NHỮNG THAY ĐỔI CỦA DA TRONG THAI KỲ

Những thay đổi bình thường của da trong thai kỳ

Khi mang thai, có những thay đổi rõ rệt về hormone giới tính, hệ thống miễn dịch, hệ thống tim mạch, và điều này có thể dẫn đến những thay đổi trên da. Nhiều thay đổi trên da, tóc, móng của phụ nữ mang thai rất thường gặp và được coi là bình thường (sinh lý).

Sắc tố trong thai kỳ

• Đường sọc đen, các vùng sắc tố sẫm màu (núm vú, quầng vú, bộ phận sinh dục) và tăng sắc tố toàn thân xuất hiện trong ba tháng đầu của thai kỳ. Nó ảnh hưởng đến 90% phụ nữ mang thai, đặc biệt là những người có màu da tối (típ da IV –VI theo Fitzpatrick). Sắc tố này mờ dần sau sinh, nhưng thường không mất hẳn.
• Nám da phát triển trong nửa sau của thai kỳ ở 70% phụ nữ, đặc biệt là những người có nước da sẫm màu. Điều này thường biểu hiện dưới dạng các vùng sắc tố không đều, giới hạn rõ phân bố đối xứng, trên trán và thái dương hoặc trên vùng trung tâm của khuôn mặt. Nám da thường mờ đi hoàn toàn sau thai kỳ. Có thể ngăn ngừa bằng các biện pháp chống nắng.
• Melanocytic naevi có thể cho thấy những thay đổi thoáng qua về biểu hiện lâm sàng và soi da,  bất kỳ dấu hiệu nào gợi ý khối u ác tính đều nên được kiểm tra kỹ.

Rạn da thành đường ( Straiae gravidarum)

Rạn da cực kỳ phổ biến trong thai kỳ, ảnh hưởng đến 90% phụ nữ trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Chúng là những dải teo da thành đường, màu hồng hoặc tím, xuất hiện vuông góc với các đường căng da trên bụng, ngực, đùi và mông.

Những thay đổi của tóc khi mang thai

• Nhiều phụ nữ nhận thấy tóc của họ trở nên dày hơn khi mang thai. Trong tam cá nguyệt thứ ba, tỷ lệ nang tóc được giữ lại trong giai đoạn anagen (giai đoạn phát triển) tăng lên.
• Rụng tóc telogen (Telogen effluvium) sau sinh là một sự suy giảm bù trừ trong quá trình mọc tóc và rụng tóc. Sự phục hồi tự nhiên trở lại mức trước mang thai thường xảy ra trong vòng 6 - 12 tháng. Hói trán nhẹ (rụng tóc kiểu nữ) có thể xảy ra.
• Chứng rậm lông (mọc lông nhiều hơn không do yếu tố nội tiết tố) thường nhẹ và hay thấy dọc theo vùng giữa trên mu. Những sợi lông mới, mềm, mịn có thể biến mất khoảng sáu tháng sau khi sinh, nhưng những sợi lông cứng thường vẫn tồn tại.
• Rậm lông (mọc tóc theo kiểu nam) có thể pháttriển trong nửa sau của thai kỳ, đặc biệt ở phụ nữ có tóc sẫm màu. Nếu kèm theo mụn trứng cá và các dấu hiệu nam hóa khác, đó có thể do khối u tiết androgen, u hoàng thể, u nang hoàng thể hoặc hội chứng buồng trứng đa nang. Những tình trạng này nên được thăm khám kỹ lưỡng để tránh nam tính hóa thai nhi nữ. Trong trường hợp không có khối u, tình trạng trên vẫn có xu hướng tái diễn trong những lần mang thai tiếp theo. Rậm lông có thể thoái triển giữa các lần mang thai, nhưng điều này không phải lúc nào cũng hoàn toàn.

Thay đổi móng tay khi mang thai

Thay đổi móng tay thường xảy ra trong thời kỳ mang thai. Tăng độ giòn, đốm trắng ở móng (leukonychia) , nứt móng (onychoschizia) và món quặp là những tình trạng phổ biến nhất. Tăng trưởng móng, ly móng, hắc tố, rãnh móng và tăng sừng hóa dưới móng cũng được mô tả. Tăng sắc tố lành tính, đồng đều, đối xứng ở nhiều móng tay được báo cáo trong thời kỳ mang thai và mờ dần sau khi sinh. Tuy nhiên, nếu có tình trạng sắc tố không đều ảnh hưởng đến tiểu bì nên thăm khám kỹ lưỡng và tầm soát melanoma có thể xảy ra.

Những thay đổi chức năng tuyến trong thai kỳ

• Hoạt động của tuyến mồ hôi tăng lên khắp cơ thể trong thời kỳ mang thai ( trừ ở lòng bàn tay) và có thể biểu hiện lâm sàng thành chứng tăng tiết mồ hôi và hạt kê.
• Sự bài tiết bã nhờn của tuyến bã nhờn có xu hướng tăng lên trong thai kỳ do nồng độ progesterone và androgen của mẹ tăng lên trong tam cá nguyệt thứ ba.
• Các tuyến Montgomery cung cấp chất bôi trơn cho núm vú và quầng vú để cho con bú. Các tuyến này to ra trong thời kỳ mang thai và xuất hiện dưới dạng sẩn trên quầng vú.

Thay đổi mạch máu khi mang thai

Những thay đổi về mạch máu trong thời kỳ mang thai có thể là do sự gia tăng tổng thể của mạch máu liên quan đến nồng độ estrogen cao và tăng thể tích máu.

• Phù cứng ở hai chân do tăng áp suất thủy tĩnh có thể xảy ra ở 50% trường hợp mang thai bình thường. Có thể kèm phù mặt và bàn tay.
• Giãn tĩnh mạch chân, trĩ và giãn tĩnh mạch âm hộ là những biến chứng thường gặp khi mang thai.
• Dãn mạch mạng nhện rất phổ biến trong thai kỳ và biến mất sau khi sinh. Chúng xuất hiện ở những vùng được tĩnh mạch chủ trên dẫn lưu bao gồm mặt, cổ, ngực trên và cánh tay.
• Ban đỏ ở lòng bàn tay thường phổ biến, ảnh hưởng đến ít nhất 70% phụ nữ có típ da I và II theo Fitzpatrick , và 30% phụ nữ có da sẫm màu hơn.
• U hạt sinh mủ có thể xuất hiện ở ngón tay, mặt, nướu hoặc niêm mạc âm hộ-âm đạo ở 5% trường hợp mang thai.
• Viêm tắc tĩnh mạch nông và huyết khối tĩnh mạch sâu trong thai kỳ thường liên quan đến yếu tố V Leiden hoặc đột biến gen prothrombin G20210A.

Thay đổi miễn dịch trong thai kỳ

Việc chuyển đổi từ miễn dịch qua trung gian tế bào sang miễn dịch dịch thể (chuyển từ Th1 sang Th2) trong thời kỳ mang thai là rất quan trọng để đảm bảo cơ thể người mẹ không đào thải thai nhi đang phát triển. Điều này ảnh hưởng đến tính nhạy cảm của người phụ nữ đối với bệnh ngoài da, làm tăng xu hướng mắc bệnh tự miễn dịch và giảm khả năng miễn dịch qua trung gian tế bào.

Các bệnh lý chịu ảnh hưởng của Th1 như bệnh vẩy nến có xu hướng cải thiện trong khi cácbệnh liên quan đến Th2 như viêm da dị ứng và bệnh lupus ban đỏ hệ thống lại trầm trọng hơn. Giảm khả năng miễn dịch qua trung gian tế bào trong thai kỳ bình thường có thể là nguyên nhân làm tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của một số bệnh nhiễm trùng như nấm candida, herpes simplex, thủy đậu, zona.

Những tình trạng da đặc biệt xảy ra trong thời kỳ mang thai?

Có bốn tình trạng đặc thù hay gặp trong thời kỳ mang thai. Chúng được gọi là bệnh da liễu dành riêng cho thai kỳ.

• Ứ mật trong gan thai kỳ
• Pemphigoid thai kỳ
• Phát ban đa hình của thai kỳ
• Sẩn ngứa thai kỳ (phát ban dị ứng khi mang thai)

Các bệnh lý khác có một số biến thể đặc thù trong thai kỳ:

• Hồng ban nút
• Vẩy nến mủ thai kỳ
• Viêm da mủ trứng cá đỏ (rosacea fulminans

Tình trạng da nào xấu đi khi mang thai?

• Mụn trứng cá (trong thời kỳ đầu mang thai)
• Viêm da cơ địa
• Vẩy nến mủ toàn thân
• Nám da
• Viêm da quanh miệng
• Bệnh vẩy nến (có thể xấu đi, cải thiện hoặc giữ nguyên)
• Trứng cá đỏ
• Skin tags
• Lupus ban đỏ hệ thống
• Viêm da bàn tay mụn nước

Tình trạng da nào có thể được cải thiện khi mang thai?

• Mụn trứng cá (ở cuối thai kỳ)
• Viêm da cơ địa
• Bệnh Fox-Fordyce
• Viêm tuyến mồ hôi nung mủ
• Bệnh vẩy nến (có thể xấu đi, cải thiện hoặc giữ nguyên)

Những tình trạng da nào có liên quan đến các biến chứng của thai kỳ?

• Hội chứng Ehlers-Danlos, típ I và IV
• Bệnh tay chân miệng
• Ứ mật trong gan thai kỳ
• Bệnh phong
• Pemphigoid thai kỳ
• Pemphigus
• Vảy phấn hồng
• Nhiễm HPV qua đường tình dục
• Giang mai
• Lupus ban đỏ hệ thống
• Nhiễm trùng TORCH

Tiến triển của những thay đổi trên da sau thai kỳ

Hầu hết các thay đổi sinh lý trên da liên quan đến thai kỳ đều cải thiện sau khi sinh nhưng có thể không mất đi hoàn toàn. Những thay đổi về tóc, móng, mạch máu, hệ miễn dịch và tuyến thường sẽ hết trong vài tháng sau khi sinh.

Các tình trạng da sẵn có xấu đi hoặc cải thiện trong thời kỳ mang thai thường trở lại trạng thái trước khi mang thai sau khi sinh.

Các tình trạng da có liên quan đến các biến chứng trong thai kỳ có thể gây ra các biến chứng tạm thời hoặc vĩnh viễn cho mẹ, thai nhi hoặc trẻ sơ sinh. Những tình trạng này cần được chẩn đoán sớm và quản lý để giảm thiểu rủi ro hoặc điều trị các biến chứng khi chúng phát sinh. Những bà mẹ có sẵn bệnh lý nên lênkế hoạch mang thai với sự tư vấn của bác sĩ để đảm bảo kết quả tốt nhất cho mẹ và bé.

Nguồn:  https://dermnetnz.org/topics/skin-changes-in-pregnancy

Đơn vị Da Liễu - Thẩm Mỹ Da

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber