Đa số chúng ta đều biết việc nâng tạ trong tập thể hình hay chạy một vòng có thể giúp nâng cao thể chất, trong khi có nhiều người tập thể dục để củng cố tinh thần, một số tập luyện để nâng cao khả năng lưu giữ trí nhớ hoặc thậm chí ngăn ngừa những bệnh về thần kinh như Alzheimer hay Parkinson.
Một nghiên cứu gần đây, đăng trong tới tạp chí Current Biology, Viện Donders ở Hà Lan đã phân tích tác dụng của hoạt động thể chất nhằm củng cố trí nhớ của não. Nghiên cứu này cho thấy một người cần lưu giữ một thông tin quan trọng nên tập thể dục sau 4 tiếng, thông tin đó sẽ được ghi nhớ sâu hơn.
Theo nhóm nghiên cứu, kết quả của hoạt động thể chất đúng lúc có thể cái thiện trí nhớ dài hạn và nhấn mạnh vào khả năng của hoạt động này như một sự can thiệp trong vấn đề giáo dục và lâm sàng.
Guillen Fernandez và cộng sự đã thử nghiệm ảnh hưởng của những bài tập đơn – 35 phút đạp xe đạp với cường độ bằng 80% khả năng hoạt động tối đa của tim cho các đối tượng thử nghiệm – tới khả năng củng cố trí nhớ và trí nhớ dài hạn.
Họ tiến hành nghiên cứu trên 72 nam giới khỏe mạnh, được chia ra 3 nhóm tập thể dục khác nhau: nhóm 1 tập thể dục ngay sau đó, nhóm 2 sau 4 giờ và nhóm 3 không tập thể dục. Kiểm tra về trí nhớ được thực hiện sau 48 giờ bằng chụp cộng hưởng từ của não. Kết quả cho thấy những người ở nhóm nhóm tập thể dục sau 4h đã tiếp nhận thông tin nhanh hơn và lưu trữ thông tin dài hơn 2 ngày so với những nhóm khác. Hình ảnh từ MRI cho thấy tập thể dục sau 4h tạo những tín hiệu trí nhớ mạnh hơn và rõ hơn ở vùng hải mã - vùng não chịu trách nhiệm trong học tập và ghi nhớ. Ngoài ra dấu hiệu về điện não đồ cũng thay đổi minh chứng cho những biến đổi về hoạt động ghi nhớ ở tế bào não.
.png)
Những thí nghiệm tương tự cũng cho thấy tập thể dục có thể gây sự tăng tạo thần kinh, khả năng thay đổi của não và tạo những liên kết mới. Những nhà nghiên cứu trường đại học Basel ở Thụy sỹ tiến hành một thí nghiệm tương tự sử dụng 2 nhóm chuột một nhóm chạy bánh xe còn một nhóm không di chuyển. Mặc dù chúng có khả năng phân biệt được sự khác nhau trong 1 giờ rưỡi sau đó, chỉ có nhóm chuột được vận động là có thể làm như vậy trong 24h sau đó.
Phân tích xa hơn, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy ở chuột có vận động phát triển nhiều tế bào não mới hơn nhóm chuột không vận động 2 lần. Điều này dẫn đến sự tăng về số lượng synap kết nối giữa các tế bào thần kinh đặc biệt là ở vùng hải mã. Nhiều nghiên cứu khác tìm thấy những chất dẫn truyền thần kinh đặc hiệu được hoạt hóa bởi hoạt động thể chất đóng một vai trò quan trong trong hình thành trí nhớ. Những chất trung gian dẫn truyền catecholamin gồm epinephrine, norepinephrine và dopamine có khả năng cải thiện củng cố trí nhớ.
Những chất này được giải phóng ở nhiều vị trí trong não khi tập thể dục. Sự tiếp này giúp cố định tín hiệu trí nhớ khi chúng mới được mã hóa trong não. Những bước nghiên cứu tiếp theo đó là về cơ chế hoạt động của chúng, sẽ tập trung vào tìm hiểu xem những bài tập nào cho hiệu quả tốt nhất, những gì mà chúng ta có thể làm trong thời gian 4h từ việc học tới tập thể dục và có thể phát triển một số thuốc điều trị từ việc biết được cơ chế hoạt động của các chất này.
Ngoài tập thể dục, Fernandes cũng tìm ra một số cách khác hoạt hóa catecholamine. Chúng cần cho hoạt động phản vệ - phản ứng tâm lý : sợ hãi bỏ chạy hoặc đối mặt với khó khăn. Trong trường hợp chấn thương, não tiết nhiều catecholamin để quyết định cách cơ thể phản ứng với stress này. Điều này giải thích về những phản ứng mạnh của cơ thể trước các tác nhân nguy hại.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
