ĐẠI CƯƠNG
Chân giả dưới gối (Trans-Tibial Prosthesis) là dụng cụ chỉnh hình – phục hồi chức năng(còn gọi là vật tư y tế) dùng thay thế phần chi bị mất sau thủ thuật cắt cụt ngang xương chày hoặc bị thiếu.
Chân giả dưới gối giúp người bệnh với mỏm cụt cắt ngang xương chày lấy lại chức năng đi lại và thẩm mỹ do phần chi thể thiếu hụt.
Chân giả dưới gối
CHỈ ĐỊNH
Chân giả dưới gối được chỉ định cho những trường hợp sau:
Chấn thương, bệnh lý
Dị dạng bẩm sinh
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Sưng, phù, mỏm cụt chưa ổn định về kích thước chu vi.
Dị ứng với nguyên vật liệu.
Người bệnh không hợp tác dẫn đến nguy hiểm khi sử dụng.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Bác sĩ Phục hồi chức năng
Kỹ thuật viên Vật lý trị liệu
Kỹ thuật viên Chỉnh hình
Người bệnh
Hướng dẫn và tư vấn chân giả phù hợp cho từng người bệnh như: điều kiện sống, môi trường, công việc hàng ngày, đi lại trong ngày vv…
Phương tiện thực hiện
Máy móc và dụng cụ chuyên dụng như:
Máy mài
Máy khoan
Hệ thống máy hút chân không, hệ thống máy hút bụi
Lò nung nhựa
Dụng cụ cầm tay chuyên dụng:
Máy khoan cầm tay, máy lọng, máy khò
Dụng cụ cẩm tay khác như máy thổi hơi nóng cầm tay, dũa, kìm…
Nguyên vật liệu và bán thành phẩm như:
Bàn chân, nhựa tấm, carbon, thạch cao, pelite, băng bao, và nhiều phụ gia khác đi kèm.
Hồ sơ bệnh án
Đầy đủ bệnh án, có chẩn đoán, chỉ định rõ ràng, có mẫu đánh giá và mẫu số đo người bệnh.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Bước 1. Thăm khám, lượng giá người bệnh.
Kiểm tra mỏm cụt, màu da, cảm giác.
Lượng giá các yếu tố như: bậc cơ, tầm vận động khớp gối, khám thần kinh, môi trường sống và làm việc.
Xác định mục đích đi lại của người bệnh.
Chỉ định chân giả phù hợp và mục đích sử dụng.
Bước 2. Bó bột tạo khuôn
Tư thế mỏm cụt, đánh dấu các điểm, đo kích thước mỏm cụt. Đo, ghi kích thước số đo chu vi, chiều cao của chân lành.
Đo, ghi lại kích thước chiều cao đế giầy, dép của bệnh nhân thường dùng.
Bó bột trên người bệnh.
Tháo bột
Đánh dấu lại các điểm mốc, các điểm tỳ chịu lực và tránh chịu lực,
Tạo hình socket (ổ mỏm cụt) bằng thạch cao
Thử lại trên người bệnh
Bước 3. Tạo cốt bột dương
Hàn kín cốt và gia cố bằng băng bột trước khi đổ bột. Cách ly cốt bột bằng nước xà phòng.
Điều chỉnh cốt bột, kiểm tra đường dóng cốt bột
Pha bột và đổ bột theo tỉ lệ nước
Bước 4. Sửa chỉnh cốt dương
Gỡ bỏ băng bột khỏi cốt dương, đánh dấu lại các điểm mốc
Sửa chỉnh cốt dương: Dóng dựng và lấy đường dóng cho cốt bột dương, chỉnh sửa cốt theo người bệnh (phụ thuộc vào từng người bệnh trên từng trường hợp cụ thể).
Bước 5. Hút nhựa
Kiểm tra nhiệt độ tủ, cắt nhựa, cho nhựa vào lò.
Trong quá trình đợi nhựa, tăng cường và gia cố nếu có, đi tất
Hút nhựa, gia cố phần thành sau ổ mỏm cụt.
Bước 6. Cắt nhựa khỏi cốt bột
Vẽ và xác định đường cắt
Cắt nhựa khỏi cốt dương bằng cưa rung.
Bước 7. Chuẩn bị socket thử cho người bệnh lần thứ nhất
Kiểm tra lại đường dóng dựng trên mặt phẳng trước và sau.
Lắp các bán thành phẩm vào socket.
Điểm chịu lực và tránh chịu lực.
Cho người bệnh đứng tầm 20 phút, sau đó kiểm tra toàn bộ ổ mỏm cụt, và đánh giá dáng đi.
Bước 8. Hoàn thiện chân giả
Vặn chặt lại tất cả các ống vít.
Bọc thẩm mỹ.
Hướng dẫn cách sử dụng cho người bệnh.
Bước 9. Thử lần cuối và giao nhận
Kiểm tra thẩm mỹ khi ngồi vành trên của socket có nhô lên cao khi ngồi so với bên chân lành không
THEO DÕI, TÁI KHÁM
Theo dõi người bệnh trong quá trình làm chân giả
Tái khám
Định kì 3 - 6 tháng/lần
Đánh giá kết quả sử dụng của chân giả với tiêu chí và yêu cầu đặt ra ban đầu cho người bệnh.
Đánh giá mức độ hài lòng của người bệnh với chân giả được cung cấp.
Kiểm tra độ vừa vặn của chân giả.
Kiểm tra tình trạng tiếp xúc giữa mỏm cụt và ổ mỏm cụt, nếu ổ mỏm cụt, dây đai, khóa, khớp hỏng do quá trình sử dụng: thay ổ mỏm cụt, dây đai, khóa, khớp, sửa chỉnh cho vừa vặn, phù hợp.
Chỉ định làm mới trong các trường hợp sau:
Hết thời gian sử dụng của nguyên vật liệu và bán thành phẩm.
Thay đổi thiết kế để phù hợp với tiến trình điều trị, phục hồi chức năng của người bệnh.
Thay đổi thiết kế để phù hợp với thay đổi về thể chất của người bệnh.
TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Tổn thương da bệnh nhân trong quá trình bó bột và tháo khuôn bột: xử trí tùy theo mức độ tổn thương của người bệnh.
Đau, trầy da, da đổi màu, chai do tỳ đè quá mức tại các điểm như thành ngồi và thành trong ổ mỏm cụt: Điều chỉnh, thay thế, thay đổi hoặc làm mới nhằm đảm bảo duy trì tốt chức năng hỗ trợ của chân giả.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
