Vì sao chúng ta mơ?

Giấc mơ sẽ mạnh nhất trong giai đoạn ngủ REM (hay còn gọi là giai đoạn chuyển động mắt nhanh), khi đó, bạn cũng khó có khả năng nhớ/hồi tưởng được giấc mơ của mình. Vai trò của giấc ngủ đã được xác nhận trong việc điều chỉnh quá trình chuyển hóa, điều hòa huyết áp, chức năng não bộ và nhiều khía cạnh sức khỏe khác. Tuy nhiên, việc lý giải vai trò của những giấc mơ dường như là một công việc khó khăn hơn với các nhà nghiên cứu.

Khi bạn thức, những suy nghĩ của bạn sẽ diễn ra theo một logic nhất định. Khi bạn ngủ, não bạn vẫn hoạt động, nhưng những suy nghĩ của bạn (những giấc mơ) thường sẽ không có ý nghĩa gì cả, hoặc có rất ít ý nghĩa. Điều này có thể là do trung tâm cảm xúc của não đã kích hoạt các giấc mơ nhiều hơn là kích hoạt vùng não logic.

Mặc dù vẫn chưa có bằng chứng cụ thể, nhưng những giấc mơ thường là những câu chuyện dựa vào những hoạt động thực tế, những cuộc trò chuyện hoặc những vấn đề mà bạn đang gặp phải trong cuộc sống. Tuy nhiên, có một vài giả thuyết về vai trò của những giấc mơ.

Vai trò của giấc mơ

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa đồng ý hoàn toàn về mục đích của những giấc mơ là gì. Tuy vậy, vẫn có một vài giả thuyết được nhiều người tin tưởng.

Giấc mơ là một cách trị liệu

Giấc mơ có thể là cách giúp bạn đối mặt với những thay đổi về cảm xúc trong cuộc sống. Vì khi bạn thức, não bạn sẽ có nhiều cảm xúc hơn nên não có thể sẽ tạo ra những mối liên kết với cảm xúc mà khi bạn tỉnh táo bạn không thể làm được.

Giấc mơ là cách luyện tập phản ứng “chống lại hay bỏ chạy” (fight-or-flight)

Vùng não hoạt động mạnh nhất trong giấc mơ chính là vùng hạch hạnh nhân. Hạch hạnh nhân là phần não có liên quan đến bản năng sinh tồn và đáp ứng “chống lại hay bỏ chạy” (fight-or-flight)

Một giả thiết đã gợi ý rằng vì trong khi ngủ, hạch hạnh nhân sẽ hoạt động nhiều so với khi bạn thức, nên giấc mơ có thể là cách giúp bạn chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với các mối nguy hại trong đời sống thật

May mắn là, não bộ sẽ gửi đi các tín hiệu thần kinh trong chu kỳ ngủ REM, giúp thư giãn các cơ bắp của bạn. Đó là lý do vì sao bạn không cố chạy trốn trong khi bạn đang ngủ.

Giấc mơ sáng tạo

Một giả thiết khác lý giải tại sao chúng ta lại mơ cho rằng, đó là cách giúp phát huy trí sáng tạo. Các nghệ sỹ ở tất cả các lĩnh vực lựa chọn giấc mơ là nguồn cảm ứng sáng tạo của đa số các tác phẩm của họ. Bản thân bạn cũng có thể sẽ gặp phải những khoảnh khắc rất kỳ lạ trong giấc mơ, từ đó có thể có ý tưởng nảy sinh một bộ phim hoặc một bản nhạc.

Khi bạn nằm mơ, bạn sẽ không sử dụng tư duy logic của mình – đây cũng là yếu tố làm hạn chế sự sáng tạo của bạn. Do vậy, các suy nghĩ và ý tưởng trong giấc mơ của bạn sẽ không có giới hạn.

Giấc mơ hỗ trợ trí nhớ

Một giả thuyết được biết đến rộng rãi về mục đích của giấc mơ là giấc mơ sẽ giúp bạn lưu giữ những ký ức quan trọng, những kiến thức bạn vừa học, “xóa bỏ” những ký ức không quan trọng và sắp xếp lại các suy nghĩ và cảm xúc phức tạp.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, giấc ngủ giúp lưu giữ trí nhớ. Nếu bạn mới học một thông tin mới và sau đó đi ngủ, bạn sẽ có thể nhớ thông tin đó lâu hơn so với việc bắt bạn phải ghi nhớ thông tin đó mà chưa đi ngủ.

Cơ chế cụ thể về việc giấc mơ giúp lưu giữ trí nhớ như thế nào đến nay vẫn chưa được làm rõ. Nhưng, giấc mơ có thể giúp não bộ lưu giữ các thông tin quan trọng một cách hiệu quả hơn, đồng thời ngăn chặn những kích thích gây cản trở trí nhớ và quá trình học tập.

Tại sao lại gặp ác mộng?

Giấc mơ giúp bạn đối phó với cảm xúc, trí nhớ và các thông tin khác, nghe có vẻ rất có ích. Nhưng đôi khi, bạn sẽ gặp phải những cơn ác mộng – một giấc mơ thường sẽ đi kèm với cảm giác đáng sợ hoặc buồn rầu. Những cơn ác mộng thường có nguyên nhân là do tình trạng căng thẳng, lo âu hoặc do phản ứng với một số loại thuốc.

Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên gặp ác mộng, bạn có thể đang mắc phải các rối loạn về giấc ngủ. Thường xuyên gặp phải những giấc mơ đáng sợ có thể được coi là rối loạn về giấc ngủ nếu:

Cơn ác mộng khiến bạn lo sợ về việc đi ngủ
Cơn ác mộng thường xuyên làm cản trở giấc ngủ của bạn.
Cơn ác mộng đi kèm với các vấn đề khác về giấc ngủ hoặc về tâm lý.

Rất nhiều người thỉnh thoảng sẽ gặp phải ác mộng trong suốt cả cuộc đời, Tuy nhiên, Hiệp hội Giấc ngủ Mỹ thống kê rằng, chỉ khoảng 5% dân số thường xuyên gặp phải ác mộng được coi là rối loạn giấc ngủ.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP