Đối phó với trầm cảm khi đến kỳ

Có thể bạn rất hay gặp phải tình trạng đau khổ về cảm xúc trong kỳ kinh nguyệt, bao gồm cả các triệu chứng trầm cảm. Bạn có thể nhận thấy:

• Cáu gắt
• Lo lắng
• Khó tập trung
• Tâm trạng thấp
• Khóc thường xuyên
• Cảm giác buồn dai dẳng

Trầm cảm và những thay đổi tâm trạng khác thường xuất hiện vào những ngày trước khi kỳ kinh của bạn bắt đầu, nhưng chúng cũng không tự động biến mất khi kinh nguyệt bắt đầu. Thậm chí chúng có thể nán lại một vài ngày, nếu không lâu hơn - một số người cũng bị trầm cảm sau khi kỳ kinh kết thúc. Như bạn có thể đã biết, những triệu chứng tâm trạng này hoàn toàn có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn. Nhưng chính xác thì điều gì gây ra các triệu chứng trầm cảm trước, trong và thậm chí sau kỳ kinh nguyệt?

Nội tiết tố và tâm trạng của bạn

Mặc dù các chuyên gia không hoàn toàn chắc chắn về nguyên nhân gây ra thay đổi tâm trạng trong chu kỳ kinh nguyệt, nhưng họ tin rằng hormone có một vai trò quan trọng. Sự dao động của nội tiết tố diễn ra tự nhiên trong suốt chu kỳ của bạn. Tuy nhiên, chúng có thể tác động đến các hormone khác trong cơ thể  - đặc biệt là chất dẫn truyền thần kinh dopamine và serotonin. Cả hai loại hormone này đều đóng một vai trò trong chứng trầm cảm. Trước khi rụng trứng, mức dopamine tăng cùng với mức estrogen tăng. Ngẫu nhiên, sự biến động này có thể giúp giải thích tại sao bạn có thể nhận thấy những thay đổi trong trí nhớ làm việc và sự tập trung trong kỳ kinh nguyệt. Cả dopamine và estrogen đều suy giảm trở lại sau khi rụng trứng và ngay trước khi kỳ kinh của bạn bắt đầu, estrogen và progesterone lại giảm. Đối với một số người, sự sụt giảm estrogen sau khi rụng trứng dẫn đến sự sụt giảm tương ứng của serotonin. Nghiên cứu từ năm 2017 cũng liên hệ sự biến động của progesterone với sự suy giảm dopamine. Progesterone thấp, giống như estrogen thấp, cũng có thể góp phần làm thay đổi tâm trạng, bao gồm các triệu chứng trầm cảm. Theo nghiên cứu năm 2011, bạn sẽ nhận thấy sự cải thiện một vài ngày sau khi kỳ kinh bắt đầu, khi mức độ hormone của bạn bắt đầu tăng lên một lần nữa.

Tất nhiên, không phải ai cũng trải qua trầm cảm trong chu kỳ của họ. Đó là bởi vì câu chuyện không kết thúc bằng nội tiết tố. Các yếu tố khác, như di truyền, có thể ảnh hưởng đến sự nhạy cảm của bạn với những thay đổi nội tiết tố và làm cho hội chứng tiền kinh nguyệt dễ xảy ra hơn.

Trầm cảm có thật chỉ là hội chứng tiền kinh nguyệt?

Chắc chắn, đối với một số người, hội chứng tiền kinh nguyệt không liên quan gì đến các triệu chứng nhẹ, như đau quặn bụng nhẹ, đầy hơi hoặc tăng cảm giác mệt mỏi. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng điều này không đúng với tất cả mọi người. Nhiều người trải qua hội chứng tiền knh nguyệt có các triệu chứng dữ dội hơn, bao gồm:

• Chuột rút nghiêm trọng
• Mệt mỏi và mất ngủ
• Những thay đổi lớn trong tâm trạng (bao gồm cả các triệu chứng trầm cảm)

Tuy nhiên, hội chứng tiền kinh nguyệt, dù khó chịu đến mức có thể cảm thấy, không phải là lời giải thích duy nhất cho chứng trầm cảm trong kỳ kinh nguyệt của bạn. Dưới đây là một số nguyên nhân tiềm ẩn khác.

Rối loạn khó thở tiền kinh nguyệt 

Bạn sẽ thường nghe rối loạn khó thở tiền kinh nguyệt được mô tả là một dạng hội chứng tiền kinh nguyệt nghiêm trọng hơn. Tình trạng này liên quan đến các triệu chứng tương tự như hội chứng tiền kinh nguyệt, nhưng nó gây ra nhiều đau khổ hơn. Hơn nữa, rối loạn khó thở thường yêu cầu điều trị y tế, không giống như triệu chứng khác.  Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe thường chẩn đoán tình trạng bệnh nếu bạn nhận thấy ít nhất năm dấu hiệu sau đây, trong hầu hết các kỳ kinh nguyệt, trong một năm:

• Phiền muộn
• Tức giận bất thường và cáu kỉnh
• Thay đổi tâm trạng
• Vấn đề với sự tập trung
• Giảm hứng thú với các hoạt động thường ngày 
• Cảm giác choáng ngợp hoặc mất kiểm soát

Các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt không chỉ cảm thấy dữ dội và choáng ngợp. Chúng cũng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, thường do:

• Khiến bạn cảm thấy không khỏe để đi làm hoặc đi học
• Tạo ra căng thẳng hoặc xung đột trong các mối quan hệ của bạn
• Phá vỡ sự tập trung 
• Ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành công việc hàng ngày của bạn

Các triệu chứng này thường bắt đầu trước kỳ kinh một hoặc hai tuần và cải thiện vài ngày sau khi bắt đầu. Nếu bạn bị hội chứng tiền kinh nguyệt, bạn thường sẽ không gặp phải các triệu chứng tâm trạng giữa chu kỳ kinh nguyệt và rụng trứng - trừ khi bạn có tình trạng sức khỏe tâm thần khác.

Điều trị trầm cảm do đến kỳ thế nào?

Nếu chứng trầm cảm trong kỳ kinh đang ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của bạn, hãy biết rằng có những lựa chọn điều trị. Chuyên gia trị liệu hoặc bác sĩ có thể cung cấp thêm hướng dẫn và hỗ trợ để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp với bạn. Liệu pháp có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong khả năng điều hướng các triệu chứng trầm cảm của bạn, ngay cả khi chúng chỉ xuất hiện trong kỳ kinh nguyệt. Một nhà trị liệu có thể:

• Dạy các kỹ năng hữu ích và kỹ thuật đối phó
• Cung cấp hướng dẫn về quản lý căng thẳng và lo lắng
• Giúp bạn xác định và khám phá nguyên nhân cơ bản của bệnh trầm cảm

Kết nối với chuyên gia sức khỏe tâm thần trở nên đặc biệt quan trọng nếu, tại bất kỳ thời điểm nào trong chu kỳ của bạn, bạn gặp phải các triệu chứng sức khỏe tâm thần nghiêm trọng, bao gồm:

• Sự lo ngại
• Giai đoạn hưng cảm
• Các cuộc tấn công hoảng sợ
• Rối loạn tâm thần

Thuốc và chất bổ sung

Nếu bạn muốn thử dùng thuốc, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ tâm thần, người có thể giới thiệu và kê đơn thuốc chống trầm cảm. Thuốc hiệu quả nhất thường phụ thuộc vào một loạt các yếu tố, bao gồm tiền sử sức khỏe của bạn và nguyên nhân cơ bản gây ra bệnh trầm cảm của bạn. Chuyên gia y tế cũng có thể cung cấp hướng dẫn về các biện pháp khắc phục tiềm năng khác, bao gồm:

• Bổ sung vitamin, như vitamin B6, magiê và canxi
• Thảo dược bổ sung, như dầu hoa anh thảo, black cohosh và St. John’s wort

Các mẹo đối phò với trầm cảm 

Các biện pháp khắc phục tại nhà và các chiến lược tự chăm sóc bản thân khác đôi khi có thể giúp xoa dịu cảm giác trầm cảm nhẹ hơn - nhưng việc chăm sóc bản thân tốt không phải lúc nào cũng giúp loại bỏ trầm cảm hoặc bất kỳ triệu chứng tâm trạng nào đối với vấn đề đó. Điều đó nói lên rằng, tự chăm sóc bản thân có thể tạo ra sự khác biệt trong cách bạn cảm thấy và cải thiện khả năng đối phó của bạn. Dưới đây là một vài ý tưởng để thử.

• Hoạt động thể chất

Tập thể dục có thể giống như điều cuối cùng bạn muốn làm khi trải qua các triệu chứng tiền kinh nguyệt về thể chất và về cảm xúc, nhưng hoạt động thể chất có thể tạo ra sự khác biệt trong tâm trạng của bạn. Nếu bạn không muốn tập luyện toàn diện, hãy thử một hoạt động nhẹ nhàng, chẳng hạn như 30 phút mỗi ngày để đi dạo, giãn cơ hoặc tập yoga. Tập thể dục trở thành một phần trong thói quen thường xuyên của bạn cũng có thể giúp cải thiện chứng trầm cảm theo thời gian, chưa kể đến việc cải thiện giấc ngủ của bạn - một nền tảng quan trọng khác của việc chăm sóc bản thân.

• Thư giãn

Căng thẳng đôi khi có thể làm cho các triệu chứng của bạn tồi tệ hơn, vì vậy, dành thời gian để thư giãn có thể có lợi. Một số cách thư giãn bạn có thể tham khảo bao gồm thiền, mát-xa, viết nhật ký, sử dụng tinh dầu thư giãn, giãn cơ,...

Tóm lại, trầm cảm trong kỳ kinh nguyệt của bạn có thể do một số nguyên nhân khác nhau. Trên thực tế, gần như tất cả các triệu chứng tâm trạng liên quan đến hội chứng trước kỳ kinh nguyệt có thể biểu hiện độc lập như các triệu chứng của bệnh trầm cảm. Nếu chứng trầm cảm kéo dài ngoài kỳ kinh và kéo dài theo thời gian, hãy kết nối với chuyên gia trị liệu hoặc bác sĩ càng sớm càng tốt.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp