Nguyên nhân gây não úng thủy

Não úng thủy là tình trạng xảy ra khi dịch ứ lại ở trong sọ và gây ra phù não.

Tổn thương não có thể xảy ra do hậu quả của sự tích tụ dịch. Nó có thể dẫn đến những rối loạn về phát triển tâm thần cũng như thể chất, đòi hỏi được điều trị để tránh những biến chứng phức tạp.

Não úng thủy chủ yếu xảy ra ở trẻ em và những người trên 60 tuổi nhưng người trẻ tuổi cũng có thể gặp. Theo Viên nghiên của về rối loạn thần kinh và đột quỵ Hoa Kỳ, ước tính cứ khoảng 100 trẻ lại có 1-2 trẻ sinh ra bị não úng thủy.

Nguyên nhân

Bình thường dịch não tủy lưu thông trong não và ống sống. Trong bệnh não úng thủy, lượng dịch trong não sẽ tăng khi:

Có sự tắc nghẽn cản trở lưu thông dịch não tủy.
Có bất thường về mạch máu cản trở hấp thu dịch não tủy.
Não sản xuất quá nhiều dịch não tủy.

Quá nhiều dịch có thể làm tăng áp lực nội sọ, gây phù não và tổn thương các mô não.

Bệnh lí nguyên nhân

Trong một số trường hợp, não úng thủy xuất hiện trước khi trẻ được sinh ra. Nó có thể do:

Dị tật bẩm sinh – tật nứt đốt sống
Bất thường về gen
Một số loại nhiễm trùng khi mang thai, ví dụ như rubella

Bệnh có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và những trẻ lớn hơn do:

Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương, ví dụ như viêm màng não, đặc biệt là ở trẻ em
Chảy máu não trong khi hoặc ngay sau khi sinh, đặc biệt là ở trẻ đẻ non
Chấn thương trước, trong và sau khi sinh
Chấn thương đầu
Các khối u của hệ thần kinh trung ương

Não úng thủy có áp lực bình thường

Khi não úng thủy xảy ra ở người lớn, lượng dịch não tủy tăng lên nhưng áp lực trong não vẫn ở mức bình thường. Nó vẫn gây ra phù não và rối loạn chức năng não. Ở người lớn, nguyên nhân gây bệnh thường là do tắc nghẽn lưu thông dịch não tủy. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể không rõ nguyên nhân.

Bạn sẽ có nguy cơ cao bị não úng thủy nếu bạn:

Nhiễm trùng liên quan đến não, ví dụ như viêm màng não
Chấn thương đầu
Chảy máu từ các mạch máu trong não
Phẫu thuật não

Triệu chứng

Não úng thủy có thể gây ra những tổn thương não vĩnh viễn. Vì vậy, việc nhận biết các triệu chứng và điều trị kịp thời là hết sức quan trọng. Bệnh thường gặp ở trẻ em nhưng có thể xảy ra ở bất kì độ tuổi nào.

Trẻ sơ sinh

Những dấu hiệu sớm ở trẻ sơ sinh bao gồm:

Thóp phồng, giãn khớp sọ
Vòng đầu tăng
Mắt nhìn xuống (dấu hiệu mặt trời lặn)
Động kinh
Quấy khóc
Nôn
Li bì
Bú kém
Giảm trương lực cơ

Trẻ còn bú và những trẻ lớn hơn

Các triệu chứng có thể bao gồm:

Khóc thét
Thay đổi tính cách
Thay đổi cấu trúc khuôn mặt
Mắt nhìn ngang
Đau đầu
Co rút cơ
Tăng trưởng chậm
Ăn kém
Li bì
Kích thích, cáu gắt
Mất khả năng phối hợp
Tiểu không tự chủ
Đầu to hơn bình thương
Khó thức giấc
Buồn nôn, nôn
Co giật
Giảm tập trung

Người trẻ tuổi và trung niên

Đau đầu kéo dài
Mất phối hợp
Đi lại khó khăn
Các vấn đề về bàng quang
Vấn đề về thị lực
Trí nhớ kém
Khó tập trung

Não úng thủy áp lực bình thường

Loại này phát triển từ từ và thường gặp ở người trên 60 tuổi. Một trong những dấu hiệu sớm nhất là đột ngột té ngã nhưng không mất ý thức. Các dấu hiệu khác bao gồm:

Thay đổi dáng đi
Rối loạn chức năng thần kinh, ví dụ như vấn đề về trí nhớ
Khó kiểm soát tiểu tiện, đại tiện
Đau đầu

Chẩn đoán

Nếu bạn nghi ngờ bạn hoặc con bạn bị não úng thủy, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng để đánh giá các dấu hiệu và triệu chứng. Ở trẻ em, bác sĩ sẽ khám thóp, phản xạ, và đo vòng đầu.

Một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh có thể được sử dụng như siêu âm thóp, cộng hưởng từ hoặc chụp cắt lớp vi tính.

Điều trị

Não ũng thủy có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Điều trị không thể đảo ngược tổn thương não đã xuất hiện. Mục đích của điều trị là phòng ngừa những tổn thương não xuất hiện thêm, bao gồm các giải pháp tái lưu thông dịch não tủy ví dụ như dẫn lưu não thất.

Tiên lượng

Tiên lượng tùy thuộc vào mức độ của các triệu chứng. Nhiều trẻ sẽ bị những tổn thương não vĩnh viễn. Cần làm việc với chuyên gia nhi khoa, giáo viên giảng dạy, các chuyên gia tâm thần, nhà vật lí trị liệu… để học các kiểm soát các di chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Người lớn bị các triệu chứng nặng của não úng thủy có thể cần làm việc với chuyên gia để có thể có các biện pháp chăm sóc kéo dài, đặc biệt là những người bị mất trí nhớ.

Hậu quả lâu dài của bệnh có thể rất thay đổi tùy vào mỗi cá nhân. Vì vậy, bạn nên gặp bác sĩ để được biết chính xác về tiên lượng của bản thân.

Phòng bệnh

Bạn không thể phòng được não úng thủy nhưng bạn có thể giảm nguy cơ của bạn cũng như con của mình.

Cần đảm bảo chăm sóc trước sinh để làm giảm nguy cơ sinh non, có thể dẫn đến não úng thủy .

Tiêm vaccin phòng bệnh và các nhiễm trùng có liên quan đến não úng thủy. Khám định kì để phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý có thể đặt bạn vào nguy cơ bị não úng thủy.

Sử dụng các thiết bị bảo hộ, ví dụ như mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn để phòng chấn thương đầu khi tham gia giao thông.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP