Viêm đường tiết niệu là gì và có nguy hiểm không?

Viêm đường tiết niệu là gì?

Viêm đường tiết niệu (nhiễm trùng đường tiết niệu) là tình trạng viêm nhiễm, do vi khuẩn E.coli gây lên tại hệ tiết niệu, bao gồm: 2 quả thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo.

Hình ảnh mô tả viêm đường tiết niệu.

Thận có chức năng lọc máu, và lọc các chất thải ra khỏi máu, các sản phẩm chuyển hóa đạm, chất điện giải để hình thành nước tiểu. Nước tiểu khi đi qua các ống lọc trong thận trở nên cô đặc dần, theo niệu quản đến dự trữ ở bàng quang. Khi bàng quang đầy, phản xạ các cơ thành bàng quang co thắt, gây ra cảm giác buồn tiểu, biểu hiện việc báo hiệu chúng ta phải đi tiểu, giải phóng nước tiểu ra ngoài qua niệu đạo.

Trong điều kiện thông thường, nước tiểu là hoàn toàn vô trùng. Thế nhưng, khi có sự hiện diện của vi khuẩn trong nước tiểu sẽ gây ra viêm đường tiết niệu, hay còn gọi là nhiễm khuẩn tiết niệu.

Nhiễm khuẩn tiết niệu có nhiều cách phân loại:

Phân loại theo vị trí: Nhiễm trùng niệu trên, bao gồm: viêm bể thận-thận cấp; viêm thận- bể thận mạn tính; viêm thận ngược chiều; áp xe thận; thận hư mủ, và nhiễm trùng niệu dưới bao gồm: viêm bàng quang; viêm niệu đạo; viêm tinh hoàn; viêm tiền liệt tuyến.

Phân loại theo diễn biến: Nhiễm trùng niệu không biến chứng và nhiễm trùng niệu biến chứng, là nhiễm trùng niệu tái phát đi tái phát lại nhiều đợt, hay gặp ở người có những bất thường về hệ tiết niệu; đặt catheter; rối loạn thần kinh bài tiết, các bệnh nhân này thường nằm trong bệnh viện.

Phân loại theo độ tái phát: Nhiễm khuẩn niệu riêng lẻ; nhiễm khuẩn niệu tái đi tái lại; nhiễm khuẩn niệu tái phát; nhiễm khuẩn niệu tái diễn.

Viêm đường tiết niệu có nguy hiểm không?

Tỷ lệ những người mắc bệnh viêm đường tiết niệu ngày càng gia tăng và phổ biến ở mọi đối tượng, lứa tuổi từ già đến trẻ, nam nữ. Viêm đường tiết niệu nếu không được điều trị đúng cách, kịp thời, để lâu ngày có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh. Cụ thể:

– Nhiễm trùng đường tiểu dưới ở phụ nữ không có bất thường hệ niệu, hay chủ mô thận thì có thể lành tính, bệnh thường điều trị khỏi.

– Trái lại, nhiễm trùng niệu xảy ra ở những bệnh nhân có sẵn những yếu tố thuận lợi trước đó, có thể dẫn đến những biến chứng nặng, đôi khi ảnh hưởng đến tính mạng. Các nguy cơ và biến chứng của nhiễm trùng niệu rất nhiều, có thể là: độc lực của vi khuẩn gây phá huỷ chủ mô thận, hoại tử nhú thận, gây tắc nghẽn, hoặc suy giảm chức năng thận. Nếu tình trạng này kéo dài, có thể dẫn đến hệ quả suy thận vĩnh viễn hay phải cắt bỏ thận.

– Nếu sự hiện diện dai dẳng của vi khuẩn tại hệ niệu, không được điều trị đúng và đủ liều kháng sinh, vi khuẩn dễ đi vào máu, gây nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng và tử vong.

– Viêm đường tiết niệu ở nam giới, có thể diễn tiến đến áp-xe tiền liệt tuyến, viêm tinh hoàn, viêm mào tinh…, làm bít tắc ống dẫn tinh, tăng nguy cơ gây vô sinh.

– Nhiễm trùng tiểu ở phụ nữ có thai, có nguy cơ gây nhiễm trùng ối, nhiễm trùng bào thai, tăng nguy cơ vỡ ối sớm, sinh non…

Đối tượng và nguyên nhân viêm đường tiết niệu

Viêm đường tiết niệu xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn nam giới, do nữ giới có cấu tạo đường niệu đạo ngắn và thẳng hơn(3.8cm) so với niệu đạo của nam giới (20cm), gần hậu môn nên dễ bị vi khuẩn tấn công gây bệnh. Theo thống kê, có khoảng 20 – 40 % phụ nữ từng bịbệnh lý viêm đường tiết niệu.

Đa phần, bệnh viêm đường tiết niệu do vi khuẩn E.coli gây ra. Vi khuẩn E.coli đi từ phân trong đại tràng vào bộ phận sinh dục ngoài, gây viêm niệu đạo, bàng quang, rồi sau đó xâm nhập và lây lan lên các bộ phận trên.

Một số vi khuẩn khác cũng có thể gây ra bệnh viêm đường tiết niệu, nhưng ít hơn đó là vi khuẩn đường ruột ký sinh ở ruột già. Nguyên nhân gây bệnh cũng có thể là do các bệnh lý khác như: sỏi tiết niệu, phì đại tuyến tiền liệt, bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, suy giảm miễn dịch…

Trẻ em

Trẻ nam có tỷ lệ mắc viêm đường tiết niệu cao hơn nữ.

– Trẻ sơ sinh < 5 tuổi: thời kỳ này thường ít xảy ra nhiễm trùng niệu. Nếu có thì trẻ nam có tỷ lệ cao hơn, do những dị dạng của đường niệu, làm nước tiểu dễ ứ đọng lại và là môi trường lý tưởng để vi trùng cư trú.

– Trẻ đi học: tỷ lệ viêm tiết niệu ở nhóm trẻ mới bắt đầu đi học cao hơn cộng đồng, có lẽ liên quan đến vấn đề vệ sinh cá nhân.
Nam giới

Nam giới đến 65 tuổi: ở nhóm này tỷ lệ viêm đường tiết niệu trong nam giới khá thấp, thường do những bất thường giải phẫu hệ tiết niệu. Bệnh sỏi đường tiết niệu, bệnh tiền liệt tuyến và các can thiệp hệ tiết niệu như đặt catheter. Nguyên nhân viêm đường tiết niệu có thể do vệ sinh kém, bị viêm quy đầu, dương vật bị chấn thương, quan hệ tình dục quá thô bạo, hay lạm dụng thủ dâm quá mức…

Nữ giới

Nữ giới đến 65 tuổi: Có khoảng 10% phụ nữ ở nhóm tuổi này, có viêm đường tiết niệu một lần trong đời, do thói quen nhịn tiểu quá lâu, hoạt động tình dục không lành mạnh, hoặc do có thai, do không vệ sinh sạch sẽ trong thời kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra, do cấu trúc giải phẫu niệu đạo ở phụ nữ ngắn hơn so với nam giới, vi trùng cũng dễ xâm nhập hơn.

Nhóm tuổi trên 65: tỷ lệ viêm đường tiết niệu không khác nhau nhiều ở hai giới.

Triệu chứng viêm đường tiết niệu

Tiểu rắt: Người bệnh có cảm giác muốn đi vệ sinh liên tục, nhưng lượng nước tiểu ra lại rất ít. Biểu hiện tiểu rắt có thể xuất hiện vài lần một giờ, thậm chí, vừa rời khỏi nhà vệ sinh đã muốn quay trở lại.

Tiểu buốt: Triệu chứng bệnh viêm đường tiết niệu phổ biến là, người bệnh cảm giác đau buốt như kim châm khi đi tiểu, càng gồng mình đẩy nước tiểu ra thì càng buốt.

Màu nước tiểu: Có sự thay đổi khác so với bình thường, nước tiểu xả ra màu đục, đen hoặc hồng (tiểu ra máu).

Đau bụng dưới: Đau bụng dưới, là triệu chứng viêm đường tiết niệu, viêm cầu thận mà nhiều chị em phụ nữ gặp phải. Khi vi khuẩn xâm nhập và phát triển mạnh sẽ lan tỏa đến dạ con, có thể gây ra tình trạng nóng rát, đau âm ỉ vùng bụng dưới.

Các dấu hiệu từ thận: Viêm đường tiết niệu có 3 thể phổ biến là: nhiễm khuẩn niệu; viêm bàng quang; và nghiêm trọng nhất là viêm thận. Bởi vậy, ngoài các triệu chứng trên, thì người bệnh còn cảm thấy đau lưng, mệt mỏi, buồn nôn và ớn lạnh.

Cách phòng ngừa viêm đường tiết niệu

– Uống đủ nước, mỗi ngày 2-2,5 lit, giúp thận tăng bài tiết nước tiểu, tăng tống xuất vi trùng ra ngoài, hạn chế lây nhiễm ngược dòng.

– Giữ gìn vệ sinh cơ quan sinh dục-tiết niệu. Với nữ giới, phải chú ý vệ sinh sạch sẽ kỳ kinh nguyệt.

– Những bệnh nhân từng bị hoặc đang bị sỏi thận-tiết niệu, phải thường xuyên khám và tầm soát nhiễm trùng tiểu để điều trị sớm, can thiệp lấy sỏi khi có chỉ định.

– Khi nhiễm khuẩn tiết niệu phải điều trị đúng phương pháp và triệt để ngay từ đầu, phòng ngừa nguy cơ tái diễn.

Cách điều trị viêm đường tiết niệu

Bệnh viêm đường tiết niệu có thể phòng ngừa và chữa trị, nếu người bệnh phát hiện sớm dấu hiệu và chủ động thăm khám để điều trị. Tuyệt đối không được tự sử dụng thuốc, khi chưa có chỉ thị của bác sĩ, vì nó có thể khiến tình trạng bệnh tiến triển xấu, gây hậu quả không đáng có.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP