Trật khớp cổ chân: nhận biết & xử trí

✴️ Trật khớp cổ chân: nhận biết & xử trí

1. Trật khớp cổ chân là gì?

Trật khớp cổ chân là tình trạng các mặt khớp (giữa xương chày, xương mác và xương sên) bị lệch khỏi vị trí giải phẫu bình thường do chấn thương mạnh như:

Tự té ngã, trượt chân
Va chạm khi chơi thể thao
Tai nạn giao thông
Mang giày cao gót không đúng tư thế

Trật khớp cổ chân thường đi kèm tổn thương dây chằng, bao khớp, và phù nề mô mềm quanh khớp.

Trật khớp cổ chân phải làm sao để hết đau, sưng tím khớp cổ chân, ảnh hưởng đến khả năng vận động

2. Dấu hiệu nghi ngờ trật khớp cổ chân

Biểu hiện phổ biến	Mức độ điển hình
Đau nhói dữ dội tại cổ chân	Xuất hiện ngay sau chấn thương
Biến dạng rõ cổ chân (lệch trục, lệch vị trí)	Có thể thấy rõ bằng mắt thường
Sưng nề nhanh, bầm tím	Do chảy máu trong mô mềm
Mất vận động khớp cổ chân	Không đi lại hoặc đứng vững được
Nghe tiếng “rắc” lúc chấn thương	Có thể có

Phân biệt với bong gân: Bong gân có thể vận động nhẹ, trật khớp thường mất hoàn toàn chức năng.

3. Xử trí ban đầu khi bị trật khớp cổ chân

Nguyên tắc sơ cứu: RICE

Chữ viết tắt	Hành động cụ thể
R – Rest (Nghỉ ngơi)	Ngưng vận động, tránh đè nặng lên cổ chân
I – Ice (Chườm lạnh)	Chườm lạnh 15–20 phút mỗi 2–3 giờ đầu để giảm sưng
C – Compression (Băng ép)	Dùng băng thun hoặc nẹp cố định nhẹ từ bàn chân lên gối
E – Elevation (Kê cao chân)	Kê chân cao hơn tim 15–20 cm, giúp giảm phù nề

Lưu ý quan trọng:

Không chườm nóng trong 48 giờ đầu
Không nắn, kéo khớp tại nhà
Không xoa bóp dân gian khi chưa có chẩn đoán xác định

4. Chẩn đoán và điều trị chuyên khoa

Sau sơ cứu, cần đưa người bệnh đến bệnh viện để:

Chẩn đoán

Khám lâm sàng bởi bác sĩ chuyên khoa chấn thương chỉnh hình
Chụp X-quang, CT hoặc MRI để đánh giá:
- Lệch khớp
- Gãy xương kèm theo
- Tổn thương dây chằng

Hướng điều trị

Trật khớp đơn thuần, không gãy xương:

Bác sĩ nắn chỉnh khớp
Bất động khớp bằng nẹp/tập nạng 2–3 tuần
Vật lý trị liệu sau giảm sưng

Trật khớp kèm gãy xương, tổn thương nặng:

Phẫu thuật chỉnh hình cố định xương/khớp
Phục hồi chức năng sau mổ

5. Chăm sóc sau trật khớp cổ chân

Trong 1–2 tuần đầu:

Nghỉ ngơi, nẹp cố định theo chỉ định
Chườm lạnh, kê cao chân để giảm phù nề

Sau 2 tuần:

Tái khám kiểm tra tiến triển
Bắt đầu tập vận động nhẹ (với hướng dẫn vật lý trị liệu)

Phục hồi chức năng:

Các bài tập gấp – duỗi – xoay cổ chân
Tập chịu lực từ từ
Tránh chạy nhảy, mang vác nặng ít nhất 6 tuần

Tóm tắt nhanh: Trật khớp cổ chân – nên làm gì?

Nên làm	Không nên làm
Cố định chân và chườm lạnh	Không tự ý nắn hoặc xoa bóp
Kê cao chân trong 48h đầu	Không đi lại nếu đau hoặc lệch khớp
Đến bệnh viện sớm để thăm khám	Không tự ý dùng thuốc giảm đau mạnh
Tuân thủ vật lý trị liệu phục hồi	Không tập quá sức, quá sớm

Kết luận: Trật khớp cổ chân nếu được xử trí sớm, đúng cách sẽ phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu để muộn hoặc điều trị sai có thể để lại biến chứng như viêm khớp, lệch khớp mạn, đau mạn tính. Đừng chủ quan với chấn thương nhỏ!

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP