Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em là một trong những vấn đề sức khỏe được các bậc phụ huynh quan tâm hàng đầu. Vì tình trạng này rất phổ biến và nếu không có cách xử trí kịp thời sẽ khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, hạn chế khả năng hấp thu các dưỡng chất quan trọng từ đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển trí não toàn diện. Cùng tìm hiểu về rối loạn tiêu hóa qua một số thông tin trong bài viết sau.
Dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ
1. Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ em
Khi còn nằm trong bụng mẹ, bé được sống trong môi trường vô trùng, được bảo vệ cẩn thận. Lúc ra đời, hệ miễn dịch của bé vẫn còn non yếu, các vi khuẩn gây bệnh dễ dàng xâm nhập nếu không được bảo vệ và chăm sóc cẩn thận.
Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, ăn thêm nhiều loại thực phẩm khác ngoài sữa, hệ vi sinh của trẻ chưa hoàn thiện, dễ dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng tiêu hoá khiến thức ăn không được tiêu hoá hoàn toàn (cơ thể khó hấp thụ dinh dưỡng, phân sống…) khiến vi khuẩn gây bệnh phát triển. Khi đã nhiễm khuẩn, trẻ thường lười ăn, hay nôn, tiêu chảy, táo bón… Qua thời gian ngắn, trẻ bị suy dinh dưỡng, cơ thể càng gầy yếu thì vi khuẩn có hại lại càng làm bệnh trầm trọng hơn.
Dùng thuốc kháng sinh trong thời gian dài cũng là một nguyên nhân có thể dẫn tới căn bệnh rối loạn tiêu hóa ở trẻ em. Vì kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn tiêu diệt luôn cả vi khuẩn có lợi. Đây là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn có hại xâm nhập và phát triển mạnh hơn gây mất cân bằng hệ đường ruột (loạn khuẩn ruột) dẫn tới rối loạn tiêu hóa.
Rối loạn tiêu hóa cũng gặp ở những trẻ có chế độ ăn uống kém lành mạnh, giàu đạm, đường, chất béo nhưng lại ít chất xơ, vitamin, chất khoáng.
2. Hệ lụy của rối loạn tiêu hóa ở trẻ
Hậu quả thường gặp nhất của rối loạn tiêu hóa là gây ra là tình trạng kém hấp thu và suy dinh dưỡng ở trẻ.
Rối loạn tiêu hóa còn làm giảm sức đề kháng và hệ miễn dịch tạo cơ hội cho một số vi khuẩn nguy hiểm xâm nhập, phát triển trong cơ thể trẻ gây ra các bệnh nguy hiểm như tả, lị, viêm đại tràng mạn tính…
Các trường hợp rối loạn tiêu hóa với triệu chứng tiêu chảy kéo dài còn đối mặt với nguy cơ bị mất nước, mất chất điện giải dẫn tới suy nhược cơ thể, suy thận, hôn mê, thậm chí tử vong nếu không được bù nước và chất điện giải kịp thời.
Rối loạn tiêu hóa cũng làm trẻ biếng ăn, mệt mỏi. Cơ thể không đủ lực cho trí óc tập trung nên trẻ học kém hơn.
Rối loạn tiêu hóa kéo dài khiến bé suy dinh dưỡng, tạo nên một vòng luẩn quẩn, trẻ có thể kém phát triển cả về thể chất và trí não.
3. Các biểu hiện và cách điều trị khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa
Nôn trớ, táo bón, tiêu chảy là 3 biểu hiện thường gặp nhất ở trẻ khi bị tiêu hóa. Sau đây là một số cách xử trí để giảm bớt các triệu chứng khó chịu nêu trên, giúp trẻ nhanh thoát khỏi rối loạn tiêu hóa mà cha mẹ có thể tham khảo.
3.1 Nôn trớ
75% nôn trớ ở trẻ sau khi hết 1 tuổi, gọi là nôn trớ sinh lý. Nguyên nhân là do sau khi sinh dạ dày của trẻ còn nhỏ, nằm ngang nên thức ăn dễ trào ra. Để hạn chế tình trạng nôn trớ sinh lý ở trẻ nên:
– Cho trẻ bú nhiều lần trong ngày, mỗi lần bú không quá no, chuyển đồ ăn từ từ.
– Cho trẻ bú đúng tư thế.
– Khi trẻ vừa nôn trớ xong, nên cho trẻ nằm nghỉ, không nên cho trẻ uống sữa ngay sau khi nôn ói. Lau mặt, miệng cho trẻ, thay áo, súc miệng để tránh mùi khó chịu do chất nôn gây nên.
– Nếu đã áp dụng việc điều chỉnh chế độ ăn và tư thế bú nhưng không có kết quả, bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ dùng thuốc.
– Trẻ nôn trớ nhiều có thể bị mất nước, mất điện giải và mệt mỏi. Vì thế cha mẹ cần theo dõi và đưa con tới bệnh viện ngay nếu nôn nhiều kèm theo sốt, mệt mỏi; nôn ói kèm theo co giật và ngủ li bì; nôn ói nhiều lần trong 6 giờ…
Với các trường hợp rối loạn tiêu hóa gây tiêu chảy, điều quan trọng nhất là bù nước, điện giải và đảm bảo chế độ ăn cho trẻ.
3.2 Tiêu chảy
Khi trẻ bị tiêu chảy, điều quan trọng nhất là bù nước, điện giải và đảm bảo chế độ ăn cho trẻ. Tùy theo mức độ mất nước mà cha mẹ cho trẻ uống nhiều nước đun sôi để nguội, oresol hoặc dung dịch tự chế. Nếu trẻ nôn thì cần chờ 10 phút rồi tiếp tục cho trẻ uống, chú ý uống chậm, uống từng thìa cách nhau 2 – 3 phút. Trường hợp trẻ mất nước nặng, cần ngay lập tức chuyển tới bệnh viện.
Các thực phẩm tốt cho trẻ bị tiêu chảy là gạo, khoai tây, thịt gà, lợn, sữa đậu tương (đậu nành), sữa chua, dầu thực vật, cà rốt, hồng xiêm, chuối, táo. Nếu trẻ dưới 6 tháng đang bú mẹ thì người mẹ liên tục cho con bú và tăng số lần bú.
Với trẻ trên 6 tháng, ngoài sữa, cha mẹ cần cho trẻ ăn thêm nhiều lần và từng ít một các thức ăn giàu chất dinh dưỡng cho thêm ít dầu mỡ để tăng thêm năng lượng.
3.3 Táo bón
– Cho trẻ uống nhiều nước.
– Ăn nhiều rau xanh và quả chín có tính chất nhuận tràng như rau, củ khoai lang; mồng tơi; đu đủ; chuối tiêu; cam; bưởi.
– Chọn loại sữa không gây táo bón.
– Trẻ lớn không nên ăn các loại quả có vị chát như ổi, hồng xiêm, bánh kẹo, nước uống có ga, cà phê…
– Khuyến khích trẻ tăng cường vận động, chạy nhảy nô đùa, tập thể dục, thể thao.
– Nếu trẻ bị táo bón kéo dài trên 1 tuần, thay đổi chế độ ăn không có tác dụng, táo bón ngay sau khi sinh, kém ăn, gầy sút cân…thì cho trẻ đi khám ngay để được điều trị kịp thời.
Trẻ bị rối loạn tiêu hóa là tình trạng khá phổ biến, tuy nhiên mẹ không nên chủ quan mà thực hiện các phương pháp điều trị trên để cho con sức khỏe tốt. Nếu có dấu hiệu gì bất thường hoặc tình trạng bệnh không có dấu hiệu thuyên giảm thì cần đưa con khám bác sĩ để tránh hệ lụy không mong muốn xảy ra.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
