Trong nước tăng lực có nhiều thành phần nhằm mục đích kích thích tinh thần và tăng cường thể chất như caffeine, đường, vitamin B và chiết xuất thảo mộc. Người uống nước tăng lực sẽ thấy cơ thể tràn đầy năng lượng và tỉnh táo hơn. Tuy nhiên thức uống này lại có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe nếu sử dụng nhiều do chứa nhiều đường và caffeine.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, uống nước tăng lực quá thường xuyên có thể dẫn đến béo phì, bệnh tim mạch, đái tháo đường type 2 và một số bệnh về thận. Hay tính acid của nước tăng lực có hại cho men răng. Chất tạo ngọt trong nước tăng lực cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn trong mảng bám gây sâu răng. Năm 2018, một thanh niên 21 tuổi ở Anh đã bị hỏng cả hàm răng sau 7 tháng uống nước tăng lực liên tục.
Cơ chế gây nghiện
Dù không gây nguy hiểm trực tiếp như các chất kích thích khác, nước tăng lực gây ra hành vi phụ thuộc hay nghiện. Người nghiện nước tăng lực không thể kiểm soát cảm giác thèm muốn của mình. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hành vi nghiện loại đồ uống này như tiền sử bệnh trong gia đình, lối sống, các chất hóa học trong não bộ.
Nước tăng lực chứa nhiều caffeine và đường có thể khiến não tiết ra nhiều dopamine, hormone “hạnh phúc”. Khi uống quá thường xuyên, bạn dần trở nên chai lỳ với cảm giác thư thái, hưng phấn, tràn đầy cảm hứng mà dopamine mang lại nên muốn uống nhiều hơn nữa để cảm nhận được dopamine, dẫn đến sự phụ thuộc.
Ngoài ra, nước tăng lực còn ảnh hưởng đến người dùng từ góc độ tâm lý. Nhiều người cảm thấy không thể tỉnh táo, làm việc không hiệu quả nếu thiếu nước tăng lực.
Làm thế nào để hạn chế sử dụng nước tăng lực
Cách “cai nghiện” cực đoan nhất là cắt bỏ mọi sản phẩm nước tăng lực. Phương pháp này sẽ giúp cơ thể bạn thoát khỏi sự phụ thuộc vào loại ồ uống này nhanh hơn. Tuy nhiên, thời gian đầu, bạn sẽ gặp một số triệu chứng như đau đầu, uể oải, khó tập trung, khó chịu, tâm trạng kém. Đây là triệu chứng do thiếu caffeine và có thể kéo dài 2-9 ngày.
Phương pháp thứ hai là cắt giảm từ từ lượng nước tăng lực đến khi bạn hết phụ thuộc vào đồ uống này. Dù sẽ mất thời gian dài hơn, bạn sẽ tránh được những tác dụng phụ như ở phương pháp thứ nhất.
Một bí quyết đơn giản khác rất đáng quan tâm là thay nước tăng lực bằng những đồ uống có công dụng tương tự. Bạn có thể uống cà phê khử caffeine, nước hoa quả, trà xanh hoặc trà thảo mộc. Bạn cũng nên hạn chế đồ uống chứa nhiều đường và chất làm ngọt nhân tạo.
Bạn cũng nên để ý đến thói quen sinh hoạt của bản thân vì nó cũng có thể ảnh hưởng đến mức độ phụ thuộc vào nước tăng lực. Cụ thể:
- Nếu cơ thể bạn cần nước tăng lực, hãy cố quên suy nghĩ đó bằng cách tập trung vào hoạt động khác như đi bộ hay thư giãn ngoài trời.
- Không dự trữ nước tăng lực trong nhà, phòng ngủ và nơi làm việc.
- Nhờ người thân, bạn bè hỗ trợ giúp giám sát quá trình “cai nghiện” của bạn.
- Giảm mức độ stress trong cuộc sống bằng tập thể dục, yoga, thiền...
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
