✴️ Xét nghiệm PSA sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt

Cắt bỏ tiền liệt tuyến là loại phẫu thuật thường điều trị trong ung thư. Sau phẫu thuật, bác sĩ sử dụng xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt để kiểm tra các dấu hiệu tái phát ung thư. Tuyến tiền liệt sản xuất ra một protein có nồng độ thấp trong máu gọi là kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt (PSA). Tế bào tuyến tiền liệt ung thư cũng sản xuất PSA.

Bác sĩ sử dụng xét nghiệm để kiểm tra mức PSA trong máu. Nồng độ trong máu cao của protein này cho thấy vấn đề với tình trạng tuyến tiền liệt, bao gồm cả ung thư tuyến tiền liệt. Liệu pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt là phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt.

Trong một phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt triệt để, bác sĩ sẽ cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt cũng như một số mô xung quanh tuyến.

Sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt, xét nghiệm PSA thường xuyên là điều bình thường. Điều này giúp các bác sĩ kiểm tra xem liệu đã loại bỏ ung thư thành công chưa và tầm soát việc ung thư tái phát.

Bài viết này sẽ cung cấp các lý do tại sao xét nghiệm PSA lại quan trọng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt và kết quả có thể có ý nghĩa gì.

Tại sao xét nghiệm PSA quan trọng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt?

Ung thư tuyến tiền liệt có khả năng quay trở lại sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Một nghiên cứu  năm 2013 cho thấy ung thư tuyến tiền liệt tái phát ở khoảng 20 đến 40% nam giới trong vòng 10 năm sau phẫu thuật.

Mặc dù các bác sĩ phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn tuyến tiền liệt nhưng một số tế bào ung thư có thể còn sót lại hoặc lẫn vào các mô xung quanh. Nếu các tế bào ung thư này nhân lên, chúng có thể khiến ung thư tuyến tiền liệt quay trở lại.

Xét nghiệm PSA có thể giúp các bác sĩ phát hiện và điều trị ung thư tuyến tiền liệt sớm.

Những kết quả này có nghĩa là gì?

Các bác sĩ đo mức PSA tính bằng nanogam trên mililit (ng/mL) máu. Mức PSA thay đổi theo thời gian và có xu hướng tăng theo tuổi. Mức độ cũng có sự chênh lệch đôi chút giữa giữa các cá nhân.

Theo Tổ chức Ung thư tuyến tiền liệt, mức độ bình thường nằm trong các phạm vi sau:

Độ tuổi và nồng độ PSA bình thường

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) khuyến cáo nên làm xét nghiệm PSA sau khoảng từ 6-8 tuần sau khi phẫu thuật do các xét nghiệm vẫn có thể phát hiện PSA trong máu trong 6 tuần kể từ khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt.

Sau khi điều trị, mức PSA của bệnh nhân thường rất thấp. Trong nhiều trường hợp, nồng độ PSA trong máu sẽ không thể phát hiện được. Tuy nhiên, nếu xét nghiệm không phát hiện PSA sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt, điều này không có nghĩa là ung thư sẽ không tái phát. Các tế bào không ung thư cũng có thể tạo ra PSA. Bác sĩ có thể tư vấn thêm về nồng độ PSA và các phương pháp điều trị khác nếu cần thiết.

Bác sĩ cần biết mức độ PSA trong máu tăng nhanh như thế nào theo thời gian. Để tìm ra điều này, người bệnh sẽ cần phải làm xét nghiệm PSA thường xuyên. Nếu mức độ PSA vẫn ổn định hoặc tăng rất chậm, bệnh nhân có thể sẽ không cần phải điều trị thêm

Trong một số trường hợp, nồng độ PSA cao trong máu không phải do tế bào ung thư. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức PSA bao gồm:

• Lớn tuổi

• Dân tộc, chủng tộc

• Sử dụng thuốc

Bác sĩ sẽ tính đến các yếu tố này và các kết quả xét nghiệm trước đó để quyết định xem mức PSA có gây lo ngại việc ung thư quay trở lại hay không.

Các xét nghiệm khác có cần thiết không?

Bác sĩ thường sẽ không đề nghị điều trị thêm chỉ với một kết quả xét nghiệm PSA đơn độc mà cần theo dõi định kì và thường xuyên qua nhiều lần xét nghiệm.

Xét nghiệm PSA chỉ là một cách để kiểm tra sức khỏe của một người sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác cũng có thể được chỉ định để tìm kiếm khối u hoặc số lượng tế bào ung thư đang phát triển.

Điều trị tăng PSA

Nếu mức PSA tăng chậm hoặc nồng độ thấp, có thể sẽ  không cần phải điều trị điều trị. Kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm thường xuyên và chỉ điều trị nếu cần thiết. Ung thư tuyến tiền liệt thường tiến triển rất chậm, vì vậy có thể qua nhiều năm trước khi một người cần điều trị.

Nếu một người đã phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt, liệu pháp xạ trị, tiêu diệt tế bào ung thư bằng các hạt năng lượng cao cũng có thể được chỉ định thêm. Tuy nhiên, xạ trị không phù hợp với tất cả những người đã phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Nếu một người đã xạ trị trước khi phẫu thuật, bệnh nhân thường không thể điều trị lại lần nữa. Xạ trị lần thứ hai có thể gây ra tác dụng phụ.

Các bác sĩ cũng có thể sử dụng liệu pháp hormone để thu nhỏ khối u. Điều này giúp các phương pháp điều trị khác như xạ trị hiệu quả hơn.

Ngăn ngừa tăng PSA

Không phải lúc nào cũng có thể ngăn mức PSA tăng. Cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt là trải qua kiểm tra y tế thường xuyên. Các chuyên gia khuyến nghị:

• Ngừng hút thuốc hoặc sử dụng các sản phẩm thuốc lá

• Tập thể dục thường xuyên

• Duy trì cân nặng hợp lý

• Chế độ ăn uống lành mạnh, với nhiều trái cây và rau quả

• Hạn chế uống rượu bia

Tóm lược

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt là một phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt hiệu quả. Các lần thăm khám tiếp theo và xét nghiệm PSA rất quan trọng để kiểm tra các dấu hiệu tái phát sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Sau lần thăm khám đầu tiên, một người cần xét nghiệm PSA cứ sau 6 tháng.

Bác sĩ thường có thể đưa ra kế hoạch chăm sóc để hỗ trợ họ sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bao gồm thông tin và lời khuyên về sức khỏe, chế độ ăn uống, xét nghiệm sàng lọc và tác dụng phụ có thể xảy ra.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp