Những nguyên nhân gây đau nửa đầu

Có phải đây vẫn là cách giúp bạn kiểm soát chứng đau nửa đầu: ngủ đủ giấc, tập thể dục hoặc dùng caffein để tránh những cơn đau đầu dữ dội và các triệu chứng đau nửa đầu khác. Tuy nhiên không phải lúc nào những cố gắng này cũng giúp làm giảm cơn đau của bạn. Có thể bạn không biết rằng có nhiều tác nhân gây đau nửa đầu phổ biến có thể có hoặc không đóng vai trò trong các cơn đau của bạn, chúng cũng có thể tác động đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau.

Tác nhân gây đau nửa đầu là gì?

Tác nhân gây đau nửa đầu có thể đến từ nhiều yếu tố, bên ngoài hoặc bên trong cơ thể. Một số yếu tố kích hoạt có thể là chế độ ăn uống của bạn, trong khi những yếu tố khác có thể là do hành vi, liên quan đến các yếu tố như: giấc ngủ, tập thể dục hoặc thậm chí là tình dục. Cùng với đó, vẫn còn những tác nhân khác có liên quan đến môi trường vật lý của bạn, chẳng hạn như một số mùi, âm thanh, đèn sáng hoặc nhấp nháy. Những loại kích hoạt này có thể là khó tránh nhất, vì bạn có thể gặp chúng một cách bất ngờ.

Tại sao các yếu tố kích hoạt đơn lẻ không phải lúc nào cũng dẫn đến cơn đau nửa đầu?

Nhiều người nghĩ rằng cách tốt nhất để kiểm soát chứng đau nửa đầu là biết các yếu tố kích hoạt và tránh chúng. Nhưng một yếu tố kích hoạt có thể không phải lúc nào cũng gây ra cơn đau nửa đầu mọi lúc và các yếu tố kích hoạt của bạn cũng có thể thay đổi theo thời gian. Trên thực tế, có khả năng là bạn sẽ không bị đau nửa đầu trừ khi bạn tiếp xúc với nhiều hơn một yếu tố kích hoạt.

Các nhà nghiên cứu đã mô tả nguyên nhân “đa yếu tố” của chứng đau nửa đầu có nghĩa là có thể coi các yếu tố kích hoạt của bạn là các yếu tố rủi ro cá nhân để gây ra cơn đau nửa đầu. Một khi bạn hiểu được từng yếu tố kích hoạt có thể ảnh hưởng đến mình, bạn có thể tìm ra sự kết hợp của những yếu tố rủi ro thường tạo ra cơn đau nửa đầu cho bạn.

Những tác nhân gây ra chứng đau nửa đầu của bạn

Danh sách các tác nhân gây đau nửa đầu tiềm ẩn là một danh sách dài và danh sách các sự kết hợp có thể xảy ra thậm chí còn dài hơn. Nhưng chú ý đến các tác nhân khác nhau có thể xảy ra cùng lúc có thể giúp kiểm soát chứng đau nửa đầu tốt hơn. Dưới đây là một số “yếu tố nguy cơ” đau nửa đầu chính cần lưu ý.

1. Ngủ quá nhiều hoặc quá ít

Một số người bị chứng đau nửa đầu khi họ ngủ ít hơn bình thường. Nhưng ngủ nhiều hơn bình thường cũng có tác hại tương tự, chẳng hạn như khi bạn ngủ nướng vào cuối tuần trong khi bạn bị thiếu ngủ trong suốt cả tuần. Tính nhất quán là điều quan trọng nhất khi nói đến giấc ngủ đối với những người bị chứng đau nửa đầu.

2. Nhịn đói

Nhịn đói quá lâu cũng được coi là tác nhân gây đau nửa đầu. Cũng giống như lịch trình ngủ, việc ăn các bữa chính và đồ ăn nhẹ vào cùng một thời điểm mỗi ngày cũng giúp ích cho bạn. Bạn có thể thay thế bằng một bữa ăn nhẹ trong trường hợp bữa ăn bị trì hoãn.

3. Tăng hoặc giảm căng thẳng

Căng thẳng cảm xúc là một trong những tác nhân gây đau nửa đầu phổ biến nhất. Các sự kiện gây căng thẳng dẫn đến một số hóa chất được giải phóng trong não có thể dẫn đến các triệu chứng đau nửa đầu. Tuy nhiên các triệu chứng có thể giảm đi khi mức độ của các hóa chất này giảm xuống, chẳng hạn như khi bạn thư giãn sau một ngày làm việc căng thẳng.

4. Quá ít hoặc quá nhiều caffein

Nếu bạn tiêu thụ caffein thường xuyên, việc bỏ qua hoặc trì hoãn uống cà phê, trà hoặc nước ngọt thông thường có thể dẫn đến đau đầu. Đó là bởi vì các mạch máu của bạn đã quen với lượng caffein có thể dự đoán và không hoạt động tốt nếu không có nó. Caffein cũng có thể làm dịu các triệu chứng đau nửa đầu nhưng không nên sử dụng thường xuyên cho mục đích này.

5. Mất nước

Khoảng một phần ba số người bị chứng đau nửa đầu cho rằng việc mất nước là nguyên nhân gây ra chứng đau nửa đầu. Đối với một số người, thậm chí mất nước nhẹ cũng có thể dẫn đến đau đầu. Vì vậy điều quan trọng là phải luôn mang theo nước bên mình và theo dõi lượng nước uống nếu bạn nghĩ rằng mình có thể dễ mắc phải chứng đau nửa đầu này.

6. Tập thể dục nặng

Tập thể dục thường xuyên có thể có lợi cho những người bị chứng đau nửa đầu vì nó dẫn đến việc giải phóng các hóa chất giảm đau tự nhiên gọi là endorphin trong não của bạn. Nhưng đột nhiên hoạt động nhiều hơn hoặc hoạt động cường độ cao hơn bình thường có thể khiến giải phóng hormone gây căng thẳng hoặc có khả năng dẫn đến đói hoặc mất nước. Tất cả các cơ chế tiềm ẩn có thể gây ra các triệu chứng đau nửa đầu.

7. Thay đổi nồng độ hormone

Phụ nữ có nhiều khả năng bị chứng đau nửa đầu hơn nam giới và có tới 75% phụ nữ có xu hướng gặp các triệu chứng đau nửa đầu trong khoảng thời gian có kinh nguyệt. Một số phương pháp ngừa thai giúp ổn định nồng độ hormone và ngăn ngừa hoặc giảm các triệu chứng đau nửa đầu. Vì vậy bạn có thể hỏi ý kiến bác sĩ về biện pháp này.

8. Đồ uống có cồn

Đồ uống có cồn, đặc biệt là rượu vang, là tác nhân gây đau nửa đầu phổ biến. Bạn nên chú ý đến mức độ liên quan của việc uống rượu với các triệu chứng đau nửa đầu và thực hiện bất kỳ điều chỉnh cần thiết nào đối với thói quen uống rượu của bạn cho phù hợp.

9. Một số loại thực phẩm

Một số loại thực phẩm, chẳng hạn như: pho mát lâu năm, thịt ướp muối hoặc bất kỳ thứ gì có chứa bột ngọt, được nhiều người công nhận là tác nhân gây đau nửa đầu. Tuy nhiên, bất kỳ thực phẩm hoặc thành phần thực phẩm nào, chẳng hạn như chất phụ gia hoặc chất bảo quản, cũng có thể là nguyên nhân gây ra chứng đau nửa đầu cho bạn. Bằng cách theo dõi những gì bạn ăn trong một thời gian dài, bạn có thể kết nối một số chế độ ăn uống nhất định với các triệu chứng đau nửa đầu của mình.

10. Hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc thụ động

Hút thuốc hoặc tiếp xúc trực tiếp với khói thuốc lá có thể gây ra chứng đau nửa đầu cho một số người. Tuy nhiên việc tiếp xúc với khói thuốc gián tiếp từ các nguồn khác cũng có thể là nguyên nhân.

11. Nhiệt độ quá cao

Thời tiết nóng có thể dẫn đến mất nước và có thể tự gây ra chứng đau nửa đầu đối với một số người. Nếu thời tiết nóng có liên quan đến các triệu chứng đau nửa đầu của bạn, bạn có thể điều chỉnh thói quen, lối sống. Ví dụ như: thử làm việc vặt vào sáng sớm hoặc tối muộn, tránh ra ngoài vào những thời điểm nắng nóng nhất trong ngày.

12. Thay đổi thời tiết

Nhiều loại thời tiết khác nhau thay đổi thường xuyên có thể là tác nhân gây đau nửa đầu, bao gồm thay đổi nhiệt độ, biến động độ ẩm, bão và thay đổi áp suất khí quyển. Bạn không thể làm bất cứ điều gì để tránh những tác nhân về thời tiết này. Tuy nhiên, bạn có thể nhận biết về chúng và dùng bất kỳ loại thuốc nào theo chỉ định, nếu bạn cảm thấy các triệu chứng đau nửa đầu bắt đầu.

13. Đèn sáng hoặc âm thanh lớn

Đèn sáng hoặc nhấp nháy là tác nhân gây đau nửa đầu được công nhận rộng rãi, cũng như âm thanh lớn từ các nguồn như xây dựng hoặc âm nhạc. Nếu những yếu tố này ảnh hưởng đến bạn, tốt nhất bạn nên cố gắng tránh những tình huống có thể tồn tại những loại tác nhân này.

14. Đau cổ

Mặc dù đau cổ có thể là một triệu chứng đau nửa đầu nhưng nó cũng có thể là tác nhân kích hoạt đối với một số người (nghĩa là đau cổ do các nguyên nhân không liên quan đến chứng đau nửa đầu có thể dẫn đến đau đầu hoặc các triệu chứng khác). Bạn có thể tránh hoặc cải thiện một số dạng đau cổ bằng cách điều chỉnh gối hoặc tư thế ngủ và đảm bảo tư thế tốt khi làm việc với máy tính hoặc nhìn vào điện thoại.

15. Mùi

Một số mùi nhất định, từ mùi thức ăn đến nước hoa, gây ra chứng đau nửa đầu ở một số người. Nếu điều này là tác nhân gây đau nửa đầu cho bạn, hãy cố gắng hết sức để tránh các tác nhân đã biết, bao gồm cho đồng nghiệp của bạn biết về bất kỳ sự nhạy cảm nào với nước hoa hoặc mùi hương.

Bạn có thể kiểm soát được cơn đau nửa đầu hay không?

Một số tác nhân gây đau nửa đầu, chẳng hạn như thời tiết, là không thể tránh khỏi và ngay cả khi bạn tránh xa những tác nhân có thể tránh được, bạn vẫn có thể bị cơn đau tấn công. Lý do khiến việc quản lý chứng đau nửa đầu trở nên khó khăn là có nhiều dạng di truyền của chứng đau nửa đầu và nhiều tác nhân tiềm ẩn có thể tác động đến hệ thần kinh, dẫn đến chứng đau nửa đầu.

Cho đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được các biến thể di truyền phổ biến nhất gây ra chứng đau nửa đầu trong dân số. Mặc dù bệnh đau nửa đầu rất phức tạp, nhưng nói một cách đơn giản, những người mắc chứng đau nửa đầu có bộ não dễ bị kích thích (nghĩa là nó phản ứng ở ngưỡng thấp hơn so với người không bị đau nửa đầu).

Trạng thái quá kích thích dẫn đến chứng đau nửa đầu được cho là do di truyền, nhưng có khả năng hàng trăm, thậm chí hàng nghìn gen góp phần tạo nên khuynh hướng dẫn đến chứng đau nửa đầu.

Thay đổi lối sống để ngăn ngừa các cơn đau nửa đầu

Các thói quen lối sống lành mạnh sẽ giúp một bộ não dễ kích động luôn hoạt động bình thường. Ngoài việc tìm kiếm các yếu tố kích hoạt, bạn có thể giảm các cuộc tấn công hoặc mức độ nghiêm trọng của các tác nhân bằng cách:

Tuân thủ thời gian có các bữa ăn và đồ ăn nhẹ theo một lịch trình thường xuyên
Một lịch trình ngủ được duy trì tốt (tránh ngủ bù vào cuối tuần)
Uống đủ nước
Tập thể dục thường xuyên
Thư giãn bằng các bài tập khí công hoặc yoga,...

Thay đổi lối sống có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc kiểm soát chứng đau nửa đầu, nhưng chúng không phải là thuốc chữa bách bệnh. Hỏi ý kiến bác sĩ để tìm ra sự kết hợp giữa các loại thuốc, thói quen sinh hoạt và các phương pháp điều trị như điều hòa thần kinh hoặc liệu pháp tâm lý phù hợp nhất với bạn.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP