Lạm dụng chất gây nghiện

Lạm dụng chất gây nghiện là tình trạng sử dụng ma túy, rượu hay các chất khác. Việc lạm dụng chất gây nghiện sẽ dẫn đến hậu quả gây tổn hại đến tinh thần, thể xác và cảm xúc của đối tượng sử dụng. Tình trạng lạm dụng chất gây nghiên càng ngày càng phổ biến trong thanh thiếu niên hiện nay.

Nhóm chất gây nghiên bị lạm dụng nhiều nhất bao gồm:

• Rượu
• Thuốc lá
• Cần sa
• Các thuốc hướng thần như dextromethorphan và pseudoephedrine
• Thuốc an thần benzodiazepine
• Các chất kích thích như methamphetamine hay cocaine
• Các loại thuốc lắc: Ecstasy, ketamine, MDA, hay Rohypnol
• Thuốc gây ảo giác: LSD, magic mushrooms
• Thuốc dạng xông hít: các loại khí dung, thuốc giảm đau
• Thuốc giảm đau nhóm narcotic: codeine, morphine

Dấu hiệu và triệu chứng

Trẻ có thường cố gắng che dấu cha mẹ và gia đình việc chúng đang sử dụng chất gây nghiện. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu và hành vi điển hình cho thấy con bạn đang sử dụng các chất này. Những dấu hiệu này thường bao gồm những thay đổi bất thường về mặt hành vi và cư xử của trẻ ở trường, ở nhà và với bạn bè.

Thay đổi tại trường học

Những hành vi sau đây có thể là dấu hiệu trẻ đang lạm dụng chất gây nghiện:

• Trẻ bỏ học nhiều mà không có lý do chính đáng.
• Trẻ thờ ơ với các hoạt động tập thể.
• Học hành sa sút một cách bất thường.

Thay đổi về hành vi

Ở lứa tuổi thanh thiếu niên, trẻ thường thích được độc lập và có không gian riêng cho mình. Tuy nhiên, nếu con bạn có những dấu hiệu sau đây, rất có thể là chúng đang sử dụng những chất gây nghiện mà không cho cha mẹ biết.

• Có những thay đổi lớn về hành vi
• Thay đổi rõ rệt về thái độ đối với các thành viên trong gia đình
• Thường cố giấu không cho cha mẹ biết mình đang chơi với ai hay đi đâu

Thay đổi về nhu cầu tiền bạc

Một trong những dấu hiệu của việc lạm dụng chất gây nghiện là trẻ thường có nhu cầu bất thường về tiền bạc. Con bạn thường không thể giải thích việc trẻ đã tiêu một số tiền lớn vào mục đích gì. Đôi khi có thể xảy ra mất trộm trong gia đình về tiền bạc hay các đồ có giá trị.

Thay đổi về việc chăm sóc cá nhân và diện mạo bên ngoài

Thông thường, trẻ vị thành niên rất quan tâm chăm chút đến vẻ ngoài của bản thân để trông thật đẹp nhất trong mắt người khác. Tuy nhiên, nếu con bạn quá thờ ơ với những thứ như quần áo, vệ sinh cá nhân hay vẻ ngoài, đó cũng có thể là dấu hiệu của lạm dụng chất gây nghiện.

Thay đổi về năng lượng cho các hoạt động hàng ngày

Có một số dấu hiệu cho thấy sự thay đổi về sức khỏe của trẻ bao gồm:

• Trẻ kém tích cực hơn bình thường
• Ngủ quá nhiều hoặc quá ít
• Giảm động lực cho các hoạt động

Các triệu chứng về thể chất

Các dấu hiệu và triệu chứng về thể chất có biểu hiện phụ thuộc vào loại chất gây nghiện mà trẻ đang sử dụng. Ví dụ nếu trẻ đang lạm dụng cần sa, trẻ có thể có những dấu hiệu sau:

• Chậm phản ứng
• Mắt đỏ
• Mất tập trụng, trí nhớ kém
• Tăng thèm ăn
• Hoang tưởng (cũng là dấu hiệu của bệnh tâm thần)

Nguyên nhân của vấn đề lạm dụng chất gây nghiện ở trẻ em

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này ở trẻ em. Đối với hầu hết thanh thiếu niên, sự tò mò đối với những điều mới lạ và áp lực từ bạn bè là những lý do chủ yếu dẫn đến việc thử dùng thuốc. Trẻ thường cảm thấy hứng thú khi làm bất cứ điều gì nếu có sự kích thích từ phía bạn bè.

Một số thanh thiếu niên thấy rằng việc hút cần sa hay sử dụng các chất gây nghiện khác có thể giúp làm giảm lo âu và giúp chúng vượt qua sự chán nản. Những chất khác như Ecstasy hay cocaine thường khiến trẻ cảm thấy chúng tràn trề năng lượng và tâm trạng phấn khởi. Nhiều trường hợp, trẻ sử dụng những loại chất cấm này chỉ để tạm thời trốn tránh những bế tắc trong cuộc sống.

Trẻ sống trong môi trường mà có bạn bè hay người thân sử dụng chất gây nghiện cũng dễ trở thành nạn nhân của tệ nạn này. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng khi trẻ bắt đầu sử dụng ma túy, những yếu tố thuộc về gen sẽ ảnh hưởng một phần đến việc liệu trẻ có trở nên nghiện loại thuốc đó hay không.

Hậu quả của việc lạm dụng chất gây nghiện

Lạm dụng chất gây nghiện có thể dẫn đến những ảnh hưởng lâu dài về thể chất và tinh thần của trẻ. Hậu quả phụ thuộc chủ yếu phụ thuộc vào loại chất gây nghiện mà trẻ sử dụng.

Vai trò của bác sỹ

Bác sỹ có thể giúp con bạn nhận ra được việc trẻ đang lạm dụng các loại chất gây nghiện. Bác sỹ sẽ giải thích hậu quả của việc lạm dụng các loại thuốc, hóa chất hay chất kích thích có hại như thế nào. Các chuyên gia về sức khỏe sẽ giúp trẻ định hướng được việc đưa ra các quyết định hay lựa chọn đúng đắn hơn cho cuộc sống của chúng. Với đối tượng thanh thiếu niên gần như lệ thuộc vào thuốc, các bác sỹ có thể khuyến cáo các phương pháp điều trị ngoại trú sử dụng thuốc hay đưa trẻ vào điều trị trong các trung tâm phục hồi chức năng.

Vai trò của gia đình

Đối với gia đình có con đang lạm dụng chất gây nghiện, điều quan trọng là cần phải bình tĩnh, không nên quá kích động, tức giận hay tỏ thái độ phán xét. Trò chuyện với trẻ với thái độ kiên nhẫn và cảm thông. Hãy lắng nghe những điều trẻ nói và biết rõ được loại chất gây nghiện mà trẻ đang sử dụng. Hãy khuyến khích và hỗ trợ trẻ để trẻ thêm tự tin từ bỏ việc lạm dụng chất gây nghiện. Nếu tình trạng của trẻ đã trở nên trầm trọng, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện để các bác sỹ có biện pháp xử trí kịp thời.

Ngăn chặn tình trạng lạm dụng chất gây nghiện

Thống kê cho thấy hầu hết mọi trẻ em đều đã từng được đề nghị sử dụng ma túy, rượu, thuốc lá hay các chất gây nghiện khác ít nhất một lần trong đời. Hơn 2/3 học sinh trung học ở Ontario sử dụng rượu ít nhất một lần trong năm, 1/3 đã từng sử dụng cần sa. Để ngăn chặn tệ nạn này hãy thực hiện các biện pháp sau đây:

Hãy nói chuyện cởi mở với con bạn

Hãy nói cho trẻ hiểu về hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra đối với thể chất, tinh thần và các mối quan hệ xã hội nếu lạm dụng chất gây nghiện.

Là người luôn luôn lắng nghe

Hãy luôn thật kiên nhẫn lắng nghe khi con bạn chia sẻ về những nỗi sợ hãi và những điều mà chúng phải trải qua. Không nên phán xét mà hãy khuyến khích trẻ không sử dụng chất gây nghiện, nói “không” với chất gây nghiện khi bị bạn bè lôi kéo.

Hãy dành nhiều thời gian bên con

Nếu gia đình dành nhiều thời gian ở bên và quan tâm trẻ nhiều hơn thì khả năng trẻ lạm dụng chất gây nghiện sẽ càng giảm. 

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp