Vô sinh là tình trạng một cặp vợ chồng không thể có thai sau quan hệ tình dục. Điều này có thể là do một trong hai vợ chồng không có khả năng sinh sản hoặc là người phụ nữ không có khả năng mang thai. Vô sinh thường được xác định là không thể có thai sau 12 tháng có các hoạt động quan hệ tình dục thường xuyên không sử dụng các biện pháp ngừa thai.
Điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm cả tuổi của cặp vợ chồng, thời gian đã được chẩn đoán vô sinh, yếu tố cá nhân và tình trạng sức khỏe hiện tại.
Tần suất quan hệ tình dục
Các cặp vợ chồng được khuyên nên tăng tần suất quan hệ tình dục xung quang thời điểm rụng trứng. Tinh trùng có thể tồn tại tới 5 ngày trong cơ thể người phụ nữ, trong khi trứng gần như chỉ có thể được thụ tinh trong khoảng 1 ngày sau khi rụng trứng. Theo lý thuyết thì thời điểm phù hợp nhất là trong thời gian rụng trứng và trước đó 06 ngày.
Tuy nhiên thì các khảo sát cho thấy thời gian 03 ngày với 2 ngày trước khi rụng trứng và 1 ngày rụng trứng là thời điểm nhiều cơ hội thụ thai nhất.
Một vài ý kiến cho rằng nên giảm số lần quan hệ tình dục để cải thiện số lượng tinh trùng trong 1 lần xuất tinh hơn, nhưng điều này gần như không tạo ra sự khác biệt.
Điều trị vô sinh cho nam giới
Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra vô sinh.
- Rối loạn phóng tinh hay xuất tinh sớm: bằng thuốc hoặc luyện tập hành vi hoặc cả 2 sẽ giúp cải thiện khả năng sinh sản.
- Dãn tĩnh mạch thừng tinh: phẫu thuật loại bỏ các tĩnh mạch bị dãn ở bìu sẽ giúp cải thiện.
- Tắc ống dẫn tinh: tinh trùng có thể lấy từ tinh hoàn và bơm thẳng vào trong trứng trong phòng thí nghiệm.
- Xuất tinh ngược dòng: có thể lấy tinh trùng từ bang quang hoặc từ tinh hoàn để bơm vào trứng.
- Phẫu thuật điều trị tắc nghẽn mào tinh hoàn: tắc nghẽn ở mào tinh có thể xử lý bằng phẫu thuật. Mào tinh là 1 cấu trúc có hình như cuộn dây trong tinh hoàn, giúp lưu trữ và vận chuyển tinh trùng. Nếu mào tinh bị tắc, tinh trùng có thể không được vận chuyển đúng cách.
Điều trị vô sinh ở nữ.
Thuốc điều trị vô sinh có thể được sử dụng để điều hòa hoặc gây rụng trứng.
Các thuốc này bao gồm:
- Clomifene (Clomid, Serophene): thuốc kích thích rụng trứng ở những phụ nữ không rụng trứng hoặc rụng trứng không đều, thường là do PCOS hội chứng buồng trứng đa nang. Thuốc làm cho tuyến yên tiết ra nhiều FSH cũng như LH (các nội tiết giúp phát triển nang trứng và gây rụng trứng).
- Metformin (Glucophage): nếu như Clomifene không có hiệu quả, Metformin có thể hỗ trợ cho các trường hợp PCOS đặc biệt khi có tình trạng kháng Insulin.
- hMG (Gonadotropin ở người mãn kinh, Repronex): chứa FSH và cả LH. Những bệnh nhân không rụng trứng do các bất thường của tuyến yên có thể sử dụng thuốc này dưới dạng tiêm.
- Nội tiết phát triển noãn nang (FSH như Gonal-F, Bravelle): đây là nội tiết được sản xuất bởi tuyến yên đóng vai trò điều hòa sự sản xuất Estrogen của buồng trứng. Thuốc kích thích buồng trứng tạo ra nang trứng trưởng thành.
- HCG (human chorionic gonadotropin như Ovidrel, Pregnyl): được sử dụng cùng với Clomiphen, hMG và FSH để kích thích nang trứng rụng.
- Chất tương tự GnRH (Gonadotropin – releasing hormone): các thuốc này giúp người phụ nữ rụng trứng quá sớm, trước cả khi được trưởng thành, trong quá trình điều trị với hMG. Nó cung cấp liên tục Gn-RH cho tuyến yên, làm thay đổi quá trình sản xuất nội tiết, cho phép các bác sĩ kích thích sự phát triển của nang trứng với FSH.
- Bromocriptine (Parlodel): thuốc ức chế sự sản xuất Prolactin. Prolactin kích thích sản xuất sữa trong thời kỳ cho con bú. Bên cạnh thai kì và nuôi con bằng sữa mẹ, người phụ nữ có nồng độ Prolactin cao trong máu có nguy cơ có các chu kỳ buồng trứng bất thường cũng như các vấn đề sinh sản.
Giảm nguy cơ của đa thai
Sử dụng các thuốc hỗ trợ sinh sản có thể gây ra kết quả là đa thai, ví dụ như song thai hoặc tam thai. Xác suất đa thai sẽ thấp hơn nếu như sử dụng thuốc đường uống.
Theo dõi cẩn thận quá trình điều trị và thai kỳ có thể giúp giảm thiểu các nguy cơ của đa thai. Số lượng thai tăng lên đồng nghĩa với nguy cơ cho thai cũng tăng theo, nhất là nguy cơ sanh non.
Nếu người phụ nữ cần tiêm hCG để kích thích rụng trứng và hình ảnh trên siêu âm cho thấy có quá nhiều nang trứng phát triển thì có thể ngừng tiêm hCG. Các cặp vợ chồng có thể quyết định tiếp tục điều trị nếu như mong muốn mang thai là rất lớn.
Nếu có quá nhiều phôi phát triển thì chỉ để lại 1 phôi khỏe mạnh nhất. Vấn đề này phụ thuộc khá nhiều vào quyết định của vợ chồng dựa trên các yếu tố tôn giáo, cảm xúc, …
Các thủ thuật điều trị ở người phụ nữ
Vòi trứng có thể bị tắc hoặc có sẹo, các phẫu thuật sửa chữa giúp cho trứng dễ dàng đi qua vòi trứng hơn.
Bệnh lý lạc nội mạc tử cung có thể được điều trị bằng phẫu thuật nội soi. Một đường rạch nhỏ trên bụng và bằng các thiết bị nhỏ được gọi là phẫu thuật nội soi, các phẫu thuật viên có thể loại bỏ các mô lạc chỗ và mô sẹo, giúp giảm đau cũng như hỗ trợ điều trị vô sinh.
Hỗ trợ thụ thai
Các phương pháp sau đây đang được sử dụng để hỗ trợ cho việc thụ thai.
Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (intrauterine insemination IUI): tại thời điểm rụng trứng, 1 ống nhựa nhỏ được đặt vào trong buồng tử cung thông qua cổ tử cung để bơm tinh trùng trực tiếp vào trong buồng tử cung. Tinh trùng trước đó đã được lọc rửa trong các dung dịch và là những tinh trùng tốt nhất được chọn lựa.
Người phụ nữ có thể được sử dụng liều thấp các thuốc kích thích buồng trứng.
IUI là lựa chọn khá phổ biến với những trường hợp người chồng có số lượng tinh trùng thấp, tinh trùng giảm khả năng di chuyển hoặc là vô sinh không xác định được nguyên nhân rõ ràng. Phương pháp này còn có hiệu quả trong các trường hợp nam giới rối loạn cương cứng nặng.
Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): tinh trùng được đặt cùng với trứng chưa thụ tinh trên đĩa thủy tinh, nơi quá trình thụ tinh sẽ xảy ra. Phôi thai sau đó được đặt vào trong buồng tử cung để tiếp tục thai kỳ. Trong 1 số trường hợp thì phôi sẽ được trữ đông để bảo quản.
Tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI): 1 tinh trùng được tiêm trực tiếp vào trong trứng để thụ tinh thông qua các kỹ thuật của IVF. Phương pháp này cải thiện đáng kể hiệu quả đối với những trường hợp có số lượng tinh trùng thấp.
Trứng hoặc tinh trùng hiến tặng: nếu cần thiết thì bạn có thể nhận trứng hoặc tinh trùng từ các nguồn hiến tặng. Điều trị vô sinh với trứng được hiến tặng thường phải sử dụng IVF.
Hỗ trợ phôi thoát màng: các nhà mô phôi sẽ tạo 1 lỗ nhỏ trên lớp màng ngoài cùng của phôi, hay còn gọi là màng ZP (zona pellucida). Việc tạo lỗ này giúp cải thiện khả năng phôi làm tổ vào lớp nội mạc tử cung.
Phương pháp này được sử dụng khi IVF không hiệu quả, những trường hợp tốc độ phát triển của phôi chậm và ở phụ nữ lớn tuổi. Ở 1 số phụ nữ, đặc biệt là do tuổi tác, lớp màng này sẽ trở nên cứng hơn. Chính tình trạng này làm khó cho quá trình làm tổ của phôi.
Kích thích điện hoặc rung để tạo ra sự xuất tinh: sự xuất tinh có thể được gây ra bằng điện hoặc rung. Điều này có thể giúp cho những người đàn ông không thể xuất tinh bình thường, chẳng hạn do chấn thương tủy sống.
Chọc hút tinh trùng bằng phẫu thuật: tinh trùng được lấy ra từ đường sinh sản của nam giới, chẳng hạn như ống dẫn tinh, tinh hoàn hoặc mào tinh.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
