Xét nghiệm HIV là gì?
Xét nghiệm chẩn đoán HIV là cách duy nhất để có thể biết bạn có đang nhiễm virut này hay không.
Có vài dạng xét nghiệm như lấy máu hoặc lấy dịch trong cơ thể của bạn để xem liệu bạn có nhiễm không. Hầu hết thường không thể phát hiện ra ngay lập tức bởi vì cơ thể của bạn cần thời gian để sản xuất ra kháng thể cũng như virut cần thời gian để phát triển trong cơ thể của bạn.
Tầm quan trọng của xét nghiệm HIV
Nếu bạn nhiễm HIV, phát hiện sớm giúp bạn có thể bắt đầu điều trị ngay lập tức để cải thiện tiên lượng, thời gian cũng như chất lượng cuộc sống. Điều này còn giúp giảm nguy cơ lây truyền cho những người thân hay những ai có tiếp xúc không an toàn với bạn.
Phụ nữ có thai cũng sẽ được xét nghiệm HIV bởi vì nếu được điều trị sớm thì giảm rất nhiều nguy cơ lây truyền cho con.
Ai nên làm xét nghiệm?
Hiện tại thì tại nước ta không khuyến cáo thực hiện toàn dân, chỉ áp dụng cho đối tượng nguy cơ cao nhiễm HIV. Tuy nhiên nếu bạn có nhu cầu kiểm tra tầm soát vẫn có thể được thực hiện và tốt hơn hết bạn nên thực hiện ở những bệnh viện có uy tín.
Đối với những ai có nguy cơ cao nhiễm HIV sau đây, bạn nên tầm soát thường xuyên hơn:
- Nhiều bạn tình;
- Có quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm hoặc có nguy cơ nhiễm HIV, kể cả người có tiền sử tình dục bạn không rõ;
- Đã hoặc đang xét nghiệm bệnh lí lao, viêm gan hoặc các bệnh lây qua đường tình dục như lậu, giang mai, herpes hoặc Chlamydia;
- Có quan hệ tình dục khi sử dụng chất kích thích hoặc mại dâm;
Các loại xét nghiệm chẩn đoán HIV
Xét nghiệm kháng thể
Các xét nghiệm này tìm kiếm loại protein mà cơ thể bạn tạo ra trong vòng 2-8 tuần sau nhiễm HIV. Chúng được gọi là xét nghiệm miễn dịch hay xét nghiệm ELISA. Độ chính xác của loại xét nghiệm thường rất cao.
Các bộ test cho kết quả nhanh chỉ mất chưa tới 30 phút, tuy nhiên vẫn có 1 tỉ lệ âm tính giả nhỏ, có nghĩa là bạn nhiễm HIV nhưng kết quả trả về âm tính ( không nhiễm).
Xét nghiệm kháng nguyên kháng thể kết hợp
Đây là xét nghiệm được nhiều chuyên gia khuyến cáo thực hiện. Chúng có thể phát hiện HIV sớm hơn so với xét nghiệm kháng thể đơn thuần. Xét nghiệm này có thể phát hiện kháng nguyên virut HIV, một protein gọi là p24 chính là 1 phần của virut và hiện diện ở thời điểm 2-4 tuần sau nhiễm. Ngoài ra thì test này cũng phát hiện được kháng thể kháng HIV.
Xét nghiệm nhanh kháng nguyên – kháng thể cũng có thể cho kết quả trong vòng 20 phút.
Xét nghiệm Nucleic acid (NAT)
Còn được biết tới là xét nghiệm RNA giúp tìm kiếm virut và có thể chẩn đoán chỉ trong vòng 10 ngày sau nhiễm. Tuy nhiên có khá mắc tiền nên không phải là ưu tiên lựa chọn đầu tiên. Nhưng nếu bạn có nguy cơ cao cũng như có các triệu chứng như nhiễm cúm, có thể bác sĩ sẽ khuyên bạn nên thực hiện xét nghiệm này để phát hiện sớm.
Kết quả xét nghiệm
Một số xét nghiệm là ẩn danh, có nghĩa là tên của bạn sẽ không để trên kết quả. Đa số khác mang tính bảo mật: thông tin của bạn vẫn để trên kết quả tuy nhiên được bảo mật theo quy định của pháp luật.
Kết quả dương tính
Với kết quả dương tính có nghĩa là có dấu vết của HIV trong cơ thể của bạn. Nếu bạn đã làm các xét nghiệm nhanh, bạn sẽ được thực hiện lại xét nghiệm tiêu chuẩn để xác định chẩn đoán. Nếu bạn đã thực hiện xét nghiệm tại phòng xét nghiệm, bạn nên thực hiện thêm những xét nghiệm máu khác để khẳng định như:
- Xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang bằng phương pháp Western blot hoặc gián tiếp;
- Phân biệt kháng thể, giữa HIV-1 và HIV-2;
Xét nghiệm HIV dương tính không có nghĩa là bạn bị AIDS, hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải là giai đoạn nặng nhất của bệnh này. Điều trị HIV có thể giúp bạn tránh khỏi AIDS, chính vì vậy bạn cần điều trị ARV (thuốc kháng virut) sớm nhất có thể. Những thuốc này giúp làm giảm số lượng virut trong cơ thể của bạn, thỉnh thoảng có thể giảm tới mức mà các xét nghiệm không thể phát hiện được virut trong máu. Thuốc còn giúp bảo vệ hệ miễn dịch của bạn giúp tránh AIDS.
Kết quả âm tính
Nếu kết quả âm tính, cần thực hiện các biện pháp để bảo vệ bản thân khỏi HIV bao gồm: quan hệ tình dục an toàn và sử dụng các thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (tuy chưa phổ hiến nhưng hiện nay đã có ở nước ta, nếu bạn có nhu cầu xin liên hệ các đơn vị y tế lớn).
Kể cả khi kết quả xét nghiệm của bạn âm tính, bạn tình của bạn vẫn có thể đang nhiễm HIV. Bạn nên khuyên họ thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán.
Có thể cần tới 6 tháng để cơ thể bạn sản xuất đủ kháng thể để các xét nghiệm phát hiện được. Nếu như kết quả xét nghiệm của bạn âm tính nhưng được thực hiện trong vòng 3 tháng và bạn có hành vi nguy cơ cao, bạn nên thực hiện lại 1 xét nghiệm khác ở thời điểm 6 tháng để đảm bảo an toàn.
Xem thêm: Chứng nhận xét nghiệm khẳng định các trường hợp HIV dương tính
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
