Viêm đại tràng co thắt hay hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng đại tràng, không gây tổn thương cấu trúc mô nhưng ảnh hưởng đến nhu động ruột và chất lượng sống. Bệnh thường gặp ở người cao tuổi, người có tâm lý căng thẳng kéo dài hoặc có chế độ ăn uống – sinh hoạt không điều độ.
Viêm đại tràng co thắt thường đau vùng bụng ở dưới rốn, đau quặn, ợ hơi, đầy bụng, trướng hơi, khó tiêu
Triệu chứng tiêu hóa | Triệu chứng toàn thân |
---|---|
Đau bụng âm ỉ hoặc đau quặn vùng dưới rốn | Mệt mỏi, khó ngủ, lo âu, suy nhược cơ thể |
Đau tăng sau ăn lạ (đồ sống, cay, lạnh…) | Sút cân nhẹ do kém hấp thu hoặc kiêng ăn kéo dài |
Cảm giác đau giảm sau khi đi đại tiện | |
Rối loạn đại tiện: tiêu chảy – táo bón xen kẽ | |
Phân có nhầy, không lẫn máu | |
Có thể sờ thấy u cục dọc khung đại tràng (co thắt) |
Lưu ý: Bệnh không gây tổn thương thực thể trên niêm mạc ruột, do đó không gây chảy máu tiêu hóa như viêm loét đại tràng.
Chẩn đoán loại trừ, dựa vào:
Khám lâm sàng: đau bụng, rối loạn phân, không có triệu chứng báo động (sốt, sụt cân nhiều, tiêu máu, thiếu máu…)
Xét nghiệm máu, phân: bình thường, không có vi khuẩn gây bệnh, không có máu
Chụp X-quang đại tràng: không thấy tổn thương, có thể thấy rối loạn nhu động
Nội soi đại tràng: niêm mạc hồng, tăng tiết nhầy, có thể xung huyết nhẹ
Sinh thiết niêm mạc: bình thường (để loại trừ bệnh lý ác tính hoặc viêm mạn tính khác)
Điều chỉnh chế độ ăn uống – sinh hoạt
Giảm stress, ổn định tâm lý
Điều trị triệu chứng khi cần thiết
Tái khám định kỳ, theo dõi các dấu hiệu bất thường
Thuốc chống co thắt đại tràng (nhóm antispasmodics)
Thuốc điều hòa nhu động ruột (như loperamide hoặc rifaximin nếu tiêu chảy là chủ yếu)
Probiotics và men vi sinh hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn ruột
Thuốc chống lo âu nhẹ (nếu nguyên nhân liên quan tâm lý)
Nên ăn:
Thức ăn mềm, dễ tiêu, giàu chất xơ hòa tan (chuối chín, khoai lang, cháo yến mạch)
Uống đủ nước mỗi ngày (~2 lít)
Ăn chín uống sôi, đảm bảo vệ sinh thực phẩm
Tránh ăn:
Đồ ăn tái sống (rau sống, tiết canh, nem chua, gỏi cá…)
Đồ chiên xào nhiều dầu mỡ
Gia vị cay, rượu bia, chất kích thích
Tập thể dục nhẹ nhàng: yoga, đi bộ, dưỡng sinh
Ngủ đủ giấc, giảm stress
Không lạm dụng thuốc nhuận tràng, kháng sinh, thuốc kháng viêm không cần thiết
Tái khám định kỳ: nội soi mỗi 1–2 năm nếu triệu chứng kéo dài
Đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân
Thay đổi thói quen đại tiện > 2 tuần
Tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ kéo dài
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Đại tiện ra máu, sốt kéo dài, chướng bụng nhiều
Viêm đại tràng co thắt không gây tổn thương thực thể, nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát. Việc chẩn đoán đúng, tuân thủ điều trị, và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp người bệnh sống khỏe mạnh và ổn định lâu dài.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh