Dị ứng sữa: nhận biết triệu chứng để tránh đe dọa tính mạng

Dị ứng sữa là gì?

Tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng với protein trong sữa động vật được gọi là dị ứng sữa. Nguyên nhân hàng đầu gây dị ứng ở trẻ vẫn là dị ứng sữa, mặc dù trẻ có thể dị ứng với bất kỳ thực phẩm nào.

Một trong những loại dị ứng sữa thường gặp nhất là dị ứng sữa bò, bên cạnh đó cơ thể còn dị ứng với sữa của các động vật khác như sữa dê, sữa cừu, sữa trâu…

Cơ thể có thể dị ứng với một hoặc nhiều loại protein khác nhau, trong đó tác nhân dị ứng phổ biến nhất là alpha protein S1-casein có trong sữa bò.

Phần lớn sữa công thức, sữa bột trên thị trường hiện nay đều là sản phẩm của sữa bò. Do đó, tỷ lệ trẻ dị ứng với sữa công thức và sữa bột cũng tăng lên từ nhu cầu sử dụng các chế phẩm làm từ sữa bò.

Sau khi uống sữa vài phút đến vài giờ, các dấu hiệu dị ứng sữa có thể mới bắt đầu xảy ra. Các triệu chứng nhẹ như phát ban sẽ xảy ra trước, tiếp đến là các triệu chứng nặng nề như khó thở, khò khè, rối loạn tiêu hóa, nghiêm trọng hơn là tình trạng sốc phản vệ do dị ứng sữa, đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

Cần phân biệt dị ứng sữa với tình trạng không dung nạp glucose vì hai tình trạng này có triệu chứng tương tự nhau, nhưng thực chất cơ chế lại hoàn toàn khác nhau.

Dị ứng sữa là cơ thể phản ứng với thành phần có trong sữa động vật
Còn không dung nạp glucose là do cơ thể thiếu men tiêu hóa lactose, dẫn đến lactose của sữa không được ruột chuyển hóa.

Dị ứng sữa

Nguyên nhân gây dị ứng sữa

Nguyên nhân gây ra tình trạng dị ứng sữa trên bệnh nhân là protein có trong thành phần sữa động vật. Dị ứng sữa ở trẻ nhỏ chính là do sữa bò. Trong sữa bò có 2 loại protein chính sẽ gây dị ứng là:

Casein: có trong phần rắn của sữa.
Whey: có trong phần lỏng của sữa sau khi lắng.

Cơ thể của trẻ sẽ phản ứng với 1 hoặc cả 2 loại protein này, dẫn đến tình trạng dị ứng xảy ra. Trong một số thực phẩm chế biến khác cũng tìm thấy loại protein này.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng người dị ứng sữa bò cũng có khả năng cao bị dị ứng với sữa động vật khác như dê, trâu, cừu, nhưng ít khả năng bị dị ứng với sữa đậu nành.

Cơ chế dị ứng sữa

Hệ miễn dịch của cơ thể có thể xem protein trong sữa là có hại nên sẽ tăng cường sản xuất kháng thể IgF khống chế các protein này.

Sau này nếu các protein sữa gây dị ứng lại tiếp tục xuất hiện trong cơ thể thì cơ thể sẽ nhanh chóng nhận diện bởi kháng thể IgE đồng thời hệ thống miễn dịch của cơ thể cũng sẽ được kích hoạt, giải phóng histamin và các chất trung gian hóa học khác, gây tình trạng dị ứng trên lâm sàng với các biểu hiện từ nhẹ đến nặng.

Triệu chứng dị ứng sữa

Sau khi uống sữa hoặc sử dụng các sản phẩm chế biến từ sữa trong vòng vài phú đến vài giây thì triệu chứng dị ứng sữa mới xảy ra. Tùy thuộc vào mức độ phản ứng miễn dịch của từng người mà mức độ trầm trọng của các triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi bệnh nhân.

Các triệu chứng sớm của dị ứng sữa:

Phát ban
Khò khè
Nôn mửa
Sốc phản vệ: phản ứng nghiêm trọng nhất của cả dị ứng nói chung và dị ứng sữa nói riêng. Nguyên nhân là do đường thở bị thu hẹp, triệu chứng nguy hiểm sẽ là co thắt, phù nề đường hô hấp gây khó thở, huyết áp tụt, ngứa, mặt đỏ bừng… Không cấp cứu kịp thời sẽ đe dọa tính mạng bệnh nhân.

Các triệu chứng muộn của dị ứng sữa

Tiêu chảy, có lẫn máu trong phân
Co thắt bụng, bụng đau quặn
Ho, khó thở, khò khè.
Chảy nước mũi, chảy nước mắt.
Da nổi mẩn, ngứa ngáy khó chịu.

Dị ứng sữa

Đối tượng nguy cơ dị ứng sữa

Dị ứng sữa xảy ra ở trẻ em nhiều hơn người lớn. Nguy cơ dị ứng sữa sẽ giảm dần khi hệ tiêu hóa trưởng thành.
Trẻ có cơ địa dị ứng với bất kỳ một tác nhân nào đều là đối tượng nguy cơ của dị ứng sữa.
Trẻ bị viêm da dị ứng mạn tính có nhiều khả năng dị ứng với sữa.
Tiền sử gia đình: nguy cơ dị ứng ở trẻ sẽ tăng lên nếu trong gia đình có người bị dị ứng sữa, đặc biệt là bố, mẹ có tiền sử dị ứng thực phẩm, chàm, mề đay, hen phế quản…

Phòng ngừa bệnh dị ứng sữa

Người bị dị ứng sữa cần tránh xa sữa và những loại thực phẩm làm từ sữa

Bệnh nhân dị ứng sữa thì cần phải tránh xa sữa và các loại thực phẩm làm từ sữa. Cần lưu ý là có rất nhiều thực phẩm chứa sữa, nếu bệnh nhân không chú ý thì rất dễ bị dị ứng khi sử dụng các loại thực phẩm này.

Lối sống cũng như các biện pháp xử trí dị ứng sữa tại nhà có ý nghĩa nhất định.

Cần tư vấn, hỗ trợ người có tiền sử dị ứng sữa để có thể phòng tránh cũng như đối phó với dị ứng sữa.

Dị ứng sữa

Các biện pháp chẩn đoán bệnh dị ứng sữa

Khai thác triệu chứng lâm sàng, bệnh sử, tiền sử dị ứng

Sau khi thu thập thông tin, các bác sĩ sẽ có hướng chẩn đoán bệnh và chỉ định xét nghiệm phù hợp để chắc chắn về chẩn đoán.

Các xét nghiệm dị ứng cần thực hiện:

Thử nghiệm chích da: nếu vùng da thử nghiệm sưng, đỏ trong vòng 15-20 phút, thì chứng tỏ đã xảy ra phản ứng dị ứng sữa.
Xét nghiệm máu: nhằm tìm kiếm kháng thể IgE – loại kháng thể được tạo ra khi cơ thể tiếp xúc với các chất gây dị ứng.

Xét nghiệm thành phần

Xét nghiệm thành phần là một loại xét nghiệm máu mới,

Đây là một loại xét nghiệm máu mới, người bệnh được thử nghiệm với các protein đặc biệt có trong sữa như casein, whey, lactalbumin. Điều này có thể giúp xác định nguy cơ dị ứng với các thành phần của sữa.

Thử nghiệm thực phẩm

Chỉ khi điều kiện cấp cứu đầy đủ mới nên thực hiện thử nghiệm thực phẩm.

Các biện pháp điều trị bệnh dị ứng sữa

Trường hợp dị ứng sữa nhẹ: cần điều trị dị ứng sữa bằng thuốc kháng sinh histamin với bệnh nhân nhằm giảm nhẹ triệu chứng của bệnh, giảm khó chịu cho người bệnh.
Trường hợp sốc phản vệ do dị ứng sữa: cần đưa bệnh nhân đến phòng cấp cứu nhanh nhất có thể để bệnh nhân được xử trí khẩn cấp với các biện pháp hồi sức tích cực. Trong trường hợp này, Adrenalin cũng được chỉ định để đối phó với tình trạng xấu trên bệnh nhân.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP