ERCP là tên gọi của kỹ thuật nội soi mật tụy ngược dòng. Nó là kỹ thuật nội soi tá tràng dưới màn tăng sáng X quang dùng để chẩn đoán và điều trị một số bệnh lý đường mật và tụy tạng.
Kỹ thuật được tiến hành bằng cách đưa catheter vào đường mật hoặc đường tụy qua máy nội soi tá tràng, qua đó bơm thuốc cản quang vào đường mật hoặc đường tụy với mục đích chẩn đoán và điều trị bệnh lý của đường mật và đường tụy.
Hiện nay, phương pháp ERCP chủ yếu được áp dụng vào việc điều trị, ít được sử dụng với mục đích chẩn đoán vì còn nhiều phương pháp chẩn đoán như siêu âm bụng, MRI, CT Scanner,... có độ nhạy và độ an toàn cao hơn.
* Thế nào là nội soi mật tụy ngược dòng
Là kỹ thuật chuyên biệt dùng để quan sát ống dẫn mật, ống tụy và túi mật. Qua đó có thể chẩn đoán chính xác, đồng thời có thể can thiệp điều trị một số bệnh lý thuộc đường mật - tụy như: viêm tắc đường mật do sỏi mật, giun chui ống mật, chít hẹp đường mật gây tắc mật, u đường mật…
Lấy sỏi trong đường mật bằng rọ và bóng kéo sỏi qua ERCP
* Chuẩn bị bệnh nhân trước thủ thuật
Bệnh nhân được chẩn đoán hoặc nghi ngờ sỏi OMC bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm, trước khi thực hiện thủ thuật cần:
Phải nhịn ăn uống ít nhất 6h trước khi nội soi.
Nếu đang dùng thuốc tim mạch hoặc thuốc chống co giật thì dùng nó như bình thường vào ngày chỉ định.
Nếu bị tiểu đường: không uống thuốc buổi sáng cho đến sau khi làm ERCP.
Liên hệ với bác sĩ ít nhất 10 ngày trước khi làm thủ thuật nếu bạn bị tiểu đường hoặc đang uống chống đông như: Aspirin, Warfarin, Enosaparin (clexane), Plavix (clopidogrel). Mang theo danh sách của các loại thuốc và liều dùng thuốc của bạn.
Bệnh nhân và gia đình đồng ý thực hiện thủ thuật sau khi được bác sỹ giải thích kỹ lưỡng.
* Cách thức tiến hành NSMTND lấy sỏi OMC
Bệnh nhân nằm nghiêng trái trên bàn thủ thuật. Bác sĩ dùng ống nội soi nhìn bên nhỏ (to bằng thân bút máy), mềm, phía đầu bẻ cong được các hướng, đầu chóp được gắn đèn ánh sáng lạnh kèm camera thu hình ảnh truyền ra màn hình. Ống soi được đưa từ từ qua miệng bệnh nhân xuống thực quản, dạ dày và phần giữa của tá tràng, nơi có lỗ của đường mật - tụy (núm Vater) chảy xuống ruột. Thông qua lỗ này bác sĩ đưa các dụng cụ chuyên dụng vào đường mật và bơm thuốc cản quang, chụp hình đường mật - tụy bằng một máy x-quang cơ động (C-arm).
Hình ảnh x-quang được truyền ra màn hình tăng sáng giúp bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác vị trí, kích thước, số lượng và tính chất sỏi mật. Qua đó bác sỹ còn đưa một số dụng cụ (dao cắt cơ thắt lỗ đường mật (cơ oddi), bóng nong đường mật, rọ gắp sỏi, tán sỏi; bóng kéo sỏi) tiến hành cắt cơ oddi, nong rộng đường mật, tán sỏi và lấy sỏi ra khỏi đường mật. Thủ thuật có thể kéo dài từ 15 - 60 phút tùy thuộc mức độ khó dễ của kỹ thuật. Sau thủ thuật, bệnh nhân có thể cần nằm viện để theo dõi và dùng thuốc khoảng từ 1-5 ngày tùy từng trường hợp.
Hình ảnh sỏi trong ống mật chủ
Sỏi đường mật được lấy ra tá tràng
* Những tai biến, biến chứng của thủ thuật
Nói chung ERCP là một phương pháp khá an toàn và tối ưu nếu bác sĩ nội soi có trình độ và nhiều kinh nghiệm.
Sau khi thực hiện thủ thuật, người bệnh có thể cảm thấy khó chịu nhẹ bao gồm buồn nôn, trướng bụng, đau nhẹ tại chỗ vùng cổ họng hoặc thượng vị khoảng vài giờ đầu và cũng có thể gặp một số biến chứng: chảy máu đường mật (1%), viêm đường mật kéo dài (3%), viêm tụy cấp (5%), nhiễm khuẩn huyết (2%), thủng tá tràng (1%).
Vì thế, người bệnh cần phải nhập viện hoặc báo ngay cho bác sĩ biết khi thấy có những triệu chứng sau xuất hiện: Đau bụng dữ dội, đầy trướng, nôn mửa, sốt hoặc ớn lạnh, đại tiện phân máu hoặc màu đen, choáng váng, đau họng khó nuốt…
Xem thêm: Cơ chế hình thành sỏi mật
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
