Phát ban dương vật: Nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng và chỉ định điều trị

Phát ban ở vùng dương vật là một tình trạng da liễu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, với biểu hiện đa dạng từ tổn thương đỏ, ngứa, vết sẩn, mụn nước, hoặc các dát da bong tróc. Tổn thương có thể khu trú ở quy đầu, thân dương vật hoặc lan rộng ra vùng sinh dục lân cận. Các nguyên nhân có thể dao động từ lành tính đến nghiêm trọng, bao gồm viêm da, nhiễm trùng, phản ứng thuốc, bệnh tự miễn hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs).

1. Viêm quy đầu

Viêm quy đầu là tình trạng viêm nhiễm ở đầu dương vật (quy đầu) và/hoặc bao quy đầu. Bệnh thường gặp ở nam giới chưa cắt bao quy đầu, do vệ sinh kém dẫn đến tích tụ bựa sinh dục, vi khuẩn, nấm và các chất gây kích ứng. Biểu hiện lâm sàng gồm: đỏ da, ngứa, đau, tiết dịch hôi, có thể kèm theo phù nề bao quy đầu.

Yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Tiểu đường (do đường trong nước tiểu thúc đẩy sự phát triển vi khuẩn)

• Vệ sinh kém

• Quan hệ tình dục không an toàn

2. Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc kích ứng hoặc dị ứng có thể xảy ra do tiếp xúc với các chất gây kích ứng tại chỗ như xà phòng, chất tẩy rửa, bao cao su, chất diệt tinh trùng hoặc sản phẩm vệ sinh cá nhân. Triệu chứng gồm: dát đỏ, ngứa, bỏng rát, đôi khi kèm theo phù nhẹ. Tổn thương thường xuất hiện sau vài giờ tiếp xúc với tác nhân.

3. Phát ban do thuốc

Một số loại thuốc như kháng sinh, NSAIDs, paracetamol có thể gây phát ban dạng mụn nước, dát đỏ hoặc sẩn ngứa, thường phân bố đối xứng, bao gồm cả vùng sinh dục. Biểu hiện lâm sàng có thể bao gồm: phát ban dạng cố định, sẩn phù, bọng nước hoặc hoại tử biểu bì (hiếm gặp). Phản ứng có thể xuất hiện sau vài giờ đến vài ngày dùng thuốc.

4. Bệnh vảy nến sinh dục

Vảy nến sinh dục là một thể vảy nến khu trú ở vùng quy đầu và thân dương vật, thường biểu hiện bằng mảng đỏ bóng, không có vảy điển hình do môi trường ẩm. Bệnh có thể gây ngứa, đau và ảnh hưởng đến chất lượng đời sống tình dục. Thường không phân biệt được ở người đã hoặc chưa cắt bao quy đầu.

5. Nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs)

a. Ghẻ

Ghẻ do ký sinh trùng Sarcoptes scabiei gây ra, có thể gây tổn thương da dưới dạng sẩn nhỏ, mụn nước kèm ngứa dữ dội về đêm. Lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp da kề da, trong đó quan hệ tình dục là yếu tố nguy cơ cao.

b. Giang mai

Trong giai đoạn thứ phát, giang mai có thể biểu hiện bằng các tổn thương dạng mảng màu xám/trắng trên dương vật hoặc quanh hậu môn, không ngứa. Giai đoạn nguyên phát thường có săng giang mai – một vết loét không đau, có bờ rõ. Không điều trị sớm có thể dẫn đến tổn thương thần kinh hoặc tim mạch.

c. Herpes sinh dục

Herpes sinh dục do virus HSV-2 gây ra, đặc trưng bởi các mụn nước đau, nhanh chóng chuyển thành vết loét. Người bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng rõ ràng nhưng vẫn có khả năng lây nhiễm. Tái phát thường xảy ra, nhất là trong các giai đoạn suy giảm miễn dịch hoặc stress.

6. Nhiễm nấm Candida

Candida albicans có thể gây viêm quy đầu do nấm, đặc biệt trong điều kiện ẩm ướt, đề kháng kém hoặc dùng kháng sinh dài ngày. Triệu chứng bao gồm: dát đỏ, ngứa, nóng rát vùng quy đầu hoặc rãnh bao quy đầu, có thể kèm theo mảng trắng hoặc dịch tiết.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Người bệnh cần được thăm khám chuyên khoa da liễu hoặc tiết niệu nếu:

• Tổn thương gây đau, lan rộng hoặc không cải thiện sau vài ngày

• Có kèm sốt, tiết dịch hôi, rỉ mủ vàng/xanh

• Xuất hiện bọng nước, loét hoặc vùng da dày, đóng vảy

• Có biểu hiện toàn thân như mệt mỏi, hạch to, phát ban toàn thân

Tình trạng phát ban sinh dục không nên tự điều trị tại nhà nếu không rõ nguyên nhân. Chẩn đoán chính xác và điều trị sớm có thể giúp kiểm soát triệu chứng, hạn chế biến chứng và phòng tránh lây lan trong cộng đồng.