Các nghiên cứu cho thấy: một chế độ ăn uống lành mạnh có thể là phương pháp hữu hiệu chống lại các rối loạn đại tràng – bao gồm cả ung thư. Trên thực tế, ước tính khoảng 50% – 75% ung thư đại trực tràng có thể được ngăn ngừa thông qua thay đổi lối sống như ăn uống lành mạnh. Vậy, hãy cùng tìm hiểu về chế độ ăn lành mạnh dành cho người mắc bệnh đại tràng.
1. Đại tràng là gì?
Đại tràng (ruột già) nằm trong ổ bụng, là bộ phận quan trọng trong hệ tiêu hóa. Đại tràng uốn thành hình khung. Khung đại tràng bao gồm đại tràng phải – đại tràng ngang – đại tràng trái và đại tràng xích – ma.
Kích thước của đại tràng ở mỗi người là khác nhau. Chiều dài đại tràng có thể đạt tới 1m9cm nhưng trung bình của người Việt dài 148cm. Chiếm 1/5 chiều dài ống tiêu hóa.
Bệnh đại tràng là một bệnh lý khá phổ biến trong cộng đồng.
2. Bạn biết gì về bệnh đại tràng?
Bệnh lý đại tràng thường gặp là hội chứng ruột kích thích, còn gọi là viêm đại tràng co thắt hay viêm đại tràng mạn tính. Bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng như: đau bụng, nôn – buồn nôn, táo bón hoặc tiêu chảy,… Điều này ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống người bệnh.
Ngoài ra, ung thư đại tràng là một trong những căn bệnh nguy hiểm về đại tràng. Đây là loại ung thư phổ biến thứ ba và là loại ung thư gây tử vong thứ ba ở Hoa Kỳ.
Các yếu tố nguy cơ gây ung thư đại tràng bao gồm:
- Tuổi tác (nguy cơ tăng khi trên 50 tuổi).
- Chủng tộc (người da đen có tỷ lệ ung thư đại trực tràng cao nhất ở Mỹ).
- Tiền sử gia đình, tiền sử có các polyp trước đó.
- Bệnh viêm ruột; hút thuốc lá và sử dụng rượu nhiều.
Ngoài ra, béo phì làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng và các bệnh lý đại tràng nói chung. Mối liên quan có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Bao gồm tăng nồng độ insulin trong máu (tình trạng có thể xảy ra thường xuyên hơn ở những người béo phì). Sự gia tăng insulin và các tình trạng liên quan như kháng insulin có thể thúc đẩy sự phát triển của một số khối u, bao gồm cả những khối u trong đại tràng.
3. Nên và không nên ăn gì đối với người mắc bệnh đại tràng?
Chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây tươingũ cốc nguyên hạt, hạn chế thịt đỏ, thịt chế biến sẵn có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư ruột kết. Để giúp bảo vệ đại tràng, hãy làm theo 5 khuyến nghị về chế độ ăn uống sau:
Chế độ ăn góp phần bảo vệ đại tràng của bạn.
3.1. Hạn chế ăn thịt đỏ và tránh xa các loại thịt chế biến sẵn
Theo nghiên cứu, nguy cơ ung thư ruột kết tăng từ 15% – 20% nếu mỗi ngày bạn:
- Tiêu thụ 100 gam thịt đỏ (tương đương với một chiếc bánh hamburger nhỏ).
- Hoặc 50 gam (tương đương một xúc xích) thịt chế biến sẵn. Ví dụ như xúc xích, thịt xông khói hoặc hotdog.
Bạn vẫn có thể ăn một chút thịt đỏ mỗi tuần. Tuy nhiên, tốt nhất là hạn chế thịt đã qua chế biến thành món ăn liền vì chúng đã có các thành phần khác sau chế biến chẳng hạn như chất bảo quản.
3.2. Hạn chế ăn đồ ngọt (đường)
Người bị viêm loét đại tràng, bệnh Crohn thường có chế độ ăn nhiều đường và ít chất xơ.
Tuy lượng đường không liên quan trực tiếp đến sự tiến triển của các bệnh về đại tràng. Nhưng các thực phẩm nhiều đường thường chứa nhiều calo. Do đó, nó có thể dẫn đến tăng cân và béo phì.
3.3. Tăng lượng chất xơ giúp cải thiện tình trạng bệnh đại tràng
Ăn một chế độ ăn giàu chất xơ rất tốt cho sức khỏe toàn thân cũng như tốt với bệnh đại tràng. Trung bình chúng ta phải có từ 25 đến 35 gam chất xơ mỗi ngày.
Cách tốt nhất để thêm chất xơ vào chế độ ăn uống của bạn là bổ sung trái cây và rau quả. Chúng có nhiều chất xơ. Chẳng hạn như quả mâm xôi, lê, táo, chuối, cam, đậu Hà Lan, súp lơ, ngô. Ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu cũng là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào.
Chất xơ tốt cho đại tràng vì giúp bạn đi ngoài đều đặn, từ đó ngăn ngừa táo bón. Điều này có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh trĩ và các túi nhỏ trong đại tràng (nguy cơ dẫn đến bệnh túi thừa đại tràng).
3.4. Uống sữa bổ sung
Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng canxi và vitamin D có thể liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng và các bệnh về đại tràng khác. Tuy nhiên, các chuyên gia không khuyến khích nam giới tăng lượng canxi vượt quá lượng khuyến cáo. Vì có khả năng tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt liên quan đến lượng canxi cao (vượt quá 2.000 miligam mỗi ngày).
Thay vào đó, cả nam giới và phụ nữ nên đảm bảo nhận được đủ lượng canxi cần thiết hàng ngày. Tùy thuộc vào độ tuổi: 1.000 miligam đến 1.300 miligam mỗi ngày, tương đương ba đến bốn ly sữa ít béo hoặc không có chất béo.
Các nguồn cung cấp canxi khác trong chế độ ăn uống bao gồm các loại rau lá xanh đậm. Chẳng hạn: rau bina, cải xoăn, cải thìa,…
Một chế độ ăn ít ngọt, giàu chất xơ, tăng cường vitamin D và khoáng chất thiết yếu giúp cải thiện tình trạng bệnh đại tràng.
3.5. Người bị bệnh đại tràng cần chọn ngũ cốc một cách phù hợp
Ngũ cốc nguyên hạt là thực phẩm có chứa tất cả các phần thiết yếu và các chất dinh dưỡng tự nhiên. Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người Mỹ khuyến cáo rằng: tất cả người lớn nên ăn ít nhất một nửa lượng ngũ cốc hàng ngày của họ là ngũ cốc nguyên hạt. Ví dụ: ăn 1 bát cơm trắng và 1 bát cơm gạo lứt thay vì 2 bát cơm trắng.
Một số loại ngũ cốc nguyên hạt có sẵn bao gồm: lúa mạch, bột mì nguyên cám, gạo lứt. Những thực phẩm này chứa nhiều chất có lợi hơn so với các loại ngũ cốc tinh chế như bột mì trắng và gạo trắng, bao gồm: vitamin, khoáng chất, chất xơ, axit béo thiết yếu, chất chống oxy hóa và chất phytochemical (hợp chất tự nhiên trong thực vật có lợi cho cơ thể).
4. Kiểm tra định kỳ – cách tốt nhất để ngăn ngừa ung thư đại tràng
- Ăn uống đúng cách có thể giúp giữ bảo vệ đại tràng của bạn. Nhưng cách tốt nhất để ngăn ngừa ung thư đại tràng là tầm soát định kỳ. Nội soi đại tràng là một cuộc kiểm tra cấu trúc của đại tràng. Nó cho phép các bác sĩ vừa tầm soát và ngăn ngừa các bệnh lý về đại tràng.
- Các nhà nghiên cứu đã chứng minh: nội soi đại tràng làm giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Bởi vì các bác sĩ có thể tìm thấy các polyp tiền ung thư trong quá trình nội soi và loại bỏ chúng. Điều này làm giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng của một người. Phương pháp này là phương pháp sàng lọc hiệu quả và tiện lợi nhất. Hệ thống Y tế Thu Cúc là địa chỉ nội soi dạ dày đại tràng tin cậy với đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, trang thiết bị hiện đại.
Theo số liệu thống kê, ít hơn 10% các bệnh đại tràng là do di truyền. Có nghĩa là phần lớn nguyên nhân bắt nguồn từ lối sống. Vì vậy, dinh dưỡng tốt, chế độ ăn tốt là một phần quan trọng để bảo vệ bạn khỏi các bệnh đại tràng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
