Tổng quan
Phản ứng phụ của thuốc là thường gặp, nhưng mỗi người phản ứng một cách khác nhau. Người này có thể phát ban hoặc các phản ứng khác khi dùng một loại thuốc nào đó, trong khi người khác không hề có phản ứng phụ nào.
Khoảng 5% đến 10% các phản ứng này là do dị ứng với thuốc.
Một phản ứng dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với một chất vô hại, trong trường hợp này là một loại thuốc, gây ra phản ứng dị ứng. Nhạy cảm với thuốc có thể gây ra các triệu chứng tương tự, nhưng không liên quan đến hệ miễn dịch.
Một số loại thuốc nhiều khả năng gây dị ứng hơn các loại thuốc khác. Thường gặp nhất là:
- Kháng sinh, như penicillin
- Aspirin và thuốc chống viêm không steroid, như ibuprofen
- Thuốc chống co giật
- Liệu pháp kháng thể đơn dòng
- Hóa trị
Khả năng phát sinh dị ứng cao hơn khi bạn thường xuyên dùng thuốc hoặc khi thuốc được chà xát lên da hoặc khi được tiêm, thay vì uống.
Triệu chứng và Chẩn đoán
Triệu chứng
Phản ứng phụ của thuốc thay đổi, từ nôn mửa và rụng tóc với hóa trị ung thư đến đau dạ dày do aspirin hoặc tiêu chảy do kháng sinh. Nếu bạn dùng thuốc ức chế men chuyển angiotensin (angiotensin converting enzyme - ACE) để điều trị tăng huyết áp, bạn có thể bị ho hoặc sưng mặt sưng lưỡi.
Trong nhiều trường hợp, có thể khó xác định xem phản ứng có phải do thuốc hay do thứ gì khác không. Bởi vì các triệu chứng của bạn có thể tương tự nhau dù do các tình trạng khác nhau.
Các loại triệu chứng dị ứng đối với thuốc thường gặp nhất là:
- Phát ban da, đặc biệt nổi mẫn
- Ngứa
- Hô hấp có vấn đề
- Sưng, như sưng mặt
Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, thường bao gồm sưng, nổi mẫn, hạ huyết áp, và sốc trong những trường hợp nặng. Nếu sốc phản vệ không được điều trị ngay lập tức, nó có thể gây tử vong.
Một sự khác biệt lớn giữa sốc phản vệ và các phản ứng dị ứng khác là sốc phản vệ thường liên quan đến nhiều hệ thống trong cơ thể.
Sốc phản vệ đòi hỏi phải chăm sóc y tế ngay lập tức vì có thể gây tử vong.
Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể bị dị ứng với một loại thuốc được bác sĩ kê đơn, hãy gọi cho bác sĩ trước khi bạn thay đổi hoặc ngừng sử dụng thuốc.
Chẩn đoán
Bác sĩ của bạn sẽ muốn biết:
- Khi nào bắt đầu có triệu chứng
- Mô tả các triệu chứng của bạn
- Các triệu chứng kéo dài trong bao lâu
- Bất kỳ loại thuốc nào khác được sử dụng trong thời gian này, kể cả thuốc không bán theo toa
Nếu bạn có tiền sử phản ứng với các loại thuốc khác nhau, hoặc nếu bạn có phản ứng nghiêm trọng với một loại thuốc, một nhà dị ứng / miễn dịch học, thường được gọi là chuyên gia dị ứng, được đào tạo chuyên sâu và có kinh nghiệm sẽ chẩn đoán vấn đề và giúp bạn lập kế hoạch bảo vệ trong tương lai.
Điều trị & Xử trí
Nếu bạn có các tác dụng phụ khiến bạn lo ngại, hoặc bạn nghi ngờ dị ứng thuốc đã xảy ra, hãy gọi cho bác sĩ. Nếu các triệu chứng của bạn nặng, hãy tìm sự trợ giúp y tế ngay lập tức. Một phản ứng phản vệ nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế ngay lập tức vì có thể gây tử vong.
Trong hầu hết các trường hợp phản ứng phụ, bác sĩ có thể cho thay thế thuốc. Đối với các phản ứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể cho thuốc kháng histamine, corticosteroid hoặc epinephrine.
Thử nghiệm dị ứng tiêu chuẩn đối với penicillin hiện có sẵn và có thể theo sau bằng một lần uống thử trong phòng khám. Thử nghiệm như vậy có thể bảo đảm ở mức độ cao rằng penicillin và các thuốc tương tự có thể được dung nạp trong tương lai.
Khi thuốc này là cần thiết và không có thuốc thay thế, nên tiến hành thủ thuật giải mẫn cảm với thuốc, bằng cách đưa vào những liều thuốc nhỏ cho đến khi đạt được liều điều trị.
Hãy chắc chắn rằng bác sĩ, nha sĩ và hiệu thuốc của bạn biết được tình trạng dị ứng thuốc của bạn hiện tại, giúp xác định loại thuốc nào nên tránh.
Nguồn: American Academy of Allergy, Asthma & Immunology
https://www.aaaai.org/conditions-and-treatments/allergies/drug-allergy
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
