VẢY PHẤN DẠNG LICHEN

Bệnh vảy phấn dạng lichen là gì?

Bệnh vảy phấn dạng lichen (PL) là một bệnh phát ban ở da hiếm gặp và chưa rõ nguyên nhân. Dạng cấp tính là vảy phấn dạng lichen và dạngđậu mùa cấp tính (PLEVA), và dạng mạn tính là vảy phấn dạng lichen mạn tính (PLC), nhiều bệnh nhân có các dấu hiệu triệu chứng bị chồng lấp lên nhau.

Bệnh Manya–Habermann đôi khi được xếp vào bệnh vảy phấn dạng lichen, nhưng thường được phân loại cho biến thể loét hoại tử loét đặc biệt nghiêm trọng của PLEVA.

Vảy phấn dạng lichen mạn tính vùng ngực

Ai có thể mắc bệnh vảy phấn dạng lichen?

Tỷ lệ mắc bệnh PL chưa được biết rõ, nhưng bệnh này rất hiếm. Bệnh phổ biến nhất ở trẻ em và thanh niên dưới 30 tuổi. Tuy nhiênbệnh vẫn có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Có một chút ưu thế nam giới. Tất cả các chủng tộc đều bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân gây bệnh vảy phấn dạng lichen?

Nguyên nhân của PL chưa được biết rõ. Các giả thuyết chính là nó có thể là:

• Phản ứng quá mẫn với nhiễm trùng, chẳng hạn như:

• Virus (Epstein-Barr Virus, cytomegalovirus, HIV)
• Vi khuẩn (Staphylococcus, Streptococcus)
• Ký sinh trùng (Toxoplasma gondii).

• Phản ứng viêm do thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng TNF, statin, thuốc chống trầm cảm, vắc xin và thuốc cản quang.
• Một rối loạn tăng sinh lympho cấp độ thấp.

Đặc điểm lâm sàng của bệnh vảy phấn dạng lichen?

PLEVA xuất hiện đột ngột với tình trạng phát ban tiến triển nhanh chóng:

• 10-50 sẩn hình trứng, màu nâu đỏ, đường kính 5-15 mm
• Chủ yếu ở thân và gốc chi
• Tiến triển thành mụn nước, mụn mủ, vảy xuất huyết và loét
• Ngứa hoặc cảm giác nóng rát
• Hầu hết các tổn thương ở da đều lành với tình trạng tăng hoặc giảm sắc tố thoáng qua hoặc kéo dài.
• Các triệu chứng toàn thân thường nhẹ (xem các biến chứng bên dưới).

Sang thương loét trong vảy phấn dang lichen cấp tính

PLC biểu hiện chậm hơn trong vài ngày với:

• Số lượng lớn hơn các sẩn đỏ nhỏ có màu nâu nhìn thấy được trên kính soi
• Vảy giống mica trên các tổn thương lâu năm
• Tổn thương ở nhiều giai đoạn khác nhau
• Bệnh thường có các giai đoạn tái phát và bệnh trầm trọng hơn.

Vảy giống mica trên các tổn thương PLC

Bệnh nhân thường biểu hiện các triệu chứng của cả PLEVA và PLC, và PLEVA có thể tiến triển thành PLC. Tổn thương niêm mạc đã được báo cáo.

Loét niêm mạc trong vảy phấn dang lichen cấp tính

Các Triệu chứng lâm sàng khác nhau như thế nào ở các type da khác nhau?

Những bệnh nhân có làn da sẫm màu, đặc biệt là trẻ em, có thể bị giảm sắc tố lan rộng và biểu hiện rõ ở mặt. Các dấu hiệu rõ ràng của bệnh vảy phấn dạng lichen có thể rất khó phát hiện.

Các biến chứng của bệnh vảy phấn dạng lichen.

• Các tổn thương loét hoại tử có thể lành sau đó để lại sẹo.
• Một dạng PLEVA nghiêm trọng hiếm gặp (Bệnh sốt loét hoại tử Manya–Habermann) có các triệu chứng toàn thân là mệt mỏi, sốt, nổi hạch, viêm khớp và/hoặc nhiễm trùng huyết. Bệnh có thể ảnh hưởng đến niêm mạc, đường tiêu hóa và hô hấp. Tỷ lệ tử vong lên tới 25% đã được báo cáo.
• Không nên bỏ qua cácảnh hưởng về tâm lý, đặc biệt khi tổn thương da xuất hiện ở những vùng dễ nhìn thấy hơn như mặt và cánh tay.

Làm thế nào để chẩn đoán bệnh vảy phấn dạng lichen?

Chẩn đoán thường có thể được thiết lập dựa trên triệu chứng lâm sàng nhưng thường được xác định lại bằng sinh thiết da, giúp loại trừ các chẩn đoán phân biệt quan trọng khác.

Đặc điểm mô học của PLEVA bao gồm:

• Thâm nhiễm tế bào lympho ở lớp bì
• Hiện tượng á sừng, lớp hạt mỏng đi
• Viêm da với hoại tử tế bào đáy và không bào
• Phù thượng bì và hoại tử ở các tổn thương tiến triển
• Hồng cầu thoát mạch.

Trong PLC thường có:

• Thâm lớp bì nông
• Hiện tượng á sừng khu trú
• Bảo toàn lớp hạt
• Mất tập trung màng đáy

Dermoscopy có thể hữu ích, đặc biệt để phân biệt PLC với bệnh vẩy nến giọt hoặc bệnh vảy phấn hồng.

Các xét nghiệm khác, chẳng hạn như sàng lọc nhiễm virus, vi khuẩn và toxoplasma có thể được xem xét, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Chẩn đoán phân biệt bệnh vảy phấn dạng lichen là gì?

• U lympho dạng sẩn
• Vảy nến giọt
• Thủy đậu
• Vảy phấn hồng
• Phản ứng tại vết cắn của động vật chân khớp
• Lichen phẳng
• Viêm da đầu chi dạng sẩn (hội chứng Gianotti-Crosti)
• U lympho tế bào T ở da giảm sắc tố

Phương pháp điều trị bệnh vảy phấn dạng lichen.

Điều quan trọng là chưa có thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng nào liên quan đến việc điều trị, và diễn biến tự nhiên của bệnh vảy phấn dạng lichen.

• PLEVA thường được điều trị với các đợt erythromycin kéo dài (ở trẻ nhỏ) hoặc doxycycline. Với tác dụng chống viêm hơn là đặc tính kháng khuẩn.
• Corticosteroid tại chỗ ít có giá trị.
• Thuốc kháng histamine có thể làm giảm ngứa.
• Quang trị liệu, thường là UVB phổ hẹp, thường là phương pháp điều trị được ưa chuộng đối với bệnh vảy phấn lichen mãn tính.
• Methotrexate và các thuốc ức chế miễn dịch khác có thể được xem xét cho những trường hợp kháng trị hoặc rất nặng.

Tiên lượng của bệnh vảy phấn dạng lichen.

PLEVA thường khỏi trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi và PLEVA có thể tiến triển thành PLC hoặc sẹo. Bệnh vảy phấn dạng lichen mãn tính thường kéo dài vài tháng, nhưng một số trường hợp có thể thuyên giảm trong vài năm.

BS. CKI Phan Vũ Lam Phương

https://dermnetnz.org/topics/pityriasis-lichenoides

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Số điện thoại liên lạc (Trả lời trong ngày) : 0899777709 / Zalo/Viber