa phô mai hoặc kem phủ socola do chứa chất béo bão hòa cao.

3.2. Lối sống hỗ trợ kiểm soát cholesterol

• Giảm cân hợp lý: giảm 2.5–4.5 kg có thể giúp hạ LDL-cholesterol một cách có ý nghĩa.

• Tăng cường vận động thể chất: Tập thể dục aerobic với cường độ trung bình ít nhất 4–5 buổi/tuần, mỗi buổi kéo dài 30 phút, giúp giảm triglyceride 20–30%.

• Ăn uống lành mạnh: Ưu tiên chế độ ăn DASH hoặc Địa Trung Hải giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, cá béo, chất béo không bão hòa (như dầu ôliu, dầu hạt cải).

4. Kết luận

Kem là món tráng miệng hấp dẫn và có thể bổ sung năng lượng cũng như một số vi chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, với thành phần giàu chất béo bão hòa và đường bổ sung, việc tiêu thụ kem cần được kiểm soát trong khuôn khổ của một chế độ ăn lành mạnh với tim mạch. Việc điều chỉnh khẩu phần, lựa chọn loại kem phù hợp và kết hợp với lối sống năng động là các biện pháp thiết thực giúp người tiêu dùng thưởng thức món ăn này mà vẫn kiểm soát tốt nguy cơ tim mạch.