Những sự thật có thể bạn chưa biết về bộ não

Não bộ là một cơ quan vừa phức tạp vừa bí ẩn trong cơ thể chúng ta. Các nhà khoa học đã có nhiều nghiên cứu về bộ não nhưng thực tế vẫn còn rất nhiều ẩn số chưa có lời giải đáp.

1. Trực giác là hoàn toàn có thật

Khi bản thân bạn đột nhiên cảm nhận “một điều gì đó không bình thường”, liệu có phải bạn đang tự tưởng tượng ra hay không? Theo các nghiên cứu, những cảm giác trên là kết quả của quá trình não bộ chúng ta lưu trữ, xử lý và thu nạp thông tin mà không cần đến “sự tỉnh táo” của não bộ để nhận diện. Những trực giác này có thể dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ hoặc những tín hiệu từ bên ngoài – một dạng phản ứng nhanh của cơ thể. Nhiều nghiên cứu hiện tại vẫn đang tiến hành các dự án khoa học để hiểu thêm về cơ chế phía sau bản năng của chúng ta, từ đó nâng cao khả năng lựa chọn chính xác. 

2. Tuy nhiên, khả năng ngoại cảm không hề có thật

Trực giác là có thật, vậy khả năng ngoại cảm của chúng ta thì sao? Theo một nghiên cứu, 41% người Mỹ tin vào khả năng ngoại cảm (bao gồm phép đọc tâm trí, dự đoán được những điều có thể xảy ra và khả năng biết trước tương lại). Tuy nhiên không có một bằng chứng khoa học vào về khả năng này được tìm thấy. Những nhà khoa học tại đại học Harvard gần đây đã kiểm tra bằng một bài test về trí tưởng tượng của não bộ khi để cho não bộ của những người tham gia phản ứng với các kích thích của giác quan (ví dụ như cho những người thân của nhau cùng nhìn vào một bức ảnh). Và các kết quả chụp cộng hưởng từ không tìm thấy sự khác biệt nào.

3. Não bộ có thể ghi lại những thông tin dạng tiềm thức

Những thông tin dạng tiềm thức (một đoạn chữ ngắn, một bức ảnh chụp thoáng qua trên màn hình lần đầu tiên được sử dụng để quảng cáo trong những năm 1950) có thể đến nhanh hơn nhận thức của bạn. Mặc dù hiệu lực của những thông tin dạng này được đưa ra tranh cãi khá nhiều, gần đây một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng có thể chúng có hiệu quả. Một nghiên cứu tại đại học Yale cho thấy chức năng sinh lý và khả năng tự nhận thức của những người tham gia nghiên cứu lớn tuổ tăng lên sau khi được xem một loạt những thông tin tích cực liên quan đến vấn đề tuổi tác. Tại một thiử nghiệm khác, các vận động viên có thể tập thể dục lâu hơn khi được đưa những thông tin kích thích tiềm thức.

4. Tăng huyết áp ảnh hưởng đến chức năng của não

Không hề ngạc nhiên khi biết được mối quan hệ giữa tăng huyết áp và sự khỏe mạnh của não bộ. Tăng huyết áp có những ảnh hưởng xấu đến nhận thức của chúng ta, đồng thời làm tăng nguy cơ chứng mất trí nhớ và đột quỵ. Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường chức năng tuần hoàn, giảm nguy cơ tăng huyết áp và bảo vệ não bộ. Cộng thêm môt lý do nữa để chúng ta hiểu được việc tuân thủ một chế độ ăn uống và tập luyện khỏe mạnh quan trọng như thế nào.

5. Sự khỏe mạnh của não bộ có thể bắt đầu từ ruột

Các nhà khoa học đã và đang tiết lộ nhiều hơn nữa những thông tin về việc các vi khuẩn đường ruột đã ảnh hưởng như thế nào đến não bộ. Mặc dù cần thêm nhiều nghiên cứu nữa, nhưng những thử nghiệm trên động vật đã chỉ ra cho chúng ta rất nhiều điều về việc vi khuẩn đường ruột có thể ảnh hưởng đến mọi thứ từ cảm xúc đến mức độ muộn phiền, thậm chí là cách chúng ta phản ứng với căng thẳng thế nào. Chế độ ăn có ảnh hưởng trực tiếp lên đến các vi khuẩn đường ruột, đặc biệt là chế độ ăn giàu prebiotic và probiotic giúp chống lại được trầm cảm hoặc phiền toái trong tâm trí. Một số vi khuẩn đường ruột khác thậm chí có thể ảnh hưởng đến tự kỷ hoặc những rối loạn tâm thần trong não bộ.

6. Mũ bảo hiểm không thể bảo vệ não khỏi các chấn động

Theo nghiên cứu của các chuyên gia, mũ bảo hiểm thực tế không thể giúp chúng ta giảm được sự va đập của não bộ trong hộp so khi xảy ra chấn động. Tuy nhiên không nhiều người nhận ra được điều này, chỉ một phần tư người được hỏi trong một cuộc điều tra tại Mỹ biết được. Điều này cũng được thông báo cho các cầu thủ đá bóng rằng mũ bảo vệ không giúp giảm thiểu được các chấn thương nhưng nhiều công ty vẫn đang sản xuất và quảng cáo nó đem lại hiệu quả khi sử dụng. Vậy vấn đề ở đây nên hiểu như thế nào? Mũ bảo hiểm sẽ giúp ngăn chặn những tổn thương dẫn đến vỡ xương sọ, phần nào ngăn chặn tổn thương đến não bộ.

8. Kích thước của bộ não có quan trọng?

Một câu hỏi gây nhiều tranh cãi trong các cuộc thảo luận là kích thước bộ não có ảnh hưởng đến trí thông minh của chúng ta hay không? Bác sĩ Tarawneh cho biết: Kích thước não bộ không hề có mối liên quan với trí thông minh hay khả năng học hỏi những điều mới mẻ. So sánh não bộ của những người nổi tiếng trên thế giới, các nhà văn, nhà báo sau khi phẫu thuật đã chỉ ra rằng không hề có mối liên quan giữa trí thông minh và kích thước bộ não. Thậm chí giữa các loài khác nhau, khi so sánh về tỉ lệ giữa bộ não và cơ thể, những loài vật thông minh hơn không hề có bộ não to hơn những loài còn lại.

9. Kích thước não bộ khiến các em bé dễ sinh non

Lý thuyết về “giai đoạn thứ 4 của thai kỳ” đã đưa ra giả thuyết rằng các em bé có thể sinh non trong khi cơ thể còn rất mỏng manh. Một chuyên gia cho biết: Tôi luôn nói với các bà mẹ rằng tất cả các em bé đều sinh non. Bạn thử so sánh mà xem, một con ngựa vừa đẻ ra có thể đi được ngay từ những ngày đầu nhưng các em bé thì hoàn toàn không làm như vậy được. Trẻ sơ sinh không thể đi hay chạy, thậm chí không thể ợ mà thiếu sự giúp đỡ từ bố mẹ. Ngựa tồn tại dựa vào cơ thể còn con người chúng ta tồn tại phụ thuộc vào bộ não. Vì vậy cơ thể đã tiến hóa để loại bỏ những đứa trẻ thiên tài ra khỏi tử cung sớm trước khi đầu chúng lớn đến mức có nguy cơ mắc kẹt trong tử cung.

10. Bộ não không trưởng thành cho đến tuổi 25

Cơ thể chúng ta đã phát triển đầy đủ cho đến tuổi trưởng thành, tuy nhiên bộ não vẫn chưa hề hoàn thiện chức năng cho đến tuổi 25. So sánh với những bộ phận khác, não bộ của bạn vẫn tiếp tục phát triển cho dù bạn đã 20 tuổi. Các chuyên gia cho biết, bộ não phát triển từ phía sau đến phía trước, kết thúc phát triển ở vùng não bộ. Vùng não bộ chịu trách nhiệm cho những suy nghĩ ở mức độ cao cấp hơn, đề cập đến những chức năng như đánh giá, xử lý vấn đề, lập kế hoạch phức tạp, suy nghĩ tổ chức, phát triển cá nhân và điều khiển sự việc. Hệ thần kinh tưởng thưởng của não bộ là vùng hoạt động mạnh mẽ nhất trong giai đoạn thanh niên nhưng sẽ trở về mức độ bình thường cho đến giữa những năm 20 tuổi. Bởi vậy mỗi cá nhân sẽ trở nên kém nhạy cảm với các áp lực tương tự và dễ dàng điều khiển các nguy cơ trong khoảng những năm 20 so với giai đoạn vị thành niên.

11. IQ không hề cố định

Mặc dù các nghiên cứu vẫn đang trên đường tìm kiếm câu trả lời cho nguồn gốc trí thông minh, hiểu biết về IQ và trí thông minh cho biết nó không hề cố định mà sẽ thay đổi trong suốt cuộc đời. Thực tế nhiều nhà nghiên cứu vẫn đang tranh cãi rằng không có gì giống như IQ, tất cả những kinh nghiệm, những điều chúng ta học hỏi được đều có thể thay đổi theo thời gian. Chế độ ăn uống và những yếu tố của môi trường hoàn toàn có thể ảnh hưởng đến IQ. 

12. Nam và nữ không hề học tập khác nhau

Có rất nhiều sự khác biệt giữa nam và nữ, tuy nhiên điều này không có nghĩa là khả năng học tập cũng khác nhau. Nhìn chung, kích thước não bộ ở nam lớn hơn nữ, trong khi vỏ não của nữ dày hơn của nam. Các chuyên gia cho biết, sự khác biệt ở đây không chỉ về cấu trúc giải phẫu. Nam và nữ có sự mở rộng theo các hướng khác nhau, ví dụ phụ nữ giải quyết tốt các vấn đề về khả năng ngôn ngữ và viết, trong khi nam giới tốt hơn trong giải quyết vấn đề và các kĩ năng về thị giác, thính giác. Tuy nhiên các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, cả hai giới đều có khả năng toán học như nhau, não bộ của nam và nữ có nhiều điểm chung hơn là khác biệt và có rất nhiều biến đổi giữa các cá nhân cùng giới.

13. Những trò chơi trí tuệ không hề khiến bạn thông minh hơn

Có thể bạn nghĩ rằng việc chơi tốt các trò chơi như Sudoku hay giải ô chữ sẽ giúp tăng khả năng của não bộ. Tuy nhiên đáng tiếc là nó không hề như vậy. Giả sử bạn thích chơi giải ô chữ và chơi nó hàng ngày, việc đó chỉ làm cho kĩ năng chơi trò chơi này của bạn tốt hơn, nhanh hơn. Giới hạn của trò chơi chỉ là nỗ lực tinh thần mà bạn dành cho thử thách chứ không hề giúp bạn xây dựng vốn từ vựng, không có khả năng mở rộng các lập luận cấp cao hơn chẳng hạn như đưa ra quyết định, lập kế hoạch hoặc đánh giá. Một ví dụ khác: Ngay cả khi bạn nhớ giỏi vị trí của khối lập phương đỏ nằm trên màn hình, điều đó không có nghĩa là bạn sẽ luôn nhớ mình đặt chìa khóa xe ở đâu. Nhóm một số nhà nghiên cứu đã kí vào báo cáo bác bỏ thông báo rằng các trò chơi trí tuệ có thể làm chậm lại việc suy giảm nhận thức của mỗi chúng ta vì hiện tại vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh điều này.

14. Tương tác xã hội rất tốt cho não bộ

Khi trở nên già đi, nếu bạn muốn duy trì được sự sắc sảo của bản thân thì các kích thích từ xã hội cũng vô cùng quan trọng chứ không đơn giản chỉ là tích lũy thêm kiến thức cho mình. Các nhà khoa học đã chứng minh, những hoạt động xã hội có ý nghĩa thực sự sẽ duy trì hoặc tăng cường chức năng của não bộ. Trung tâm trí nhớ trong bộ não ở người trung tuổi duy trì kích thước não bộ và chỉ tăng trưởng khiêm tốn trong trường hợp có tham gia các hoạt động xã hội có ý nghĩa. Vì vậy, hoạt động tình nguyện, thăm bạn bè và gia đình, hoạt động xã hội thực sự giúp ích cho não bộ khi chúng ta già đi.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp