MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ
Mục đích
Phát hiện hình thái các loài Demodex gây bệnh ngoài da.
Nguyên lý
Hình thái Demodex được quan sát rõ khi bệnh phẩm được hòa tan trong dầu thực vật.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên ngành Vi sinh – Ký sinh trùng.
Người nhận định và phê duyệt kết quả: Cán bộ có trình độ đại học hoặc sau đại học về chuyên ngành Vi sinh – Ký sinh trùng.
Phương tiện, hóa chất
Phương tiện, hóa chất như ví dụ dưới đây hoặc tương đương.
Trang thiết bị
Kính hiển vi quang học.
Tủ an toàn sinh học cấp 2.
Bàn lấy bệnh phẩm.
Hộp đựng dao cùn đã tiệt trùng.
Giá đựng lam.
Dụng cụ, hóa chất và vật tư tiêu hao (bao gồm nội kiểm, ngoại kiểm
QC ký sinh trùng Demodex
Có bộ tiêu bản mẫu.
Bệnh phẩm
Chất bã.
Phiếu xét nghiệm
Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất được ví dụ ở trên.
Lấy bệnh phẩm
Vị trí vùng mặt: Mũi, rãnh mũi má, giữa hai cung mày, cằm.
Ngoài ra, còn lấy ở vị trí khác:
- Lưng
- Ngực…
Các bước thực hiện
Dùng hai ngón trỏ và ngón cái nặn chất bã.
Dùng dao cùn gạt lượng chất bã vừa nặn trên bề mặt da.
Tập trung bệnh phẩm lên lam kính.
Nhỏ dầu thực vật 10%.
Hòa chất bã vào giọt dầu thực vật đến khi tan hoàn toàn.
Đậy lamen, ấn nhẹ để bệnh phẩm ngấm hoá chất và dàn đều.
NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Dùng vật kính 10X quan sát sơ bộ hình thể, đếm số lượng và độ tập trung của Demodex. Còn vật kính 20X, 40X nhận định rõ hình thể, cấu tạo của từng loại và từng giai đoạn Demodex.
Quan sát kỹ đặc điểm hình thể của Demodex trưởng thành.
Đối với Demodex trưởng thành, cơ thể chia làm 3 phần rõ rệt:
- Đầu: Có 1 đôi râu, ở giữa là cái mỏ nhọn, có thể chuyển động được.
- Ngực: Bốn đôi chân ngắn đối xứng nhau, chuyển động nhiều.
- Đuôi: Dạng hình ống giống như giun, bên trong chứa đầy hạt và không bào. Có thể chuyển động nhưng ít hơn so với chân.
Có hai loài Demodex nhưng về hình thái chúng chỉ khác nhau ở phần đuôi (D. folliculorum đuôi dài, D. brevis đuôi ngắn). Còn phần đầu và ngực tương tự nhau.
Chiều dài của Demodex.
- D.folliculorum: Con đực 0,219mm, con cái 0,294mm.
- D.brevis: Con đực 0,165mm, con cái 0,208mm.
Đánh giá độ tập trung của Demodex.
- Nếu độ tập trung của Demodex > hoặc = 5 con/ vi trường ở độ phóng đại thấp (100): Demodex là tác nhân gây bệnh.
- Nếu độ tập trung của Demodex < 5/ vi trường ở độ phóng đại thấp (100) thì Demodex chưa hẳn là tác nhân gây bệnh.
Bên cạnh đó, trên tiêu bản dầu thực vật có thể quan sát được sự chuyển động của Demodex rất sinh động.
NHỮNG SAI XÓT VÀ XỬ TRÍ
Sai sót
Nặn quá nhiều chất bã và nhỏ ít dầu thực vật.
Hòa bệnh phẩm chưa tan hoàn toàn.
Xử trí
Nặn chất bã vừa phải tương ứng với lượng dầu thực vật để chất bã tan hoàn toàn trong dầu thực vật.
Dùng ngón tay dàn mỏng bệnh phẩm.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
