Cơ chế điều hòa thân nhiệt của cơ thể
Các tín hiệu nhận cảm nhiệt ngoại biên tham gia điều nhiệt chủ yếu là thông qua vùng dưới đồi. Vùng mà các tín hiệu này kích thích nằm ở hai bên rìa của vùng dưới đồi sau. Khi cơ thể quá nóng, vùng dưới đồi khiến da tiết ra mồ hôi để làm mát cơ thể. Quá trình này khiến cơ thể có cảm giác khát, báo hiệu rằng cần uống nước để bù lại lượng nước mà cơ thể đã mất do đổ mồ hôi.
Nếu đổ mồ hôi quá nhiều hoặc không uống nước bù dịch, cơ thể chúng ta có thể sẽ rơi vào tình trạng mất nước. Khi không có đủ nước, cơ thể sẽ mất khả năng làm mát bằng mồ hôi và khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao. Điều này làm tăng khả năng bị say nắng và các tổn thương khác liên quan đến nhiệt.
Càng lớn tuổi, hiệu quả của hệ thống điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể giảm xuống. Mặc dù hầu hết các nghiên cứu về ảnh hưởng của mất nước tập trung vào người trẻ tuổi, một nghiên cứu mới trên Tạp chí Sinh lý học đã xem xét vai trò của hệ thống này đối với sức khỏe người lớn tuổi.
Người lớn tuổi có thể không cảm thấy khát như những người trẻ tuổi, vì vậy nên chú ý bổ sung nước thường xuyên, đặc biệt là khi làm việc, tập thể dục hay khi thời tiết nóng.
Vấn đề mất nước thay đổi khi lớn tuổi
Các nhà nghiên cứu từ Đơn vị Nghiên cứu Sinh lý Môi trường và Con người tại Đại học Ottawa ở Canada đã khám phá nghịch lý liên quan đến tình trạng mất nước ở những người lớn tuổi.
Trong quá trình tập thể dục, tình trạng mất nước ở người lớn tuổi khó dẫn đến tăng nhiệt độ cơ thể thông qua việc giảm mất nhiệt như ở người trẻ tuổi.
Thoạt nhìn qua thì điều này có vẻ là một điều tốt, nhưng việc thiếu mồ hôi và không có cảm giác khát nước có nghĩa là người đó mất đi những dấu hiệu quan trọng cho thấy rằng cơ thể đã đến lúc phải bù nước.
Nếu không uống đủ nước, tình trạng mất nước ở người lớn tuổi có thể kéo dài và âm thầm gia tăng đến mức nguy hiểm.
Độ mặn trong máu
Các nhà khoa học đã cho biết rằng lý do mà người lớn tuổi cảm thấy ít khát hơn là do khả năng phát hiện và phản ứng với mức độ muối trong máu của họ giảm.
Khi sự cân bằng giữa nước và muối trong máu nghiêng về độ mặn, cơ thể của một người trẻ tuổi sẽ phản ứng bằng cảm giác khát.
Các nhà nghiên cứu đang xem xét liệu khả năng theo dõi độ mặn trong máu hay “độ thẩm thấu” tương tự làm giảm cảm giác khát cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến các phản ứng ít rõ rệt hơn với tình trạng mất nước ở người lớn tuổi hay không.
10 người nam giới trẻ hơn (18–30 tuổi) và 10 người nam giới lớn hơn (54–67 tuổi) tham gia các bài kiểm tra luyện tập thể dục gắng sức. Các nhà nghiên cứu yêu cầu những người tham gia kiêng uống rượu và tập thể dục gắng sức trong 24 giờ trước mỗi buổi kiểm tra. Những người này cũng yêu cầu uống 500 ml nước vào đêm trước đó.
Sau khi khám sàng lọc, những người nam giới tham gia 2 buổi tập thể dục cách nhau một tuần. Khi bắt đầu mỗi buổi tập, những người tham gia được truyền tĩnh mạch dung dịch muối để tăng độ thẩm thấu của máu trước khi bước vào máy đo nhiệt lượng không khí trực tiếp theo dõi toàn thân trong 1 giờ đạp xe tĩnh.
Nhiệt lượng kế đo sự bay hơi và mất nhiệt trên toàn bộ cơ thể của những người tham gia. Ngoài ra, các phép đo khác theo dõi một loạt các chỉ số cơ thể về nhiệt độ và tốc độ mất nhiệt.
Phân tích những dữ liệu này cho thấy sự khác biệt đáng kể trong việc điều hòa thân nhiệt giữa nam giới trẻ và lớn tuổi.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng đối với những người nam giới lớn tuổi, sự gia tăng độ mặn trong máu không kích hoạt phản ứng của cơ thể đối với tình trạng mất nước như ở những người nam giới trẻ tuổi.
Một bức tranh không hoàn chỉnh
Những nghiên cứu sâu hơn rất cần thiết để giúp các nhà khoa học hiểu biết đầy đủ về cơ chế điều hòa nhiệt ở người lớn tuổi.
Như tác giả nghiên cứu đầu tiên Robert Meade nói, “Trong khi thiết kế nghiên cứu cho phép chúng tôi kiểm tra tác động độc lập của độ thẩm thấu đối với sự mất nhiệt, tuy nhiên tác động của việc giảm thể tích máu đối với việc đổ mồ hôi ở người lớn tuổi hiện vẫn chưa được biết rõ”.
Bởi vì nghiên cứu đã phát hiện những ảnh hưởng của độ thẩm thấu máu ở những người tham gia hoạt động thể chất mà không có bất kỳ bệnh mãn tính nào đã biết, nên vẫn chưa rõ liệu phát hiện tương tự có áp dụng cho người lớn tuổi mắc các bệnh liên quan đến tuổi tác như bệnh đái tháo đường loại 2 hay không.
Tuy nhiên, Meade kết luận:
"Do các bệnh lý, tình trạng sức khỏe mãn tính phổ biến liên quan đến tuổi tác như đái tháo đường type 2 có liên quan đến việc điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và tình trạng hydrat hóa kém hiệu quả hơn, vì vậy những nghiên cứu trong tương lai nên được tiến hành để xem liệu phát hiện của chúng tôi khả dụng hay bị phóng đại ở những quần thể này không."
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
