Theo Đông y, Đương quy có vị ngọt, hơi cay, mùi thơm, tính ôn; quy vào 3 kinh: Tâm, Can, Tỳ. Mỗi bộ phận cây đương quy đều có tác dụng chữa bệnh: quy đầu có tác dụng chỉ huyết, quy thân có tác dụng bổ huyết, quy vĩ có tác dụng hoạt huyết hóa ứ, còn khi dùng toàn quy lại có tác dụng hòa huyết, vừa bổ huyết vừa hoạt huyết; ngoài ra còn có tác dụng nhuận táo, thông kinh, chỉ thống.
Chính vì vậy, Đương quy là một vị thuốc rất phổ thông trong Đông y dùng để chữa các chứng phụ nữ kinh nguyệt không đều, đau bụng khi thấy kinh, hay thiếu máu, xanh xao, chân tay đau nhức. Đương quy có mặt ở rất nhiều thang thuốc cổ điển như: Tứ vật, Bát vị, Thập toàn đại bổ. Bên cạnh đó, Đương quy còn được dùng làm gia vị vì có vị ngọt, hơi cay và có mùi thơm dễ chịu, ăn rất ngon. Và dưới đây là một số món ăn bổ dưỡng có mặt đương quy.
Thịt gà hầm đương quy
Công dụng: Ôn bổ tỳ vị, bổ khí bổ huyết, dưỡng can, nhuận vị, kéo dài tuổi thọ.
Công thức: Gà mái : 1 con; Đương quy tươi: 300-500 gam; Hành, gừng, muối, hạt tiêu một lượng vừa đủ.
Chế biến: Gà làm sạch, bỏ vào nồi đất ( hoặc nồi inox) đã chứa khoảng 2 lít nước. Đồng thời cho đương quy, hành, muối, gừng vào, đậy nắp kín. Dùng lửa to cho sôi, sau đó dùng lửa nhỏ đun 3 tiếng đồng hồ là được. Bắc xuống cho 1 chút hạt tiêu.
Canh đương quy hầm đuôi bò
Công dụng: dưỡng tâm ích thận, cường gân tráng cốt, thích hợp với chứng liệt dương, thận hư đau lưng, kèm theo lưng gối mỏi mệt, vô lực, sợ lạnh
Công thức: Đuôi bò: 1 cái; Đương quy tươi: 200 gam; Gia vị vừa đủ
Chế biến: Rửa sạch đương quy, cắt khúc. Đuôi bò cạo bỏ lông, rửa sạch, chặt đoạn nhỏ , nấu đến khi đuôi bò gần mềm thì cho đương quy vào hầm đến khi đương quy chín nhừ, nêm gia vị.
Uống nước canh và ăn đuôi bò.
Tim heo hầm đương quy
Công dụng: dưỡng tâm an thần, trị bệnh mất ngủ, rất hữu ích với những người lao động trí óc
Công thức: Tim heo: 1 quả; Đương quy tươi: 100 gam; Đẳng sâm: 20 gam; Rượu, gừng, hành, gia vị vừa đủ
Chế biến: Tim heo tách đôi, trụng qua nước sôi để loại sạch huyết tương và mùi tanh, để ráo, khứa ngang thành nhiều phiến. Đương quy và đẳng sâm rửa sạch rồi nhồi vào bên trong quả tim heo, dùng tăm tre cố định lại. Đặt tim heo vào nồi đất, bên trên rắc gừng, hành, tỏi, đổ rượu vào, đem chưng cách thủy cho đến khi tim heo chín mềm, vớt xác thuốc ra, nêm gia vị cho thấm đều.
Cá nấu đương quy
Công dụng: Ích não dưỡng khí, bồi bổ cơ thể
Công thức: Cá: 1 con; Đương quy tươi: 100 gam; gia vị vừa đủ
Chế biến: Mổ bụng cá, moi hết ruột gan, nhồi đương quy đã thái lát vào bụng cá, nấu cho đến khi đương quy mềm, cho gia vị rất nhẹ như muối, tiêu, xì dầu tùy ý, nhưng không nên cho hương liệu khác đạm quá, sẽ át mất mùi thơm của đương quy và vị ngọt tự nhiên của cá.
Thịt dê xào Đương quy, sinh địa
Công dụng: tăng cường thể lực, chống mệt mỏi, suy yếu, phụ nữ có thể dùng món này để điều trị chứng cơ thể hàn lạnh, suy nhược.
Công thức: Thịt dê mềm 500g; Đương quy tươi 100 g; Sinh địa 15g; Rượu trắng, gừng khô, muối, đường, xì dầu vừa đủ.
Chế biến: Thịt dê luộc sơ để loại sạch huyết tương và khử mùi, thái miếng sắp vào nồi đất. Đương quy, sinh địa, gừng khô rửa sạch để ráo, cho vào nồi với thịt dê, sau đó cho đường, muối, xì dầu… vào ướp cho kỹ. Cho một lượng nước vừa đủ, dùng lửa lớn đun sôi bùng lên rồi hạ nhỏ lửa nấu cho đến lúc thịt dê chín mềm là được.
***Chú ý:
- Mỗi người nên ăn khoảng 100g đương quy tươi/ ngày, nên tùy vào số người mà cho lượng đương quy tươi tương ứng.
- Đương quy có tính hàn nên những người đại tiện lỏng nát lúc nấu cho thêm vài lát gừng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
