Bệnh nứt kẽ hậu môn (nứt hậu môn) là một trong những bệnh lý khá phổ biến, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu về bản chất, các triệu chứng cũng như cách điều trị và phòng chống căn bệnh này.
1. Khái quát chung
Nứt hậu môn là một vết nứt hoặc vết rách nhỏ ở niêm mạc hậu môn. Vết nứt tại hậu môn gây đau dữ dội và chảy máu đỏ tươi trong và sau khi đi đại tiện. Đôi khi, vết nứt đó có thể đủ sâu để lộ các mô cơ bên dưới.
Nứt hậu môn thường không phải là một tình trạng quá nghiêm trọng nhưng có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Bệnh thường thấy nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì táo bón là một vấn đề phổ biến ở những nhóm tuổi này.
Trong hầu hết các trường hợp, vết nứt sẽ tự lành trong vòng bốn đến sáu tuần. Trong trường hợp vết nứt kéo dài hơn tám tuần thì nó sẽ được coi là mạn tính.
Về điều trị nứt kẽ hậu môn, ban đầu bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc như thuốc làm mềm phân hoặc giảm đau tại chỗ để giảm bớt khó chịu và ngăn chặn bệnh trở nặng hơn. Nếu vết nứt hậu môn không cải thiện, người bệnh có thể cần phẫu thuật. Hoặc bác sĩ khám bệnh có thể thăm khám thêm và thực hiện nhiều các xét nghiệm, chẩn đoán chuyên sâu để tìm kiếm các rối loạn tiềm ẩn khác có thể gây ra bệnh nứt kẽ hậu môn.
Vết nứt tại hậu môn gây đau dữ dội và chảy máu đỏ tươi trong và sau khi đi đại tiện
2. Các triệu chứng của bệnh
Bệnh nứt hậu môn có thể gây ra một hoặc nhiều triệu chứng sau:
– Vết rách/ nứt ở da xung quanh hậu môn của bạn
– Có máu trên phân hoặc dính trên giấy vệ sinh sau khi lau
– Đau rát hoặc ngứa ở vùng hậu môn
Máu đỏ tươi dính trên giấy vệ sinh sau khi lau
3. Nguyên nhân gây bệnh nứt kẽ hậu môn
Nứt hậu môn thường xảy ra nhất khi đi ngoài ra phân lớn hoặc cứng. Tiêu chảy thường xuyên hoặc táo bón mạn tính cũng có thể làm rách da xung quanh hậu môn. Ngoài ra, bệnh có thể còn do nhiều căn nguyên khác như:
– Dùng lực rặn mạnh trong khi sinh hoặc đi đại tiện.
– Bệnh viêm ruột (IBD) như bệnh Crohn.
– Giảm lưu lượng máu đến vùng trực tràng và hậu môn
– Cơ thắt hậu môn quá căng hoặc co cứng
Trong một số trường hợp hiếm hoi, nứt hậu môn có thể phát triển do:
– Ung thư hậu môn
– HIV
– Bệnh lao
– Bệnh giang mai
– Mụn rộp
4. Những ai có nguy cơ mắc bệnh nứt hậu môn?
Nứt hậu môn thường gặp ở trường hợp trẻ sơ sinh. Người già/ lớn tuổi cũng dễ bị nứt hậu môn do lưu lượng máu ở vùng hậu môn trực tràng giảm. Phụ nữ trong và sau sinh cũng có nguy cơ cao mắc nứt hậu môn do quá trình rặn đẻ.
Những người bị viêm ruột cũng có nguy cơ cao bị nứt hậu môn. Tình trạng viêm xảy ra tại niêm mạc ruột từ đó cũng khiến các mô xung quanh hậu môn dễ bị rách. Nguy cơ bị nứt hậu môn cũng hay gặp ở những người thường xuyên bị táo bón. Đi ngoài ra phân cứng và to là những nguyên nhân phổ biến nhất của nứt hậu môn.
5. Làm thế nào để chẩn đoán nứt hậu môn?
Bác sĩ thường có thể chẩn đoán bệnh nứt kẽ hậu môn bằng cách kiểm tra khu vực xung quanh hậu môn. Tuy nhiên, bác sĩ cũng có thể thực hiện khám trực tràng để xác định chẩn đoán.
Cụ thể bác sĩ đưa ống soi vào trực tràng của bạn để nhìn thấy vết rách dễ dàng hơn. Sử dụng ống soi cũng có thể giúp bác sĩ tìm ra các nguyên nhân khác gây đau hậu môn hoặc trực tràng như bệnh trĩ . Trong trường hợp đau trực tràng, người bệnh cũng có thể cần nội soi để đánh giá tốt hơn mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
6. Điều trị
Điều trị nứt kẽ hậu môn tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh. Cụ thể khi nứt hậu môn mới ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể điều trị bằng thuốc kết hợp với thay đổi lối sống (cách ăn uống, vận động, vệ sinh). Tuy nhiên nếu tình trạng nứt kẽ hậu môn không thuyên giảm, kéo dài từ 6 – 8 tuần thì người bệnh có thể sẽ phải can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật).
6.1 Điều trị nứt kẽ hậu môn bằng thuốc kết hợp thay đổi lối sống
Một số điều chỉnh về lối sống như cách ăn uống, sinh hoạt có thể giúp thúc đẩy quá trình chữa bệnh và giảm các triệu chứng khó chịu:
– Uống nhiều nước hơn
– Bổ sung chất xơ và ăn nhiều thức ăn xơ như trái cây tươi và rau quả
– Thực hiện ngâm vùng hậu môn để thư giãn các cơ hậu môn, kích ứng nhẹ nhõm, và tăng lưu lượng máu đến khu vực hậu môn trực tràng
Sau khi thăm khám cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc như:
– Sử dụng thuốc làm mềm phân
– Bôi thuốc mỡ nitroglycerin để thúc đẩy lưu lượng máu đến khu vực này hoặc kem hydrocortisone, chẳng hạn như Cortizone, giúp giảm viêm.
– Bôi thuốc giảm đau tại chỗ, chẳng hạn như lidocain , vào hậu môn để giảm bớt khó chịu.
– Thuốc mỡ bôi loại chẹn kênh canxi có thể làm giãn cơ vòng và cho phép vết nứt hậu môn lành lại.
Nếu trong 2 tuần điều trị các triệu chứng không giảm, hãy đi khám bác sĩ để được đánh giá lại tình trạng bệnh cũng như có những thay đổi phù hợp trong điều trị.
Lưu ý: thông tin về các loại thuốc điều trị nêu trên chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa. Tuyệt đối không tự ý sử dụng khi chưa có chỉ định.
Ngâm vùng hậu môn để thư giãn các cơ hậu môn, kích ứng nhẹ nhõm, và tăng lưu lượng máu đến khu vực hậu môn trực tràng
6.2 Điều trị người bệnh nứt kẽ hậu môn bằng cách phẫu thuật
Nếu vết nứt hậu môn của bạn không đáp ứng với các phương pháp điều trị nội khoa, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt cơ vòng hậu môn. Phương pháp này bao gồm việc rạch một đường nhỏ ở cơ thắt hậu môn để làm giãn cơ. Bản chất việc giãn cơ cho phép vết nứt kẽ hậu môn lành lại.
Trong trường hợp lo lắng về vết nứt không lành mặc dù đã áp dụng các biện pháp khắc phục, hãy liên hệ với bác sĩ để xem có cần xử trí gì thêm không.
7. Làm thế nào để ngăn ngừa nứt kẽ hậu môn?
Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
– Giữ khô vùng hậu môn
– Làm sạch vùng hậu môn nhẹ nhàng bằng xà phòng nhẹ và nước ấm
– Uống nhiều nước
– Ăn đủ lượng thức ăn có chất xơ
– Tập thể dục thường xuyên
– Điều trị tiêu chảy hoặc táo bón (nếu đang mắc) càng sớm càng tốt.
– Thay tã cho trẻ sơ sinh thường xuyên
Tổng kết
Nứt kẽ hậu môn có thể gây đau buốt và chảy một lượng nhỏ máu đỏ tươi khi đi đại tiện. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều phiền toái và biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Do đó nên chủ động thăm khám ngay khi có các dấu hiệu nghi ngờ mình bị nứt kẽ hậu môn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
