Rụng tóc liên quan đến thuốc chống trầm cảm

1. Tổng quan

Thuốc chống trầm cảm là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị các rối loạn tâm thần, bao gồm trầm cảm, rối loạn lo âu và các rối loạn khí sắc khác. Các thuốc này có tác dụng điều chỉnh sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, norepinephrine và dopamine trong não. Mặc dù mang lại hiệu quả điều trị rõ rệt, thuốc chống trầm cảm có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn, trong đó có rụng tóc (alopecia) – một tác dụng phụ ít gặp nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng sống của người bệnh.

2. Cơ chế gây rụng tóc do thuốc chống trầm cảm

Rụng tóc liên quan đến thuốc chống trầm cảm chủ yếu thuộc loại rụng tóc telogen (telogen effluvium) – tình trạng trong đó các nang tóc chuyển sớm sang pha nghỉ (telogen) của chu kỳ sinh trưởng. Kết quả là có sự giảm đáng kể số lượng tóc đang phát triển, dẫn đến rụng tóc lan tỏa.

Cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu rõ, tuy nhiên có một số giả thuyết:

• Tác động sinh lý và stress chuyển hóa do thuốc gây ra có thể là yếu tố kích hoạt.

• Rối loạn chuyển hóa nội tiết hoặc tương tác không đặc hiệu với các tế bào nang tóc.

Rụng tóc thường xuất hiện sau vài tuần đến vài tháng khởi đầu điều trị và thường có khả năng hồi phục nếu thuốc được điều chỉnh phù hợp.

3. Tỷ lệ và các thuốc chống trầm cảm có nguy cơ cao gây rụng tóc

Một số loại thuốc chống trầm cảm được báo cáo có liên quan đến rụng tóc với tần suất khác nhau. Dưới đây là các thuốc đáng chú ý theo dữ liệu từ các phân tích tổng hợp và báo cáo lâm sàng:

Ghi chú: Tỷ lệ rụng tóc được tổng hợp từ dữ liệu quan sát và báo cáo hậu kiểm (post-marketing surveillance), do đó có thể thay đổi tùy từng quần thể và điều kiện sử dụng.

4. Hướng xử trí rụng tóc liên quan đến thuốc chống trầm cảm

4.1. Đánh giá lâm sàng

• Khai thác kỹ tiền sử dùng thuốc, thời điểm khởi phát rụng tóc.

• Loại trừ các nguyên nhân rụng tóc khác như thiếu dinh dưỡng, bệnh lý nội tiết, tự miễn, hoặc stress cấp tính.

• Tham vấn chuyên khoa da liễu nếu rụng tóc tiến triển nặng hoặc kéo dài.

4.2. Can thiệp điều trị

• Không tự ý ngưng thuốc chống trầm cảm để tránh nguy cơ tái phát bệnh lý nền hoặc hội chứng ngừng thuốc.

• Trao đổi với bác sĩ điều trị tâm thần để cân nhắc:

  • Điều chỉnh liều

  • Thay đổi thuốc (chuyển sang thuốc có nguy cơ thấp hơn)

• Theo dõi tình trạng tóc trong 2–3 tháng sau thay đổi. Trong phần lớn các trường hợp, tóc sẽ mọc lại khi ngừng hoặc chuyển thuốc.

4.3. Biện pháp hỗ trợ

• Tránh dùng nhiệt độ cao và hóa chất mạnh lên tóc.

• Sử dụng sản phẩm chăm sóc tóc dịu nhẹ.

• Duy trì chế độ ăn giàu protein, sắt, kẽm, vitamin nhóm B, biotin.

• Kiểm soát stress và giấc ngủ đầy đủ.

• Hỗ trợ tâm lý nhằm giảm tác động tiêu cực của rụng tóc lên hình ảnh cơ thể.

5. Kết luận

Rụng tóc là một tác dụng phụ ít gặp nhưng có thể gây lo lắng ở người sử dụng thuốc chống trầm cảm. Việc nhận biết sớm, đánh giá nguyên nhân và xử trí phù hợp có thể giúp người bệnh tiếp tục điều trị hiệu quả mà không ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống. Cần tăng cường phối hợp giữa bác sĩ tâm thần, bác sĩ da liễu và người bệnh để đưa ra quyết định tối ưu về điều trị.