Siêu âm sọ là xét nghiệm hình ảnh học sử dụng sóng siêu âm để tạo nên bức tranh về não bộ. Có 2 loại: siêu âm đầu và Doppler xuyên sọ.
1. Siêu âm đầu
Trong quá trình thực hiện, thiết bị siêu âm sẽ truyền các sóng siêu âm vào trong đầu và được máy tính ghi nhận lại những hình ảnh do các sóng tạo nên. Hình ảnh đen trắng được thu nhận sẽ cho chúng ta thấy cấu trúc bên trong của não và dòng chảy của các chất lỏng trong các khoang trũng bên trong não được gọi là não thất.
Bác sĩ thường sử dụng siêu âm đầu nhất đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Đối với độ tuổi lớn hơn, xương hộp sọ sẽ ngăn cản sóng âm, tuy nhiên đối với trẻ sơ sinh có một điểm mềm trên đỉnh đầu nơi mà hộp sọ chưa phát triển khép lại, do đó khoảng cách này có thể cho sóng siêu âm đi qua.
Bác sĩ cũng có thể sử dụng phương pháp này ở người lớn trong khi phẫu thuật não.
Mục đích của siêu âm não
Nếu một đứa trẻ được sinh trước ngày dự sinh hơn 3 tuần thì bác sĩ sẽ sử dụng siêu âm đầu để kiểm tra các vấn đề về não có thể xảy ra ở trẻ sinh non, chẳng hạn:
- Xuất huyết não thất (intraventricular hemorrhage - IVH)
- Tổn thương mô xung quanh não thất: bệnh bạch cầu quanh não thất (periventricular leukomalacia - PVL)
Phương pháp này cũng có thể giúp bác sĩ chẩn đoán các vấn đề về não khác như:
- Não úng thuỷ
- Nhiễm trùng
- Khối u, u nang hay các khối khác
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu thực hiện xét nghiệm này cho em bé có kèm theo:
- Kích thước đầu lớn hơn bình thường
- Thóp phồng
- Bất kì triệu chứng nào về não hay vấn đề về thần kinh
Người lớn có thể được siêu âm đầu trong quá trình phẫu thuật não để tìm khối tụ hay khối u.
2. Doppler xuyên sọ
Doppler xuyên sọ cũng là một loại siêu âm. Bác sĩ sử dụng phương pháp này để kiểm tra việc di chuyển của dòng máu trong não. Nó giúp kiểm tra được các tình trạng ảnh hưởng đến lưu lượng máu ở đây, chẳng hạn như hẹp và co thắt mạch, có thể thu hẹp cách mạch máu ảnh hưởng đến não. Phương pháp này cũng có thể đánh giá nguy cơ đột quỵ ở người lớn và trẻ em trong bệnh hồng cầu hình liềm.
Tính an toàn
Siêu âm không sử dụng bức xạ, những sóng âm tạo nên hình ảnh một cách an toàn và không gây đau.
Quá trình siêu âm
Em bé có thể được siêu âm đầu trong khoa chẩn đoán hình ảnh hoặc khoa chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh.
Em bé sẽ được cho nằm ngửa tại giường. Bố mẹ có thể ở bên cạnh bé trong suốt quá trình thực hiện hay giữ bé. Phòng bệnh sẽ được điều chỉnh ánh sáng xuống cho tối đi nhằm đảm bảo bác sĩ có thể nhìn rõ hình ảnh hơn trên máy tính.
Bác sĩ sẽ bôi một lượng gel lên trên đầu dò siêu âm và trên đỉnh đầu của em bé. Sau đó, di chuyển nhẹ nhàng trên khu vực này. Máy tính sẽ chuyển đổi sóng âm thành hình ảnh thu nhận được. Xét nghiệm này thường kéo dài từ 15 đến 30 phút.
Nếu siêu âm đầu ở người lớn trong quá trình phẫu thuật não, bác sĩ sẽ cắt một phần hộp sọ và sử dụng đầu dò để tìm khối u hay khối tụ trong não.
Phương pháp Doppler xuyên sọ cũng sử dụng đầu dò và máy siêu âm nhưng khác quy trình. Gel được bôi lên cổ và lên má để kiểm tra lưu lượng máu từ góc độ này. Kỹ thuật này có thể mất đến 35 phút. Bác sĩ cũng có thể sử dụng một thiết bị trùm đầu cho bệnh nhân để tiếp tục theo dõi liên tục trong 30 phút để tìm kiếm những bất thường hay các tín hiệu cường độ cao.
Kết quả
Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ xem xét các hình ảnh được ghi nhận và báo kết quả tới bác sĩ điều trị. Bác sĩ điều trị nên giải thích những phát hiện cho bệnh nhân và bàn về các bước tiếp theo cần làm.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
