Khả năng hồi phục sau chấn thương sọ não phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiêm trọng, vị trí và phạm vi tổn thương của não. Tuy nhiên, nhìn chung não bộ con người có khả năng phục hồi đáng kể nhờ khả năng tái tạo và tái cấu trúc các kết nối thần kinh.
Não phục hồi như thế nào sau chấn thương sọ não?
Không giống như một số loài động vật có thể phát triển các tế bào thần kinh mới để sửa chữa những phần não bị tổn thương, khả năng tái tạo của chúng ta bị hạn chế hơn. Con người có thể phục hồi vết đứt trên da bằng cách phát triển các tế bào da mới, nhưng chúng ta không thể phục hồi sau chấn thương não theo cách tương tự.
Tuy nhiên, bộ não của con người có khả năng đáng kinh ngạc trong việc sử dụng các tế bào thần kinh vẫn khỏe mạnh sau chấn thương. Vì mỗi tế bào thần kinh có hàng nghìn kết nối khác nhau nên não của bạn có thể sử dụng một số kết nối này để tìm ra những con đường thay thế nhằm thực hiện những gì mà các tế bào thần kinh bị tổn thương từng làm.
Trên thực tế, khi não bị tổn thương, nó có thể bỏ qua các tế bào bị tổn thương bằng cách hình thành các kết nối mới giữa các tế bào thần kinh để lấy lại các chức năng đã mất. Ví dụ, nếu coi các tế bào thần kinh trong não như Google Maps: Nếu tuyến đường nhanh nhất bị chặn, Google Maps sẽ tìm cho bạn một tuyến đường thay thế. Nó có thể khiến bạn mất nhiều thời gian hơn, nhưng bạn sẽ đến đích.
Vấn đề khác là bộ não của bạn không hoạt động tách biệt. Chấn thương sọ não có thể gây ra nhiều vấn đề trên khắp cơ thể. Chấn thương sọ não cũng có thể dẫn đến rối loạn chức năng hệ thần kinh tự trị, rối loạn tiền đình, rối loạn chức năng hormone, v.v.
Tiên lượng cho người bị chấn thương sọ não
Tiên lượng cho chấn thương sọ não phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương (thường được định lượng bằng thang điểm Glasgow) là nhẹ, vừa hay nặng:
- Khi bị chấn động (chấn thương sọ não nhẹ), hầu hết mọi người sẽ phục hồi gần như toàn bộ chức năng não trong vòng 3 tháng sau chấn thương.
- Với chấn thương sọ não vừa phải, mọi người đều phục hồi hầu hết hoặc toàn bộ chức năng não, mặc dù có thể cần phẫu thuật thần kinh hoặc vật lý trị liệu...
- Với chấn thương sọ não nghiêm trọng, rất khó dự đoán khả năng phục hồi vì nó phụ thuộc vào vị trí chấn thương, mức độ nghiêm trọng của tổn thương, thời gian hôn mê và nhiều yếu tố khác. Tuy nhiên, ảnh hưởng lâu dài của chấn thương thường tăng lên cùng với nhu cầu thời gian hồi phục tăng lên.
.png)
Hãy nhớ rằng, thời gian và mức độ phục hồi của mỗi người là khác nhau. Thời gian hồi phục thậm chí khác nhau giữa những bệnh nhân có chấn thương sọ não tương tự nhau. Một số bệnh nhân hồi phục nhanh chóng trong một khoảng thời gian ngắn, trong khi những bệnh nhân khác hồi phục dần dần.
Mặc dù mức độ nghiêm trọng của chấn thương đóng vai trò chính trong việc dự đoán khả năng phục hồi sau chấn thương, nhưng đó không phải là yếu tố duy nhất liên quan. Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến cơ hội phục hồi của não bao gồm:
- Chứng mất trí nhớ sau chấn thương: thời gian mất trí nhớ này càng ngắn thì tiên lượng càng tốt.
- Tuổi: bệnh nhân trên 60 tuổi hoặc trẻ sơ sinh còn rất nhỏ có tiên lượng xấu nhất sau chấn thương não.
- Vị trí tổn thương: Cơ hội phục hồi thường cao hơn đối với những người bị chấn thương đầu cục bộ so với chấn thương lan tỏa, vì tổn thương chỉ giới hạn ở một vùng não.
- Tình trạng sức khỏe đã có từ trước: Những bệnh nhân có tiền sử bệnh lý như lo âu, trầm cảm, đau đầu và co giật có thể cần nhiều thời gian hơn để hồi phục sau chấn thương não.
- Động lực và hỗ trợ: Kết quả hồi phục sẽ tốt nhất khi bệnh nhân có động lực cao để tiếp tục điều trị và theo đuổi quá trình hồi phục.
- Giới tính: Trung bình, phụ nữ mất nhiều thời gian hơn để hồi phục sau chấn thương sọ não so với nam giới.
Tiến trình phục hồi từ chấn thương sọ não nặng thường khá lâu dài và đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực không ngừng của bệnh nhân và gia đình. Các liệu pháp phục hồi chức năng như vật lý trị liệu, trị liệu ngôn ngữ, trị liệu nhận thức đóng vai trò quan trọng trong việc luyện tập và khôi phục lại các kỹ năng đã mất.
Bên cạnh đó, các phương pháp điều trị sáng tạo mới như kích thích não bằng từ trường xoay chiều cao tần cũng đang được nghiên cứu và ứng dụng để kích hoạt và hỗ trợ sự phục hồi của não. Nhiều bệnh nhân đã ghi nhận được những tiến triển tích cực trong việc cải thiện các chức năng vận động, ngôn ngữ, nhận thức sau khi trải qua các phương pháp điều trị mới này.
Tổng kết, chấn thương sọ não không phải là một thương tổn không thể phục hồi. Mặc dù mức độ hồi phục phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, sức khỏe ban đầu, mức độ tổn thương não và các phương pháp điều trị được áp dụng, não con người vẫn sở hữu một khả năng phục hồi đáng kinh ngạc. Bằng cách kết hợp các biện pháp điều trị y tế, phẫu thuật và phục hồi chức năng đồng bộ và liên tục, nhiều bệnh nhân đã hồi phục hoàn toàn sau chấn thương sọ não.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
