Áp-xe nóng là một ổ khu trú theo sau một vi một chấn thương bị nhiễm trùng, mụn nhọt, vết mổ nhiễm trùng hoặc một viêm tấy.
Nguyên nhân áp-xe nóng được tạo ra bởi sự xâm nhập dưới da của những vi khuẩn làm mủ như: tụ cầu khuẩn (Staphylococcus epidermidis); tụ cầu khuẩn vàng (Staphylococcus aureus); liên cầu khuẩn. Trong đó, tụ cầu khuẩn vàng là hay gặp nhất. Hiếm hơn như phế cầu, lậu cầu, trực khuẩn Coli, vi khuẩn kỵ khí (vi khuẩn yếm khí).êm nhiễm cấp tính, như sau
Lâm sàng thường diễn biến qua 2 giai đoạn: giai đoạn lan tỏa và giai đoạn tụ mủ. Ở giai đoạn lan tỏa, bệnh nhân cảm thấy đau nhức, buốt ở một vùng cơ thể kèmdấu hiệu nhiễm trùng toàn thân như sốt cao, ớn lạnh, uể oải, nhức đầu…
Khám có thể phát hiện 4 triệu chứng cơ bản: khối u hoặc vùng sượng cứng ở trung tâm và đóng bánh ở viền ngoài, sờ ngay khối u thấy nóng; bề mặt khối u đỏ so với da xung quanh; ấn ngay khối u rất đau; khám và hỏi bệnh có thể phát hiện thấy một ngõ vào như một vết thương nhỏ, chỗ tiêm dưới da hoặc bắp thịt. Giai đoạn tụ mủ thường diễn ra sau vài ngày.Triệu chứng đau nhói, buốt mất đi, nhường chỗ cho cảm giác căng nhức theo nhịp đập của tim làm người bệnh mất ngủ trong giai đoạn này. Dấu hiệu toàn thân diễn biến nặng hơn: sốt dao động, thử máu bạch cầu tăng (tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính tăng). Khối u đóng bánh ở viền ngoài bây giờ sờ thấy mềm hơn trung tâm.
Ở giai đoạn lan tỏa nếu điều trị kháng sinh có thể khỏi sau vài ngày. Ở giai đoạn tụ mủ có 2 cách: nếu rạch áp-xe tháo mủ và dùng kháng sinh, vết rạch sẽ liền sẹo sau 5–7 ngày. Nếu không được mổ rạch tháo mủ, áp-xe có thể tự vỡ và rò mủ kéo dài, hoặc có thể gây những biến chứng tại chỗ như viêm bạch mạch cấp tính, viêm hạch mủ hay những biến chứng toàn thân như nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn mủ huyết có thể đưa đến tử vong.
Sinh lý bệnh và giải phẫu bệnh
– Áp xe nóng là hậu quả của sự chống đỡ tại chỗ của cơ thể, thể hiện bằng ba loại phản ứng của hiện tượng viêm:
+ Dãn mạch tích cực kèm xuất huyết thanh dịch.
+ Xuyên mạch bạch cầu và thực bào để bao vây và tiêu diệt các vi khuẩn sinh mủ.
+ Tạo lập một hàng rào xơ hóa ở chu vi, giới hạn sự lan rộng của nhiễm trùng.
Như vậy, áp xe nóng là một phản ứng tốt và có hiệu quả của cơ thể, không cho nhiễm trùng lan rộng.
– Về cấu tạo, áp xe nóng có hai thành phần:
+ Vách ba: cấu tạo bởi ba lớp:
- Lớp trong: nơi tiếp xúc ổ mủ, là mạng lưới fibrin giam giữ các bạch cầu và vi khuẩn.
- Lớp giữa: tổ chức liên kết non, chỉ có những mạch máu mới tạo.
- Lớp ngoài: là một tổ chức xơ, một hàng rào ngăn cản giữa những mô nhiễm trùng và mô lành.
+ Bọng chứa: chứa mủ, tính chất tùy thuộc loại vi khuẩn:
- Mủ đặc dính, màu kem sữa, không mùi: Áp xe do tụ cầu
- Mủ loãng, mủ pha thanh dịch: Áp xe do liên cầu
- Mủ loãng xám bẩn, mùi thối: do vi khuẩn yếm khí.
