Những hiểu lầm phổ biến về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Chronic Obstructive Pulmonary Disease – COPD) là một bệnh lý tiến triển, không hồi phục hoàn toàn, đặc trưng bởi tình trạng tắc nghẽn luồng khí mạn tính và viêm đường thở. Theo số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), COPD hiện là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba tại Hoa Kỳ, với khoảng 16 triệu người đã được chẩn đoán mắc bệnh.

Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân và cộng đồng vẫn còn duy trì những quan niệm sai lệch về bệnh lý này. Việc nhận diện và hiệu chỉnh các hiểu lầm phổ biến là cần thiết để nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

1. Chẩn đoán COPD đồng nghĩa với “án tử”?

Thực tế: COPD là bệnh lý mạn tính nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng. Với sự phát triển của các liệu pháp điều trị hiện nay, đa số bệnh nhân có thể sống lâu và duy trì chất lượng cuộc sống nếu tuân thủ điều trị, thay đổi lối sống (đặc biệt là cai thuốc lá), kết hợp tập luyện phù hợp và theo dõi y tế định kỳ. Do đó, chẩn đoán COPD không nên được xem là một “bản án tử”, mà là tín hiệu để hành động sớm.

2. Đã quá muộn để bỏ thuốc lá sau khi được chẩn đoán?

Thực tế: Bỏ hút thuốc lá là biện pháp can thiệp quan trọng và hiệu quả nhất để làm chậm tiến triển của COPD, bất kể giai đoạn nào của bệnh. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh nhân COPD bỏ thuốc lá có thể cải thiện các triệu chứng, chức năng hô hấp và giảm đáng kể tỷ lệ tử vong so với nhóm tiếp tục hút thuốc. Ngoài ra, bỏ thuốc lá còn giúp tăng hiệu quả của các liệu pháp điều trị hiện có.

Mặc dù tổn thương phổi đã xảy ra không thể phục hồi hoàn toàn, nhưng việc ngưng hút thuốc giúp giảm tốc độ mất chức năng phổi và cải thiện cảm giác khó thở trong thời gian ngắn sau đó. Ngoài thuốc lá, bệnh còn liên quan đến các yếu tố môi trường (bụi, hóa chất nghề nghiệp) và yếu tố di truyền (như thiếu hụt alpha-1 antitrypsin).

3. COPD và hen suyễn là cùng một bệnh lý?

Thực tế: Dù có một số điểm chung về triệu chứng (ho, thở khò khè), COPD và hen phế quản (hen suyễn) là hai bệnh lý khác biệt về cơ chế bệnh sinh, diễn tiến và chiến lược điều trị. Hen thường khởi phát từ tuổi trẻ, có tính chất hồi phục và liên quan đến dị ứng, trong khi COPD thường gặp ở người lớn tuổi, có tính chất không hồi phục và liên quan đến yếu tố nguy cơ như hút thuốc.

Một số bệnh nhân có thể mắc đồng thời cả hai bệnh lý – tình trạng này được gọi là hội chứng chồng lắp hen-COPD (Asthma-COPD Overlap Syndrome – ACOS) và đòi hỏi tiếp cận điều trị đặc thù. Việc phân biệt chính xác là rất quan trọng để lựa chọn phác đồ phù hợp.

4. Bệnh nhân COPD nên tránh tập thể dục?

Thực tế: Hoạt động thể lực và tập luyện điều độ được khuyến khích ở bệnh nhân COPD nhằm cải thiện chức năng hô hấp, tăng sức bền, giảm triệu chứng mệt mỏi và ngăn ngừa các đợt cấp. Các chương trình phục hồi chức năng hô hấp bao gồm huấn luyện kỹ thuật thở, bài tập thể dục thích hợp và tư vấn tâm lý – là thành phần quan trọng trong quản lý toàn diện bệnh.

Đi bộ, tập kéo giãn cơ, tập cơ hô hấp là những hình thức tập luyện đơn giản, an toàn và có hiệu quả nếu thực hiện đúng cách và dưới sự hướng dẫn của nhân viên y tế.

5. Sử dụng oxy nghĩa là bệnh sắp giai đoạn cuối?

Thực tế: Liệu pháp oxy được chỉ định ở bệnh nhân COPD có tình trạng thiếu oxy máu mạn tính nhằm cải thiện chức năng tim, tăng cường chất lượng sống và kéo dài tuổi thọ. Sử dụng oxy không đồng nghĩa với giai đoạn cuối, mà là một bước điều trị hỗ trợ giúp cải thiện triệu chứng như khó thở, mệt mỏi, và ngăn ngừa biến chứng như tăng áp động mạch phổi hoặc rối loạn nhịp tim.

Bệnh nhân cần được đánh giá chỉ định oxy bằng xét nghiệm khí máu động mạch hoặc đo độ bão hòa oxy khi nghỉ ngơi. Việc tuân thủ liệu pháp oxy tại nhà theo hướng dẫn y tế là rất cần thiết và hoàn toàn có thể sống lâu dài với hỗ trợ oxy.

Kết luận

COPD là bệnh lý mạn tính có thể kiểm soát nếu được chẩn đoán sớm, điều trị hợp lý và thay đổi lối sống tích cực. Việc loại bỏ những hiểu lầm phổ biến không chỉ giúp bệnh nhân nâng cao nhận thức mà còn tạo tiền đề để họ hợp tác tốt hơn với nhân viên y tế trong hành trình điều trị và phục hồi chức năng hô hấp.